Del temps que tant la premsa coma los ciutadans europèus èran convencuts que lo Brexit reüssiriá pas e que lo Reialme Unit demorariá, l’augment subran de l’interès qualques oras abans l’escrutini a provocat un resson encara mai fòrt del tarrabastal que causa aquela rompedura. 
 

Cossí ne sèm arribats aquí?
 
La relacion del Reialme Unit amb Euròpa es totjorn estada la d’una participacion distanta, en volent “mancar pas res” mas en soslinhant sa singularitat per rapòrt al continent. Aquò s’èra ja passat amb la creacion de la Comunautat Economica Europèa a l’epòca, que lo Reialme Unit i aderiguèt sonque quand vegèt qu’èra quicòm de positiu, 14 ans apuei. 
 
E mai se los britanics son pas jamai estat tròp europeïstas, la relacion amb l’UE èra establa e pausava pas de problèmas fins a 2009. Aquel an, que se signa lo tractat de Lisbona amb los laboristas al govèrn, David Cameron, a l’oposicion, los tracta de traites perque cedissián tròp de sobeiranetat a l’union. 
 
Aquela arma politica –que, en vesent l’èime politicocultural del Reialme Unit, pòrta fòrça interèsses electorals– lo faguèt intrar a Downing Street en 2010. Mas un còp arribat, desmembrèt los problèmas comunautaris e aquò li causèt un auvari: l’aparicion e l’ascension espectaclosa –per un país tradicionalament bipartidista– de l’UKIP, un partit xenofòb e eurofòb, que mangèt una part de la còca electorala tant dels conservadors coma dels laboristas a las eleccions europèas de 2011. 
 
Per evitar d’èsser atacat per la drecha, repesca l’euroscepticisme e fa una promesa en vista de las nòvas eleccions: se ganha, renegociarà la pacha entre lo Reialme Unit e l’UE e convocarà un referendum per o sometre a l’opinion publica. 
 
Après la victòria, Cameron complís sa promesa. Se posiciona en favor del “remain” en argumentant qu’es arribat a un bòn acòrdi. Mas aquela melhoracion de las condicions es pas qu’un maquilhatge, e l’UKIP se geta sus el. Quitament dins son pròpri partit la reaccion es tan viscerala que li cal acceptar que cinc de sos ministres fagan campanha pel Brexit. 
 
Aquí, es clar: lo primier ministre a ara tantes enemics e a talament dividit lo partit que se son acòrdi pèrd a las urnas, Cameron deu partir. Tot aquò per s’èsser volgut entrevar d’un afar que, en realitat, èra lo quatren de la lista de las preocupacions dels britanics. Lo prètz d’utilizar una arma politica tròp dangierosa. 
 

Dins quina situacion se tròban los partits britanics ara?
 
Evidentament, lo partit conservador intra ara dins una estapa de feblesa extrèma a causa de sa division intèrna, fins a octobre ont, en principi, cal causir una novèla direccion, e s’espèra una lucha fratricida entre los partisans de Cameron e del “remain” e los de Boris Johnson e del “leave”. 
 
La situacion a cò dels laboristas, e mai s’es pas tan marrida coma al partit tory, passa pas per un bon moment tanpauc. Lo partit, sustot la branca mai centrista, perdona pas a Jeremy Corbyn la negligéncia amb la quala menèt la campanha e son obsession per voler pas èsser fotografiat amb Cameron. Corbyn voliá pas èsser dins l’UE, mas non pas pels motius expausats en campanha pels partisans del Brexit, mas per l’aspècte mai neoliberal de las estructuras economicas europèas. La mòrt de Jo Cox tanben a provocat que las posicions sián mai visceralas e un grop de quadres del partit ja se reünisson per demandar lo cap del secretari general. 
 
Lo partit que se’n sortís mielhs es l’UKIP, qu’a seguit una argumentacion plan ortodòxa e sens contradiccions, e qu’es estat lo sol partit que tira profièch de la victòria en blòc. Ça que la, l’argumentacion xenofòba d’aquel partit, la va caler evaluar dins las negociacions per la desconnexion. 
 

Lo Reialme Unit contunharà d’o èsser?
 
