“Provocacion” seriá benlèu lo mot mai emplegat en China per rapòrt a las eleccions de la Region Administrativa Especiala d’Hong Kong. L’anciana colònia britanica, que tornèt en 1997 a las mans chinesas, s’èra totjorn batuda entre los politics pròchineses e los pròdemocracia. Ara espelís una tresena faccion de la politica hongkonguesa, los pròindependéncia,  tanben nomenats localistas.
 
Aquel sector, fruch de las protèstas de 2014, met en question lo modèl d’”un estat, dos sistèmas” que se pachèt per la devolucion de la colonia, que foguèt corromput per l’ingeréncia de Beijing en matèria economica en crompant los elèits de la vila. A la classa politica li conveniá plan aquela situacion, e una majoritat jonguèt lo costat pròchinés dins la resignacion e la garentia d’estabilitat e de progrès economic. D’autres, los pròdemocracia, bastiguèron lor fèu electoral a partir d’una lucha qu’eles meteisses vesián perduda.
 
Perduda perque 30 sètis sus 75 de l’assemblada d’Hong Kong los decidís Beijing, en donant la majoritat als pròchineses en totas las eleccions. Quand lo govèrn d’Hong Kong faguèt una reforma per protegir mai encara aquela situacion en 2014, esclatèt la Revolucion dels Parapluèjas, de basa jove, amb d’estudis, qu’an viatjat e que donan l’exemple de protèstas pacificas e civicas, amb d’imatges d’estudiants en fasent de trabalh als pargues mentre que protestavan en d’assetadas massissas. Tot aquò acabèt còp-sec, amb la detencion dels caps del movement e l’estofament de las protèstas.
 
Mas los periòdes de temps son importants. Passèron quitament pas vint ans de modèl politic per que la ciutadania se revoltèsse (e aquò en l‘Asia Orientala es cèrtament estonant), e dos ans après, tres partits nascuts d’aquel nòu esquèma an obtengut quatre sètis (lo mai nomenat a nivèl internacional es Demosistō, que n’a obtengut solament un).
 
Aquel nòu virament se pòt qualificar vertadièrament de “provocacion”, mas i a pas de possibilitats que reüssisca a mejan tèrme. La primièra rason es perque lo sistèma electoral o permet pas, pr’amor que los pròchineses sasisson lo panorama e, e mai s’an pas sabut gerir las revòltas e son desprestigiats, los pròdemocracia, que vòlon pas rompre totalament amb China, son encara fòrts e seràn sostenguts per Beijing se qualque jorn l’estrategia del partit pròchinés comença de trantalhar.
 
La segonda rason es la politica de la paur: los elèits economics crompats convenquèron pendent las revòltas a una partida de la populacion que tota aquela situacion podiá solament provocar l’incertitud economica e la fugida dels investisseires (quicòm qu’a Hong Kong es sagrat). D’un autre costat, Hong Kong es un paradís dins sa region, e tota quina situacion d’inestabilitat que siá es vista coma retornar a la barbariá: preferisson èsser de rics someses que de paures liures. Cal remarcar que s’un territòri a pas de dificultats economicas remarcabas, es complicat qu’òm meta l’statu quo en risc per aver de reformas que poirián resultar fòrça caras.
 
Enfin, lo sistèma d’un país dos sistèmas expira en 2047, quand farà 50 ans del retorn a China. Los estudiants revoltats demandavan un referendum en 2020 per poder decidir l’avenir del territòri après aquela data, mas quina legitimitat per lo far 27 ans abans? Es pauc estrambordant aver de decidir una situacion qu’un percentatge pro naut de la populacion veirà pas jamai, mas es mai descoratjant encara de veire cossí un movement que revendica l’independéncia la demanda en seguissent los tempses dictats per Beijing e ensaja pas se plaçar en cadres de ruptura, en vesent sustot que lo sistèma permet pas cap de marge per negociar.