Lor a calgut de temps per dessarrar los pòts… enfin! E disi aquò sens cap de rèira-pensada. La situacion qu’es la lor a fach que, pendent annadas, an aimat melhor èsser color-muralha, far lo trabalh demandat e tornar dins çò qu’èran, a l’epòca, los bidonvilas e mai tard los fogals Sonocotra o los clapièrs de banlèga.
 
La primièra generacion se plangèva pas e suportava totes los auvaris e Dieu sap que n’i aviá d’actes de racisme, d’insultes, etc. mas avián un trabalh, ganhavan de moneda que ne mandavan una brava part a la familha demorada al bled e çò que los fasián tenir èra l’espèr de poder, a la retirada, i tornar… al bled e, coma o a dich e escrich lo poèta “vivre entre ses parents le reste de son âge”!
 
Un sòmi… dins la situacion precària ont se trobavan podiá èsser pas qu’un sòmi per la màger part d’entre eles.
 
La generacion seguenta e, ara, la tresena, sabon pas mai, e dempuèi un brave brieu, ont penjar lo lum. Son demorats “filhs d’immigrats” de primièra o segonda generacion.
 
Al temps que i aviá besonh de braces per far virar l’economia, los vesiam pas mas los suportavam. O aviam fach amb las autras èrsas d’immigrats venguts d’Itàlia, de Polonha o d’enlòc mai. Del moment que sa calavan e demoravan dins lors tutas, fai tirar, Marius!
 
Las amabilitats coma “macaroni” o “polak” e autras foguèron remplaçadas per  “melon”, “bougnoul” e un fum d’autras. Al fial del temps, se trobèron totes o gaireben, aqueles “damnats de la tèrra” regropats dins de ghettos.
 
 D’èsser franceses o, per una bona part, francoquicòm, —  -argerians, -marroquins, -tunisians, en un mot maugrabins, a pas cambiat res o pas gran causa a l’agach dels Franceses-de-soca e, amb las dificultats economicas del país e la creissénça del caumatge, son venguts lèu los que venon “manjar lo pan dels Franceses”, coma o èran estats los Italians e autres Poloneses en son temps.
 
Los immigrats europèus avián çaquelà una qualitat: èran generalament catolics, o al mens crestians. Mas aqueles immigrats novèls portavan una religion que, dempuèi que Carles Martel los aviá arrestats a Peitieu en l’an del Senhor 732 —coma o avèm totes aprés a las escòlas— los Franceses n’ignoravan tot.
 
E, coma a l’imatge dels Estatsunidencs, lo Francés, quala que siá sa posicion sociala, es persuadit qu’es sortit de la cuèissa de Jupitèr, s’es pas jamai interessat a aquela populacion ni a sa religion tanpauc…
 
Per far cort, nòstres politicians foguèron tra que suspreses quand, qualques ans a, i aguèt de manifestacions antifrancesas —estadi de França, per exemple— per de monde qu’èran franceses mas que se reconeissián pas dins las valors de la Republica. Las accions menadas pels govèrns successius e diferents sus l’escaquièr politic son estats mai un emplastre sus una camba de fusta qu’un remèdi en despièch dels discorses multiples dels uns e dels autres.
 
Ara, per rasons que coneissètz totes, “l’enemic (teoric) del dedins”, fantasmat per mantun governament per prene de mesuras contra sos opausants, es vengut vertadièrament un enemic qu’assassina al nom d’una ideologia mai que fosca e d’una religion que ne sabon quitament pas lo B. A. BA. Un enemic que sos comanditaris encoratjan en li fasent miralhar un paradís lubric —las verges sensualas e lascivas…— ont sa dignitat, son “coratge”, son sacrifici seràn reconeguts e recompensats.
 
Aurà calgut los atemptats de l’an passat —Charlie Hebdo, lo Bataclan de París…— mas, sustot, los dos darrièrs: lo chaple de Niça, l’occitana, e l’escotelatge del prèire dins sa glèisa, per que los “pòrtaparaulas” musulmans se decidiguèsson a rompre vertadièrament lo silenci sus totas aquelas atrocitats.
 
Personalament, pensi qu’es —encara mai que totes los autres— l’assassinat, la setmana passada, del prèire que disiá la messa dins sa glèisa fàcia a qualques fidèles qu’es estat per mantun lo revelator.
 
Los uèlhs dels imams de bona volontat —non pas los botafuòc de segur— se son desclucats benlèu en vesent que los afidats de Daech o sos discípols o sos “sordats” —quitament se o sabián ja— respectavan res de res e qu’agissián pretendudament al nom de la religion qu’eles, los imams, presican cada divendres dins las mosquèas o dins los luòcs de pregàrias. Aqueles joves venián d’assassinar un “òme de paraulas” del Libre sonque per çò que n’èra pas de lor “cresença”; deman, quala seriá la victima?
 
D’autres, mai aluserpits que non pas ieu, an analisat e analisaràn lo procèssus que los a menats a parlar mas nòstres politicians, eles, se deurián pausar las bonas questions a prepaus de çò que sonan “l’integracion a la francesa” en 2016. Lo modèl exagonal que ne son tant ufanoses s’ameritariá benlèu un “audit” apregondit.
 
Tornarai prene los mots del papa Francés en anant en Polonha: “Sèm en guèrra mas es pas una guèrra de religions! (amb una s)” e en ne tornant “Devèm pas parlar de violéncia islamica […] si que non cal tanben parlar de violéncia catolica”