E fa de sègles que dura (dura tròup)
 
Se parla de ben escriure EN PRIMIER lo francés. Mas en primier, s’agiria de ben saber escriure sa pròpria lenga, la lenga occitana. E saber ben escriure sa lenga, aver una bòna basa es una necessitat per saber ont anar. E doncas per saber escriure las autras lengas puèi.
 
Per exemple, ieu pichon, sabio jamai coma escriure “c’est fini” (amb una t a la fin o non). E me demandèro perqué pensavo ben a voler ajustar una –t a la fin d’aquel mot? D’ont venia... Ben de l’occitan. E los escolans ancara aüra sabon jamai. Quitament quora parlan “popular” per s’amusar e que dison “c’est pourrit” amb la -t dicha (= francés normat “c’est pourri”).
 
Es un pecat, grand, de la part de l’estat d’aver jamai permés als occitanofòns d’apréner d’escriure lor lenga. Çò que fa qu’arriba que de monde (occitanofòns quitament) sovent diguèsson: “es una lenga que jamai s’escriguèt”.
 
Alora ja que lo nom “patoàs” es un biais de nomenar ren nòstra lenga occitana. E malgrat las apelacions alternativas de resisténcia locala per dire qu’aquela lenga a ben un nom e qu’es ligaia al territòria “a Marselha se parla marselhés, a Niça se parla niçard, a Mentan se parla mentonasc”, ren escriure aquela lenga es un biais de la demesir.
 
Sosentende qu’una lenga ecricha auria mai de valor e de prestigi qu’una lenga de tradicion orala. Mas una lenga, totun, quina que sigue sa tradicion orala o escricha, es un sistèma qu’es obligatoriament coerent e que doncas las doas se valon. Doncas aquel argument es escobat lèu.
 
E mai, manca d’astre, se lo mond incult pilha lo temps de CERCAR (mas sovent lo mond repepilha sensa verificar sas sorças) l’occitan es una lenga de tradicion escricha anciana.
 
Citam un tèxt occitan, conoissut coma “La passion de Jesus Crist” dicha “de Clarmont” datat devèrs 940, que ne’n vaicí los 4 primiers paragrafs:
 
 
cf. www.hs-augsburg.de
 
Notarètz que dins l’introduccion, lo document es presentat sus www.hs-augsburg.de coma “mélangé de formes françaises et méridionales” (meridionalas, o un biais de non dire occitan? O alora cal dire “septentrionales et méridionales”) e sus txm.ish-lyon.cnrs.fr “Catalogue de la Base de français médiéval” es notat “Dialecte de l’auteur: francooccitan”... Lo francooccitan, una nòva lenga estatala republicana probabla.
 
 
Mai regionalament citam:
  cf. http://escritori.free.fr/en/index.html
 
 
E personalament, me’n aviso de personas occitanofònas quora lièjon d’articles de jornals en occitan. Lo fan “a l’aurelha”.
 
Ja qu’es una barriera de non saber legir ni escriure nòstra lenga, d’unos depassavan aquela empacha en cercar e en voler.
 
Tanben mon grand per exemple quora legissia un article en occitan (provençal o niçard lo mai sovent, gaire de gavòt) dins Nice Matin, legissia a votz auta çò qu’èra escrich e escotava çò que donava a l’aurelha per veire coma semblava a l’occitan de son endrech qu’avia emparat (aprés)... Imaginatz. Aquel trabalh de decifratge, cercar de decodar. Cal de coratge. E quina manca d’estima de se sentir dins aquela situacion. Mon paigrand se trobava un pauc incomplet. Alora a defaut, coma d’autres, èra aquela cultura e lenga occitana que trobava incompleta.
 
Volguèro qu’escrigue de causas en occitan. Mas èra quasi impossible. Renoncièt. Alora a defaut, enregistrèro.
 
E mai, per los mai curioses cal saber perqué s’escriu en grafia classica o mistralenca e mai cal saber quins son los tèxtes los mai ancians. E l’informacion, la cal trobar! E dins los jornals de basa, i es minga.
 
Sèm dins un estat d’ignorància prefons.
 
França, es un Estat jacobin de l’ignorància, de çò qu’es ren de París. Es al final, al mai lo temps passant e las recèrcas fachas (penso a de libres coma “Petit guide insolent des mots occitans, passagers (clandestins) du français” de Florian Vernet, Région Languedoc-Roussillon. Edicion IEO Lengadòc 2014, o a l’istòria de Contea de Niça jamai emparaia a l’escòla, o a l’istòria coloniala en general), un país de vergonha culturala e dals dreches de l’òme monolingue francofòn.