Opinion
Eròis de westerns
Tèxte legit
Dins lo numèro de novembre-decembre de 1993 de la revista Occitans!, lo president de l’I.E.O. de l’epòca, Robèrt Martí, escriviá a prepaus de la despartida del cineasta italian Federico Fellini aquestas frasas:”[...] disi lo nòstre Fellini que, per ieu, es tant d’en çò nòstre que d’unes que o revendican. Fellini es lo grand realisator occitan qu’avèm pas agut. Portaire de tota aquela latinitat barròca e fonsa que fa que al pus prigond de cadun, sas femnas, sas maires, totas en popas e cuol, sas familhas en rebordèla, sos condottieri pelhards e magres, sos sòmis son los nòstres coma jamai pus los tornarem trapar. [...] A l’ora ont l’Euròpa se cèrca, Fellini apareis coma l’òme de l’Euròpa latina, aquela que endacòm, entre alh e òli, glèisa e bordèl, nos porgís d’itineraris bartassièrs que menon primièr a l’òme”. Son de polits mots cap a un director de cinèma qu’admiri ieu tanben e un polit omenatge a aquesta latinitat que nosautres occitans sentissem batre fòrt jos nòstra pèl sens que la poscam totjorn comprene.
Vertat es qu’Occitània a pas agut lo cinèma long metratge de ficcion que se seriá ameritada, tant per las produccions en lenga occitana coma en francés. Las temptativas coratjosas son paucas. Son de remarcar La fam de Machogàs (1964) e L’orsalhièr (1980) de Joan Flechet, Istòria d’Adrian (1980) de Joan-Pèire Danís, La Malastrada (1988) d’Alan Rollando, Malatèrra (2003) de Felip Carrèsa e E l’aura fai son vir (2005) de Giorgio Diritti. Las femnas e los òmes qu’an fargat aquestes filmes en lenga occitana son de pionièrs vertadièrs. S’ameritan l’omenatge de la nacion nòstra ja qu’an sabut bravar la magror dels mejans financièrs e las dificultats tecnicas que ne resultan per porgir d’òbras primadièras qualitadosas.
Per çò dels filmes en lenga francesa, estimi que los que s’ameritan l’etiqueta de cinèma occitan sonque son los filmes provençals de las annadas 1930 a l’entorn de Marcèu Panhòu e lo cinèma provençal de Robèrt Guediguian. En defòra d’aqueles, los filmes que tractan d’Occitània s’inscrivon dins una tradicion succursalista francesa neocoloniala: es pas de cinèma occitan.
Compreni doncas Robèrt Martí e sa sensibilitat latina quand vesiá en Fellini lo trochaman de l’occitanitat. Es un biais de dire qu’al mens l’Òme d’Òc a agut dreit a la paraula... cinematografica.
Per ma part una autra categoria de filmes son los pòrtaparaulas de l’esperit occitan: los westerns. Per ieu la font e l’esséncia de l’occitanitat campan dins la ruralitat. Uèi Occitània es un país majoritariament urban, mas se la lenga e la tradicion occitana son encara vivas -inclós dins las vilas- es perqué la montanha e la campanha occitanas an foncionat coma de conservatòris e se son pas virats cap a la lenga e a la mòda de París. E qué trapam dins la ruralitat occitana? De païsans, de noiriguièrs, de vaquièrs, de pastres, de curats, de garda-campestres, de gendarmas, de vilatges. Aquò son de personatges que trapam tanben dins los westerns: los cow-boys son de vaquièrs e de pastres, los sheriffs son los garda-campestres, los predicators son los curats e la Cavalariá dels Estats-Units son los gendarmas. Los ranches son las bòrias e los rodeos son la fèsta del vilatge. Los westerns còntan la vida de las comunautats ruralas dels Estats Units. L’escomesa qu’an ganhada es de reüssir a transformar la vida rurala e païsana en filmes d’accion e d’aventura. E mai qu’aquò: son venguts de mites immediatament reconeissables pel public universal. Quand sosqui a la sèria TV que breçèt la miá enfància L’ostalon dins la prada pensi qu’a moment donat cada occitan s’es pogut reconéisser dins lo quotidian dels vilatjans de Walnut Grove del sègle XIXn. Qui coneis l’istòria de L’autbòi de nèu de Max Roqueta se sovendrà de Dança amb los lops de Kevin Costner. Amb la magia d’Hollywood, los westerns an transcendit la ruralitat e Occitània es capabla de s’i reconéisser. Lo militantisme occitan tanben se pòt identificar a l’autre costat dels westerns: coma pòble oprimit e colonizat serem sensibles als personatges dels indians. Sitting Bull es lo nòstre Joan Cavalièr, Crazy Horse es lo nòstre Ramon VI de Tolosa e lo General Custer es Simon de Montfort.
