Apèli “independentisme” tot discors politic que proclama “l’independéncia” coma valor politica centrala (aquò vòl pas dire exclusiva). Après, l’autre còp, una agachada a qualques unas de sas fondamentas filosoficas amb l’istòria crosada dels concèptes de libertat e de subjècte, ara çò que vòli estudiar es quinas son las nocions supausadas per un discors d’independéncia “en general”, per tal d’evaluar lo sens e la portada d’un discors “independentista” dins lo contèxt “occitan” (o “francés”, se pensatz qu’aquel concèpte “d’independéncia” o “d’occitan” an pas ges de valor).
 
Lo primièr problèma que se pausa per tot discors “independentista” es la question del qui? Es a dire la del subjècte istoric d’aquesta libertat volguda e desirada. Tot discors independentista presupausa atal un subjècte de l’istòria que sa libertat li es negada e que justament l’accion politica a per tòca de la li tornar.
 
Caldriá donc per bastir un discors d’independéncia que lo subjectum istoric de que parlam existiguèsse, foguèsse reconegut e clarament definit, rai de las apelacions particularas que se li donariá: pòble, nacion, cultura, societat, etnia,; aquò mai un adjectiu (basc, còrs, tupí-guaraní, kurd adlibitum).
 

“Subjècte de l’istòria” o “istòria sens subjècte”?
 
Vaquí un primièr problèma dels grèus pels occitanistas, embarrats dins la nèbla inacababla de l’autodentificacion e de l’autodesignacion, entre d’un caire un nacionalisme o un regionalisme essencialista que confond lo subjectum de l’istòria (qu’es çò que cal definir e produire institucionalament) e lo subditum individual (identitari, etnic, racial, regional, produch per l’istòria de l’imperium de França)^[2], e d’autre caire un refús categoric de tota determinacion univòca e collectiva de “l’occitanitat”, amb la valorizacion sosjacenta d’una potenciala èra post-nacionala de venir o l’idèa que l’istòria seriá un procès sens subjècte, coma ba disiá Althusser: “son pas los òmes que fan l’istòria, son lasmassas”^[3]; pensadas progressistas e tras qu’estimulantas intellectualament, mas que rendon ça que la malaisida la preséncia d’un discors occitan reivindicatiu e politic en França. Car perqué diferenciar los “occitans” (e s’identificar a eles) dins aquestas massas que farián l’istòria?
 
En mai d’aquò, cossí se pòt reinvindicar quicòm d’“occitan” se, dins l’encastre de la Republica francesa actuala, institucionalament subreverrolhada, se refusa la legitimitat dels espleches de reconeissença internacionalament en usatge (ja que los occitans existisson pas sens una reconeissença juridica quala que siá coma societat, pòble, cultura, país)?
 
Sens reconeissença institucionala e internacionala, es a dire doncas sens una produccion juridica minimala e oficiala d’aqueste subditum volent venir subjectum de sa pròpria istòria, la “lucha per la libertat” es vana e demòra, un pauc coma de sempre, un sòmi d’intellectuals frustrats e reborsièrs.
 
Mas se “l’independentisme” aquò’s lo projècte politic que plaça “l’independéncia” al còr de la lucha politica d’un “subjècte de l’istòria” supausat e privat de sa libertat (es lo tèma famós del “pòble alienat”), avèm pas encara definit amb mai d’exactitud lo mòt “independéncia.”
 
De còps qu’i a, los adversaris del discors politic independentista, o almens los qu’an un interès a servar los rapòrts de fòrças establits, lo definisson amb de connotacions sonque negativas en lo fasent rimar amb lo tèma de l’indiferéncia (e son corollari etic: l’egoïsme) e en fasent marchar dins l’esperit dels ciutadans, entre autres, çò qu’apelariái lo mite de la separacion que pertòca tot un imaginari freudian, inconscient, traumatic, sostengut a priori e amb pauca reflexivitat plan sovent, per la ritornèla sentimentala del mejor unidos.
 
Mèfi. Çò criticat aicí es l’ipotèsi d’un usatge politic d’afects inconscients de paur e d’inquietud, ligadas a las nafraduras psicologicas causadas per cèrtas separacions, indefugiblas dins nòstras vidas e dolorosas per tot èsser uman, usatge que sa tòca seriá de descreditar una proposicion politica “independentista” que poiriá (o pas) èsser racionala e legitima (es a dire: democratica); disi aquò sens n’aver una de particulara en cap (d’un partit o d’un país especific), encara que, de segur, utilize una expression que pòsca rampelar de cases istorics precises.
 
