Eth mèn amic Canaules me ditz tostemps que sò un opinaire “quilomètre 0”, pr’amor que lèu tostemp escriui es mèns articles sus eth mèn parçan, sus Aran, sus Lairissa, sus Vilamòs. Tanplan qu’i a tant entà condar ací. Coma ditz Isaac Asimov: “i a d’auti mons, mès son en aguest” .
 
Aguest viatge tiò qu’anè mès luenh, me botgè enquia Tolosa entà passar eth mèn examen deth DCL en lengua occitana.
 
Profitè eth viatge entà passar quauqui dies a çò des mèns parents de Carcassona e Tolosa. Ua magnifica oportunitat entà hèr ua inmersion lingüistica en mèn rolhat occitan, tè. Dilhèu que m’auia bastit ues expectatives massa nautes sus er emplec dera nòsta lengua, mès eth cas ei qu’auí ua decepcion; era visibilitat der occitan ei pòc significativa tant en Carcassona coma en Tolosa, es dues ciutats entre es que repartí eth mèn sojorn ena Occitània grana.
 
Ena catara Carcasona que sagè d’entrar en convèrsa en occitan, mès arrés m’arresponec, “pardon” e a repeti’c en francés. Ne en carrèr, ne enes “bistrots”, ne en eth horn deth pan, ne en burèu de tabac, ne ena banca, ne ena gara deth trèn. Dilhèu, pensè qu’auria mès sòrt londeman ena mia visita peth maitin en mercat dera Plaça Carnot, o pera tarde que la passè  gandiant pes carrèrs plens de mond dera istorica Ciutat. Donques tanpòc aquieu. Lo trapè acornerat en cementèri enes uniques senhaus d’occitan que vedí: es cognòms des marbres des cavòts, a on i anèrem  a portar flors ath praube oncle Jòjò. Domatge.
 
Londeman  en Tolosa en començar era mia pròva de DCL en lengua occitana, dues agradiues naues que me héren plaser: en eth exercici practic calie organizar ua visita lingüistica ena Val de Aran e enes documents de trabalh i auie un article de Jornalet. Pendent es mies interaccions ena pròva deth DCL podí constatar qu’en encastre academic òc qu’i a un naut nivèu de coneishença der occitan. Maugrat açò no trobè pas eth madeish nivèu en carrèr.
 
Enes transpòrts publics er occitan no i é bric: ne en tramvai, ne en autobús ne en trèn TGV ne en es Trens Regionaus Exprés (TER), ne en taxi. En mètro òc qu’anóncien es estacions en occitan, mès non i a pas cap de senhalizacion escrita en occitan.
 
Un aute gèst lingüistic visible ei era dobla rotulacion des carrèrs en francés e en occitan, aquerò òc, er occitan en dusau posicion.
 
Damb eth mèn cosin Stephan artista plastic integrant dera avantgarda artistica de Tolosa romèrem per bèri uns des cornèrs e lòcs tamb mes moviment culturau e tamb mès animacion de Tolosa, era Plaça del Capitòli, eth Cai de la Daurada, L’Adresse du Printemps de seteme, a on me presentèren ath Director Artistic Christian Bernard, mos hiquèrem pes carreròts coma era Descente de la Halle aux Poissons, a on vedérem es darrères realizacions deth Centre de Dessenh Bakélite Globau, caushiguèrem era Garoneta, mos acalèrem en Espace Bazacle a on exposaue Olivier Culmann, prenérem er aperitiu enes tauèrnes mès autentiques a on mos floquèrem mès d’un lampit. Enlòc trapè er occitan. Es uniques senhaus de vida dera nòsta lengua, era rotulacion des carrèrs.
 
Ne ena avanguardista École des Beaux Arts a on i auie dat classes Stephane e i podérem veir era exposicion de Maroussia Sallent  i vedí ne escotè arren restacat tamb era lengua des trobadors. Òc escotè, maugrat açò d’autes lengües toristiques desparières ath francés.
 
A on ère er occitan? A on ère Occitània? L’auien aucida e ara èra en “Aucitania”? Ère Occitània ua nocion? Jo que no la trapè enlòc.
 
Er unic occitan que podí practicar siguec damb eth mèn cosin e es sòns amics, entauladi dempús de sopar ath torn d’un litre de cassís: a mesura que baishaue eth nivèu dera ampolha anàuem auançant der aranés ar occitan estandard e damb era dusau ampolha qu’inventèrem, sense cap de vergonha er “occitan cassís”, ua varianta ecumenica que les includís a totes es autes, ena que alongàuem era “r”, ena que chucàuem totes es “h” inspirades o no, quitament es precedides de “l”, “n”, “s”, mos queiguie era bauassa en enfatizar era “s”, fieulàuem es “b” e es “v”, emplegauem de forma indiscriminada es mots proparoxitons e fin finala auançada era net decidírem per unanimitat, prescindir de tota puntuacion ortografica per considerar-la puraments ornamentau e innecessària. Mo’n fotíem nosati ad aqueres ores de “era vergonha”(schizoglossia), tè.


Fin finau qu’acabèrem eth ressopet tàs dues dera maitiada bramant “Aqueres Montanhes” cinc tons e miei mès naut qu’era version mès descrabestada de “Es Paums”, çò que provoquèc es ires deth vesin deth dusau estatge qu’en tot campar pera hièstra clacassèc “Je n’ai marre de cette saloperie d’espagnols”.
 
Encara qu’era frasa deth vesin ei gramaticauments corrècta, demòstre un desconeishement totau deth classament des lengües romaniques; nosati no parlàuem cap espanhòl. E bensè!
 
Londeman, ja de retorn entath mèn país, era grèva generau que paralizèc es trens, m’obliguèc a botjar-me en autobús de gara en gara e de pòble en pòble. Be’n passè d’ores hènt eth fenhantàs, demorant, mès aquiu, ena campanha tanpòc i trobè er occitan. Serà dilhèu protegit en mon academic e sauvat en ua ucha coma un tresaur deth passat o enes musèus? Se deu de publicar en occitan en quauqui mejans que sonque liegen es mès occitanistes?
 
Son Occitània e er occitan sonque ua nocion crestada pes politiques lingüistiques de França e d’Espanha?
 
A on ei Òc?
Jo que no te la trapè enlòc.
 
Dilhèu que me calie hotjar mès? Mès se cates massa tròbes uassi, fòsils e vestigis. Que me’n tornè entara Val de Aran descoratjat pera situacion der occitan enes nòsti vesins deth nòrd, mès tamb mès ganes de trebalhar per aranés.