Los Estats Units son pas sonque lo supòst de l’ultraliberalisme de conquèsta. Es tanben una tèrra simpla amb de monde simples, trabalhadors de la tèrra, de pastres e gent dei mas. La civilizacion estatsunidenca amb los westerns a sabut donar a aquestes personatges une dimension aristocratica. A la diferéncia dels ploucs -atal coma França considèra la païsanariá occitana- los cow-boys americans son d’eròis de cinèma. Es encara una riquesa nòstra que França a pas volgut veire chas nosautres. Se, coma o escriviá Robèrt Martí, Fellini es coma lo grand realizator nòstre, pensi ieu que los westerns americans son los filmes occitans que lo País Nòstre a pas agut.
Vertat es qu’Occitània a pas agut lo cinèma long metratge de ficcion que se seriá ameritada, tant per las produccions en lenga occitana coma en francés. Las temptativas coratjosas son paucas. Son de remarcar La fam de Machogàs (1964) e L’orsalhièr (1980) de Joan Flechet, Istòria d’Adrian (1980) de Joan-Pèire Danís, La Malastrada (1988) d’Alan Rollando, Malatèrra (2003) de Felip Carrèsa e E l’aura fai son vir (2005) de Giorgio Diritti. Las femnas e los òmes qu’an fargat aquestes filmes en lenga occitana son de pionièrs vertadièrs. S’ameritan l’omenatge de la nacion nòstra ja qu’an sabut bravar la magror dels mejans financièrs e las dificultats tecnicas que ne resultan per porgir d’òbras primadièras qualitadosas.
Per çò dels filmes en lenga francesa, estimi que los que s’ameritan l’etiqueta de cinèma occitan sonque son los filmes provençals de las annadas 1930 a l’entorn de Marcèu Panhòu e lo cinèma provençal de Robèrt Guediguian. En defòra d’aqueles, los filmes que tractan d’Occitània s’inscrivon dins una tradicion succursalista francesa neocoloniala: es pas de cinèma occitan.
Compreni doncas Robèrt Martí e sa sensibilitat latina quand vesiá en Fellini lo trochaman de l’occitanitat. Es un biais de dire qu’al mens l’Òme d’Òc a agut dreit a la paraula... cinematografica.
Per ma part una autra categoria de filmes son los pòrtaparaulas de l’esperit occitan: los westerns. Per ieu la font e l’esséncia de l’occitanitat campan dins la ruralitat. Uèi Occitània es un país majoritariament urban, mas se la lenga e la tradicion occitana son encara vivas -inclós dins las vilas- es perqué la montanha e la campanha occitanas an foncionat coma de conservatòris e se son pas virats cap a la lenga e a la mòda de París. E qué trapam dins la ruralitat occitana? De païsans, de noiriguièrs, de vaquièrs, de pastres, de curats, de garda-campestres, de gendarmas, de vilatges. Aquò son de personatges que trapam tanben dins los westerns: los cow-boys son de vaquièrs e de pastres, los sheriffs son los garda-campestres, los predicators son los curats e la Cavalariá dels Estats-Units son los gendarmas. Los ranches son las bòrias e los rodeos son la fèsta del vilatge. Los westerns còntan la vida de las comunautats ruralas dels Estats Units. L’escomesa qu’an ganhada es de reüssir a transformar la vida rurala e païsana en filmes d’accion e d’aventura. E mai qu’aquò: son venguts de mites immediatament reconeissables pel public universal. Quand sosqui a la sèria TV que breçèt la miá enfància L’ostalon dins la prada pensi qu’a moment donat cada occitan s’es pogut reconéisser dins lo quotidian dels vilatjans de Walnut Grove del sègle XIXn. Qui coneis l’istòria de L’autbòi de nèu de Max Roqueta se sovendrà de Dança amb los lops de Kevin Costner. Amb la magia d’Hollywood, los westerns an transcendit la ruralitat e Occitània es capabla de s’i reconéisser. Lo militantisme occitan tanben se pòt identificar a l’autre costat dels westerns: coma pòble oprimit e colonizat serem sensibles als personatges dels indians. Sitting Bull es lo nòstre Joan Cavalièr, Crazy Horse es lo nòstre Ramon VI de Tolosa e lo General Custer es Simon de Montfort.