L’endeman, entre la plueja de declaracions de personatges politics e economics (primier ministre, politics europèus, president de la Banca d’Anglatèrra…) n’es apareguda una de las mai esperadas. Nicola Sturgeon a dich que la situacion actuala es pas la que voldriá, perque Escòcia deurà convocar un referendum d’independéncia per fòrça per poder demorar dins l’UE, per de motius ideologics e economics, del temps qu’ela lo voliá convocar sonque quand seriá segura de ganhar. Malgrat tot, la pojada de l’SNP e la volontat plan unanima d’Escòcia de demorar dins l’UE pòdon provocar fin finala qu’aquel territòri accedisca a l’independéncia. 
 
Un autre territòri ont a ganhat lo “remain”, es en Irlanda del Nòrd. Aquí, i aviá dos motius per demorar en Euròpa, que se podián ajustar un a l’autre. Lo primier: l’afinitat culturala amb Irlanda, que, ela, demorava dins l’UE, sustot botat endavant pels nòrd-irlandeses catolics. Lo segond: la paur de dever barrar la frontiera amb Irlanda, amb las consequéncias economicas e socialas qu’aquò poiriá comportar. E aquò conveniá pas ni als independentistas ni als unionistas. Aital, lo Sinn Féin o a aprofechat per reclamar un referendum per la reünificacion de l’illa, çò qu’es ja contemplat dins los acòrdis de patz de 1998. Coma aquela crida se faguèt en un moment de panica generala, tanplan pòt èsser estat pres mai seriosament que çò qu’es vertadierament e, vista la composicion de partits d’Irlanda del Nòrd, segurament arribarà pas enlòc. 
 
Lo darrier territòri en discòrdia amb la volontat generala, estant que Gallas votèt coma Anglatèrra, es Gibraltar. La polemica amb Espanha triguèt pas a aparéisser quand se vegèt qu’un 96% de la populacion votèt “remain”. Las rasons: la relacion economica amb la peninsula e las 10 000 personas espanhòlas que travèrsan cada jorn la frontiera per venir trabalhar sul rocàs. Alavetz, lo ministre dels afars exteriors espanhòl a prepausat un acòrdi de cosobeiranetat per que Gibraltar demòre dins lo mercat comun europèu. 
 

Quinas novèlas relacions pòdon pachar lo Reialme Unit e l’UE?
 
Per ara, las opcions pel Reialme Unit son complicadas. Sortir de l’Union Europèa es relativament aisit, amb una negociacion bilaterala o en invocant l’article 50 del tractat de Lisbona. Las negociacions, quina que siá la viá de desconnexion, deuràn espepissar los mai de 12 000 tractats e disposicions europèus qu’afectan lo Reialme Unit.
 
Mas que se passa per rapòrt a l’Espaci Economic Europèu? Lo fach de ne sortir seriá fòrça dur pels dos costats. Lo Reialme Unit és la quatrena poissença economica mondiala mas dins l’EEE i a tanben la siesena, la setena e la uechena, e un mercat immens que lo Reialme Unit ne profiecha enòrmament. Mas es una question mai ponchuga que çò que transpareis dins los arguments dels eurosceptics. L’UKIP ditz qu’amb lo Brexit se recuperariá lo contraròtle de las frontieras del país, mas aquò se pòt pas far sens limitar la liura circulacion de personas. Mas aquel aspècte de l’espaci economic se pòt pas desseparar de la liura circulacion de bens e de capitals. Aital, se lo Reialme Unit demòra dins l’Espaci Economic Europèu, çò qu’interèssa pas los quites eurofòbs, las questions frontalieras e migratòrias cambiaràn pas brica per rapòrt a ara. E lo Reialme Unit contunharà de mandar d’argent a Brussèlas per far front a totas las despensas dels tractats economics, e mai se tornèsse dins l’EFTA.
 

Que pòt arribar a l’UE ara?
 
Lo futur de l’UE, coma o avèm totes pogut observar en vesent l’estat mental de la premsa e dels personatges politics del continent, es en un perilh extrèm. E mai s’es lo primier còp qu’un país sortís de l’Union Europèa, pòt non èsser pas lo darrier dins los ans que venon. Paucas oras après la proclamacion oficiala dels resultats del referendum a Manchester, plusors caps de partits eurofòbs d’autres estats apareguèron en conferéncias de premsa o faguèron de declaracions qu’espantèron Brussèlas.
 
