En Galícia, es facil per qui sap lo portugués de compréner que lo dialècte dels galècs es una forma locala de portugués. Ça que la, sa forma escrita pareis coma un espanhòl mal escrit. E mai, sufís de temptar de dire un “Bos dias” galèc al lòc del “Buenos días” castilhan per comprene que la vergonha de parlar galhèc a un inconegut es tala coma la dels occitanofòns.
 
Un libre recent en galèc entitolat “reve história do reintegracionismo de Tiago Peres conta l’istòria recenta de la lenga galèga. Explica que las lutas normativas entre reïntegracionistas e isolacionistas foguèron permanentas dins l’istòria de la lenga galèga. Los reïntegracionistas son per una confluéncia del galèc amb lo portugués mentre que los isolacionistas vòlon diferenciar lo galèc del portugués per ne faire un dialècte castilhan.
 
La vertadièra rason del conflicte grafic es qu’una nòrma compatible amb la del portugués auriá enforçat los locutors galècs dins l’idèa que parlen una vertadièra lenga, e non pas un patés espanhòl.
 
L’istòria de la respelida del galèc comença al sègle XIX. Coma lo galèc èra e es sempre la lenga de la majoritat dels galicians, lo franquisme e lo poder central de la transicion democratica (1975...1978) an impausat l’ideologia galeguista d’una grafia del galèc diferenta de la del portugués. Los qu’anticipèron la demanda de legalizacion del galèc amb lo retorn de la democracia farguèron un movement galeguista que defendèsse una grafia especifica e espanholista. Foguèron tant los principals dirigents galècs socialistas del PSOE o de simpatizants comunistas del PCE coma l’equipe d’Adolfo Suárez, lo primièr ministre centrista que dirigiguèt lo govèrn de transicion a la mòrt del dictator Franco. Las institucions centralas espanhòlas ajudèron tot un fum de galeguistas isolacionistas e patesejaires dins aquela promocion d’un galèc isolacionista. Fòrça foguèron recompensats per de pòstes dins l’universitat o las institucions galègas en bastison.
 
Manuel Fraga, ancian ministre de Franco, aprofeitèt del conservatisme rural e catolic galician per se presentar coma galeguista a las primièras eleccions autonomicas. Presidiguèt la region autonòma de Galícia pendent mai de 20 ans e impausèt la nòrma isolacionista al nom del galeguisme. Reussiguét a isolar lo galèc per tal que se pèrda pauc a pauc e a manténer Galícia dependenta de Madrid. Demòra uèi una de las regions mai pauras d’Espanha.
 
Per Tiago Peres, amb l’imposicion en 1982 de la nòrma espanholista del galèc, se perdèt un temps preciós . Las generacions alfabetizadas amb aqueste sistèma de nòrmas ortograficas foguèron educadas per pensar que galèc e portugués son doas lengas diferentas. Per el, l’imposicion de la nòrma isolacionista explica en part la diminucion dels locutors galècs e la manca de transmission generacionala malgrat l’oficializacion de la lenga galèga coma lenga pròpria de la comunitat autonòma de Galícia.
 
Per Tiago Peres, una nòrma compatibla amb lo portugués auriá ajudat l’us public del galèc, vist coma una vertadièra lenga internacionala. E mai, aqueste ligam linguistic amb lo monde lusofòn auriá ajudat al desenvolopamente conomic de Galícia.

 
Un exemple de las grafias:
 

Espanhòl normat:	En junio, las luces brillaban en el horizonte sin apagarse ni por un segundo.
Galèc isolacionista oficial	En Xunio, as luces brillaban no horizonte sen apagarse nin por un segundo.
Portugués e galèc reintegrat	Em junho, as luzes brilhavam no horizonte sem se apagarem nem por um segundo.

Los digrafs lh, nh e ch son al còr de la batalha grafica, que representan la grafia istorica galega en oposicion amb la grafia castilhana. Seriá per lo camin de Sant Jacme contrarotlat fins a la crosada albigesa pels occitans de Concas e Sant Sarnin que los digrafs lh, nh e ch se serián impausats en occitan e galèc, galèc que s’impausèt puèi al Portugal actual fins a l’annexion de Galícia al reialme de Leon puèi de Castilha.