Ultima clarificacion: soi pas a dire que tot projècte independentista seriá ergo racional e legitim o democratic, mas puslèu que tota utilizacion demagogica del “mite de la separacion” coma estrategia politiciana de deslegitimizacion d’una argumentacion “independentista” (se “l’independéncia” es una expression de la “volontat generala”) aquò, de segur, es ilegitim e antidemocratic.

 
Independéncia e indiferéncia
 
Mas me sembla que, se las temptacions egotistas son ben possiblas dins mantes movements politics (independentistas o non), i a pas cap de ligams d’esséncia (o exclusius) tan evidents qu’aquò entre l’independéncia e l’indiferéncia.
 
Per una primièra rason simpla, qu’es ja la que los adversaris de la libertat cartesiana avián identificada: una libertatabsoluda seriá una libertat “d’indiferéncia”, es a dire una libertat illusòria parièra a la de l’Ase de Buridan que morís de set e de talent, ja que sap pas qué causir entre l’aiga e lo fen. Òr segon Descartes, se “l’indiferéncia” dins aqueste sens particular, es “lo gra mai bas de libertat”, ne far lo secret del liure-arbitri aquò seriá brica una concepcion justa de la libertat umana.
 
Èsser liure, aquò’s poder causir e vòl sempre dire sedeterminar. Òr, omnis determinatio negatio est (tota determinacion es una negacion) coma ba ditz Spinoza. Ja que nòstres actes se determinam totjorn dins de circonstàncias, autrament dich en relacion amb un environa e un mond  dins lo qual convivèm amb autrú, una libertat absoluda, “indiferenta” al sens metafisic coma al sens etic, indiferenta a autrú, al mond, a sas quitas circonstàncias e condicions de possibilitats, brèu, a totas las relacions partetjadas e que la rendon possibla aquò’s un necitge conceptual que non sai, o al mièlhs, un sòmi d’adolescent:
   
D’efièch, que seriá “l’espaci occitan” - Occitània, la vertadièra- se que non l’ensemble plural dels païses occitans, valent a dire la soma de totas las relacions (çò que Lafont apelava la “fonccion de relacion” d’aqueste país) que n’an constituit la carn, dins l’espaci e lo temps, tot aquò que los sabents, sociològs, istorians, geografs, lingüistas saben mostrar fòrt plan?
 
 Cresi qu’òm pòt, saique, concebre la libertat autrament que sonque realizada dins un estat, aquò dins los dos sens del tèrme, 1° politicament: un imperium politic, absolut, sobeiran, desseparat e isolat per de frontièras rigidas, mas tanben 2° ontologicament: un regde status, “static”, oposat a un processus movent e “dinamic.” Me pensi qu’existisson o que devon existir mantuns autres biais de “far país”, de bastir un “mond comun” e d’i poder conviure e coexistir; e res deu obligar a pensar que la forma borgesa e centralista de l’estat-nacion (d’autras formas d’estat son possiblas) es la sola via concreta per realizar un desir de país e de libertat civila.
 
En brèu, deu èsser possible de concebre quicòm coma una libertat que siá pas un “estat” (tanben al sens de status, “static” oposat a la “dinamica” d’un processus) o ben un “èsser”, una esséncia abstracha e replegada sus ela meteissa, desseparada e indiferenta als tèrmes de sas relacions constitutivas, encara que lo contrari, aiçò’s tota la dificultat d’aquesta reflexion, signifiquèsse pas tanpauc que l’interès de totes s’identifiquèsse automaticament al fach de viure dins lo meteis e unic imperium; o ben alara, dins aqueste cas, perqué aniriam pas totes directament cap un Estat-Govèrn, un imperium europèu o mondial?
 
Concebre la libertat coma isolament e separacion absoluda (expression pleonastica ja qu’es lo sens etimologic del mot ab-solus) aquò’s far d’ela un concèpte void de sens, una trèva, atal coma l’idèa segon la quala un país que se proclama “independent” poiriá èsser absoludament “non-dependent” del mond e del contèxt istoric dins lo qual s’inscriu, per tal de se’n rendre “indiferent.”
 
La dependéncia materiala e pratica de cadun e cadun (vòli pas parlar de la “globalizacion” de l’economia, aiçò’s un autre problèma, ligat totun) – e donc la responsabilitat qu’aquò implica eticament dins l’exigéncia de solidaritat per exemple, aquò’s a mon vejaire de l’òrdre de la facticitat.
 
Pasmens aquesta “interdependéncia” indefugibla que condiciona e justifica l’idèa de solidaritat, significa pas brica que la libertat civila e la nocion “d’independéncia” sián cap e tot deprovesidas de sens. Cal encara cercar çò que pòdon voler dire, se vòlon ben dire quicòm.
Car se “l’independéncia” aquò’s l’indiferéncia als autres e lo replèc absolut sus de regdas frontièras estatalas, es vertat qu’es tot simplament absurd e mai indesirable - ges de país seriá “independent” absoludament parlant a mens de bastir una dictatura militara pièger que la de Kim Jong-Il o de se refugiar detràs de sas frontièras, sus una iscla sobeirana copada de tota relacion amb la rèsta (imperium in imperio, çò dit Spinoza, un illusòri “empèri dins un empèri”) coma o foguèt un temps lo Japon de l’èra Edò, encara qu’aquò de tot biais poguèsse pas durar.
 
 Pensi doncas que l’idèa d’una libertat e doncas, d’una independéncia teorica, absoluda e indiferenta als autres, aquò’s voide de sens ontologicament e mai indesirable eticament tan coma politicament. Per reprene un grand poèta, encara que n’ane benlèu pas exactament dels païses coma dels òmes:
   

Conclusion: fin de l’istòria
 
Aquesta critica imprescindibla de la nocion d’independéncia, teorica e absoluda, nos mena cap a una definicion que cresi pus fina d’un punt de vista filosofic.
 
Èsser “independent” non seriá pas brica la volontat absoluda de se rendre indiferents e de se “desseparar” egoïsticament del demai, bòrd qu’una mena de “dependéncia” es indefugibla, dins la mesura ont la libertat se realiza totjorn concretament dins de determinacions e de circonstàncias independentas, justament, de nòstra volontat.
 
Mas se “l’independéncia” a un sens, aquò seriá benlèu, coma o disiá un pensaire politic caledonian que me remembri pas pus son nom, un còp èra a París, dins una conferéncia al Museu del quai Branly: “la gestion de las dependéncias.”
 
 Ieu diriái mai: “l’independénciaeslo processus democratic cap a un mestritge mai grand de sas dependéncias, es a dire un poder de produccion institucionala dinamic qu’enfortís, tant al nivèl de la libertat dels individús coma dels ensembles collectius (pòble, classa, país eca.) un poder de legislacion e de regulacion de las relacions politicas, socialas, culturalas, economicas, ecologicas qu’aquestes entretenon o vòlon entreténer entre eles e amb la rèsta del mond.
 
Pasmens, cal reconeisser qu’aqueste concèpte es ara impraticable dins l’espaci occitan (de la Ve Republica francesa en particular) d’un biais politicament legitim e plenament democratic: mancariá justament la “reconeissença” (emai minimala) d’una entitat collectiva, d’un subjècteoccitan de l’istòria, encara que calguèsse acceptar que i aguèsse quicòm coma un subjècte de l’istòria (ieu ne soi pas segur), mas aquò’s un autre problèma e mai un dels bèls.
 
Çò segur es qu’amb ges de pòble, de classa, de societat, de nacion, de país, de cultura occitana reconeguda e definida clarament coma tala per las institucions legitimas dins lo país, tot procès politic o ciutadan de cèrca de mai de mestritge de las relacions e de las dependéncias praticas e materialas (economicas, ecologicas, culturalas) d’aquestes ensembles, d’aqueste espaci e dins aqueste espaci, es blocat e verrolhat.
 
Sens subjècte (reconegut), fin de l’istòria. Mas caldriá encara saber qué poiriá èsser un “subjècte de l’istòria”, s’aquò existís de vertat, bòrd qu’es plan possible que sián pas “los òmes” coma ba cresiá l’umanisme borgés, que “fan l’istòria”, mas ben “las massas.”
 
Ont serián passadas aquelas “massas occitanas”, desconegudas e inconscientas d’elas meteissas, daissadas sus la talvèra de l’istòria per lo devenir istoric francés e quintorepublican?
 
Qué se poiriá far per lor tornar una mena de “poténcia d’istòria” a aqueste espaci, a aquestas massas, es a dire lor tornar una poténcia collectiva de decision, de legislacion, de democracia cap a quicòm de nòu e de desirable per totes e totas?
 
Aquò menarà lo còp venent a una nòva distinccion.