En França, Marion Maréchal-Le Pen faguèt una fiulada sus Twitter ont demandèt un referendum coma lo del Brexit per França, e Marine Le Pen se regaudiguèt dels resultats en conferéncia de premsa e balhèt un nom a aquela iniciativa: “Frexit, maintenant c’est à notre tour”. Phillippot tanben s’exprimiguèt en defensa del Frexit gaire apuei.
 
Als Païses Basses, la situacion es encara mai compromesa. Lo Partit de la Libertat, amb Geert Wilders a sa tèsta, a tanben demandat un referendum. La diferéncia amb França rai dins lo fach que, segon una lei de 2015, se se reculhís 300 000 signaturas, lo govèrn es obligat a convocar un referendum. E per Wilders, serà fòrt aisit: en 2012, obtenguèt 950 000 vòtes e 15 sètis; ara, las enquèstes li’n atribuisson 37.
 
Dins d’autres païses tanben se son elevadas de voses en favor de referendums, e mai se son mens intensas e mens capablas d’aver une influéncia sus la politica estatala. En Alemanha, la nòva dirigenta d’Alternativa per Alemanha, Frauke Petry, la granda menaça electorala de Merkel per la drecha, a tanben fach lo pas. Per çò qu’es d’Itàlia, la Liga Nòrd ne reclama un per sortir de l’èuro, estant que, çò ditz son dirigent, Salvini, vòlon pas èsser los darriers a se rendre compte que “l’ostal crama”. D’autres païses ont i a de demandas de referendum son Polonha, Suècia, Ongria o Danemarc.
 

La crispacion dins la societat britanica
 
Lo vòte es estat fòrça estratificat per territòris e aquò causa de tensions, mas o es tanben estat per edats, e los joves britanics se sentisson impotents e decebuts amb la societat dins la quala vivon. Lo 64% dels joves votèt per demorar, e sonque lo 24%, per partir. Per contra, dins las franjas d’edats mai avançadas, sonque lo 33% voliá demorar, e lo 58%, partir. Aquò a causat de reaccions de totas menas e lo sentiment general de la joventut britanica es que los mai vielhs an decidit lor avenidor, e que seràn eles –los que volián pas aquel resultat– que ne deuràn patir las consequéncias.
 
Mas son pas sonque los joves que son crispats pel resultat. Aquestes darriers jorns dempuei lo resultat, diferents individús xenofòbs se son faches remarcar amb d’actes racistas al Reialme Unit. Una gojata galhèga que viu a Londras dempuei quatre ans a denonciat suls rets socials un episòdi racista dins un restaurant de manjar preparat de la cadena Greggs: “Çò que me ven d’arribar… intri dins un Gregg’s, un indian que servís, demandi la porcion de pizza e ausissi pas plan çò que me ditz, li demandi de m’o tornar dire e l’òme qu’èra darrier ieu (60 ans passats) se met a me cridar: ‘Perqué comprenes pas? D’ont ès? D’ont ès, macarèl?! Me geina pas bric que vos calga partir, putan d’immigrants!’ puei escupís sul servicial e li ditz: ‘Demoraràs pas aquí gaire longtemps, tu nimai…’”.
 
Un autre afar qu’a abrandada l’opinion publica, son las declaracions de Nigel Farage (UKIP), qu’admetèt qu’un dels grands arguments dels partisans del Brexit, de poder consagrar al budget de la seguretat sociala 350 milions de liuras que se mandavan a Brussèlas cada setmana, èra en realitat faus, estant que se’n mandavan pas que 163, e que fòrça d’aqueles sòus tanben tòrnan d’un biais o d’un autre pr’amor que son investits dins de causas que convenon tanben als britanics.
 
Al mieg de tot aqueste ambient, los partisans del Bremain an utilizat un mecanisme del Parlament Britànic, segon lo qual, se se reculhís 100 000 signaturas per una iniciativa, deu èsser presa en consideracion a la Cambra dels Comuns, per convocar un segond referendum sul Brexit amb un lindal del 60% per acceptar de sortir de l’Union Europèa. Mas aquel esplech, utilizat a la desesperada, segurament servirà sonque per descreditar lo sector europeïsta, un còp proclamats los resultats del primier referendum.