Los Estats Units son pas sonque lo supòst de l’ultraliberalisme de conquèsta. Es tanben una tèrra simpla amb de monde simples, trabalhadors de la tèrra, de pastres e gent dei mas. La civilizacion estatsunidenca amb los westerns a sabut donar a aquestes personatges une dimension aristocratica. A la diferéncia dels ploucs -atal coma França considèra la païsanariá occitana- los cow-boys americans son d’eròis de cinèma. Es encara una riquesa nòstra que França a pas volgut veire chas nosautres. Se, coma o escriviá Robèrt Martí, Fellini es coma lo grand realizator nòstre, pensi ieu que los westerns americans son los filmes occitans que lo País Nòstre a pas agut.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#2 Lei premiers Western europenc, e demieg lei premiers western dau monde, son estats virats en Camarga.
https://oaistern.wordpress.com/
#5 A propòsit de Giono, m'agrada aquesta opinió del vell Gaston Dominici empresonat a Lei Baumetas. ' Victor Hugo c'est bien, mais c'est vieux. Giono: cet homme n'a rien compris aux Basses Alpes. "
#5 Chascun sos gostes naturalament. Universau ? A passat sa vita a tenir dos discorses incompatibles : d'un costat se proclamava lo melhor conoisseire de la Provença nauta e de sos estatjants, per exemple dins son rendut-compte dau procés Dominici. A d'autres moments (de luciditat ? d'onestetat ?), confessava que sa Provença nauta èra totalament inventaa (ço qu'es pron verai). E una de las activitats que proposava als proto-bobos que recebia au Contador èra de perdre lor accent, eu meme l'i essent pas totalament arribat. Detestava Mistral e los felibres perqué justament son estrategia dins lo champ literari èra de se presentar a sas debutas coma representatiu de la Provence "secreta", rufa", en contacte direct amb lo Grand Tot . Co que l'a pas empachat de vendre a la NRF e a son numéro especiau sus Mistral en 1930 un article espelofit ont fasia passar de sieus verses per de chants tradicionaus chantats per de pastres vielhs au fons de la montanha. Lo fach qu'a agut de problèmas a la liberacion per aguer publiat de causas dins de publicacions collabo, bon, son tant nombroses d'o aguer fach, aqui a mancat d'originalitat. Per quant a son escritura, ieu l'i veio l'ombra de l'estilistica kitsch dels romans feulhetons publiats dins los jornaus de provincia avans la guerra de 14. Mas bon, manco benlèu de tolerància. Sabo totun tot plen de bas-aupencs que ne pensan pas grand ben tanben. Benlèu perqué an pas comprés son engèni, en gros pastrasses gavots que son.
#3 Aqueth tratament de Giono qu'ei lhèu drin excessiu, non ? La soa òbra qu'ei, còps que i a, universau e, d'alhors lejuda drin pertot (cf "les ãmes fortes"o "Que ma joie demeure"). Après, qu'ac ei, qu'a avut un problèma vertadèr dab la lenga d'òc
Se m'engani pas, i a dins Malatèrra d'aspèctes, de motius (patterns), de Western. Provença s'i prèsta plan al Western.
En contrapunt, sus l'alienacion del pichon mond rural en Lemosin, cal legir "Los dos einnucents" del Jan dau Melhau (IEO Edicions, colleccion Atots). Un plaser de lectura cinica ont tot s'acaba mal de segur.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari