Opinion
Valença: perdam pas lo nòrd… ni l’èst!
O ai agut escrich, vivi dins un airal fòrça desoccitanizat. E mai los panèls a l’intrada de la vilòta de Pèiralata, fòrça mond son pas capables de los interpretar coma en provençal. Ni de reconéisser las bandièras provençalas. Quant al simbòl de la crotz occitana, es tan desconegut que de còps d’escolans me demandan s’es pas un signe religiós quand lo veson penjat a mon còl. Sèm tan luènh de las problematicas occitanistas que lo nom de la region Occitània, degun n’i parlèt pas, e mai s’aquesta es sonque a un desenat de quilomètres. La lenga nòstra, la podèm apelar occitan o provençai coma volèm, mas per las gents es sustot de patois, e es mòrta, e mai se qualques personas vièlhas la parlan encara, sens la transmetre, en privat e jamai per carrièras. Per carrièras, franc del francés, s’ausís sonque un pauc d’arabi dialectal o d’amazigh, de còps de turc o d’espanhòl. Un jorn, una dòna conversava en romanés al telefonet.
Mas que dire de Valença, mai al nòrd, entre las arpitanas Sant Estève e Grenòble? Se las circonstàncias de la vida m’avián fach restar en aquel canton d’Occitània, es fòrça probable qu’auriái pas jamai res sauput de la lenga occitana. Auriái probablament pensat que lo francés s’i parla despuèi totjorn, mas benlèu m’aurián estonat los mots de Frederic Mistral, en 2008, legits sus las parets de la catedrala valentinesa, per las funeralhas de ma mameta...
Mas tornarai pas escriure mon article de junh passat. En qué sèrv de plorinejar? E mai se me fisi pas gaire dels simbòls, i a una causa interessanta a Valença, lo pont Frederic-Mistral sus Ròse, que jonh la capitala del Daufinat occitan a Vivarés, l’èst a l’oèst d’Occitània. Valença es entre lo Massís Central e l’espaci alpenc que lo comença Vercòrs, que se pòt devistar delà la plana, e la vila duèrb lo corredor rodanenc fins a Camarga e Marselha, en unissent lo nòrd e lo sud d’Occitània.
Geograficament entre nòrd e sud, oèst e èst, luòc de passatge fins a la Mediterranèa, Valença a doncas una posicion remarcabla. Tanben, representa los territòris que lo movement occitan oblida tròp sovent, lo nòrd e l’èst. L’autoritària reforma territoriala de las regions francesas sembla de refortir, d’un ponch de vista occitan, lo sud-oèst (Nòva Aquitània e la region qu’a pres lo nom d’Occitània), al detriment de la rèsta, del temps que d’occitanistas se senton abandonats, e mai traïts. En mai d’aquò, las regions Auvèrnhe-Ròse-Alps e Provença-Alps-Còsta d’Azur, las dirigisson ara de fòrças reaccionàrias, quora insensiblas a nòstra lucha, quora en favor de visions passadistas, folcloricas e desunidas de nòstra cultura.
“Perdam pas lo nòrd… ni l’èst!” Ansin poiriam dire se manifestèssem a Valença per la lenga occitana. Cèrtas, plaidegèri per Marselha, fa tres ans, e me pensi qu’encara es una bona causida. Mas uèi, cresi que Valença es una causida melhora per que tot lo movement occitan pòsca dire que, malgrat nòstres dobtes, malgrat nòstras tristas batèstas, malgrat nòstre amar descoratjament, sèm solidaris per defendre pertot nòstre drech de viure en occitan.
“Perdam pas lo nòrd… ni l’èst!”
Mas que dire de Valença, mai al nòrd, entre las arpitanas Sant Estève e Grenòble? Se las circonstàncias de la vida m’avián fach restar en aquel canton d’Occitània, es fòrça probable qu’auriái pas jamai res sauput de la lenga occitana. Auriái probablament pensat que lo francés s’i parla despuèi totjorn, mas benlèu m’aurián estonat los mots de Frederic Mistral, en 2008, legits sus las parets de la catedrala valentinesa, per las funeralhas de ma mameta...
Mas tornarai pas escriure mon article de junh passat. En qué sèrv de plorinejar? E mai se me fisi pas gaire dels simbòls, i a una causa interessanta a Valença, lo pont Frederic-Mistral sus Ròse, que jonh la capitala del Daufinat occitan a Vivarés, l’èst a l’oèst d’Occitània. Valença es entre lo Massís Central e l’espaci alpenc que lo comença Vercòrs, que se pòt devistar delà la plana, e la vila duèrb lo corredor rodanenc fins a Camarga e Marselha, en unissent lo nòrd e lo sud d’Occitània.
Geograficament entre nòrd e sud, oèst e èst, luòc de passatge fins a la Mediterranèa, Valença a doncas una posicion remarcabla. Tanben, representa los territòris que lo movement occitan oblida tròp sovent, lo nòrd e l’èst. L’autoritària reforma territoriala de las regions francesas sembla de refortir, d’un ponch de vista occitan, lo sud-oèst (Nòva Aquitània e la region qu’a pres lo nom d’Occitània), al detriment de la rèsta, del temps que d’occitanistas se senton abandonats, e mai traïts. En mai d’aquò, las regions Auvèrnhe-Ròse-Alps e Provença-Alps-Còsta d’Azur, las dirigisson ara de fòrças reaccionàrias, quora insensiblas a nòstra lucha, quora en favor de visions passadistas, folcloricas e desunidas de nòstra cultura.
“Perdam pas lo nòrd… ni l’èst!” Ansin poiriam dire se manifestèssem a Valença per la lenga occitana. Cèrtas, plaidegèri per Marselha, fa tres ans, e me pensi qu’encara es una bona causida. Mas uèi, cresi que Valença es una causida melhora per que tot lo movement occitan pòsca dire que, malgrat nòstres dobtes, malgrat nòstras tristas batèstas, malgrat nòstre amar descoratjament, sèm solidaris per defendre pertot nòstre drech de viure en occitan.
“Perdam pas lo nòrd… ni l’èst!”
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#5 Afanem nos dolçament : aqui una maxima que cal jamai doblidar.
e una autra atanben que se dits quand tot es clavat : es que se pòt pas far d'un autre biais ?
Per l'ora s'agis de botar en plaça un document de las bonas praticas que describessa los proces detalhats per far una manifestacion e esperar que siaguessa una capitada. Vòl pas dire que capitarà a cada còp, mas al pus mens aurem respectat las bonas praticas.
e se caldrà emprenhar de tot aquò e desgruna cada còp a-n-aquel sicut.
Aprep se farar lo comitat transversa "Comitat de manifestacion", pòt atanben participar al la redaccion del còde de las bonas praticas.
A Tolosa o endacòm mai, la recèrca fa çò que pòt per demorar fondamentala.
Demandatz : "L'economia e la recercha au servici d'Occitania e daus occitans o bens d'estrangiers?". Res es pas al servici d'Occitania, estant qu'Occitania non es una entrepresa lucrativa. Estrangièrs, en terme de lucre, aquò vòl pas res dire. I a çò que rapòrta a d'investisseires, e çò que lor rapòrta pas. La recèrca en cultura e literatura (occitana o pas) non lor repòrta pas imediatament fòrça moneda : donc, se'n viran. E nos parlètz pas de l'investiment de l'estat. L'estat se desengatja pertot, del mai e del mai aviat que se pòsca. Se volètz de moneda per las vòstras recèrcas, ne cal raportar encara mai a d'inverstissèires privats. Apèla aquò "anar en ligason amb lo tescut industrial local" o encara "estar a l'escota — e donc al servici — del mercat de l'emplèc"… S'imaginatz que los universitaris son destacats d'aquela "realitat", vos enganatz cap e tot. Las leis Pecresse los an dempèi 8 ans, cresi, forçats sens discutida a trabalhar atal. E se los Trobadors o los autors fantastics de Lemosin vos semblan uèi lo jorn fòrça pauc estudiats, ne podètz mercejar totas las governanças europèas conjuntas que dictan la politica de cada estat demèst los 27.
Demandatz : "D'estrangiers a la revendicacion occitanista?". Imaginètz pas que n'ajan après nosautres. Son pas nòstres enemics. De nosautres, se viran, se'n chautan, pas mai. Son lo amics del profièit financièr, ni mai, ni mens. Quora avètz comprés aquò, avètz comprés lo sistèmi. Aquel sistèmi, lo podètz adorar. Vos podètz tanplan eissugar lo cuol amb el. Lo resultat seràn lo meteis. Per ara, non i a pas cap d'alternativa, ni en cridassant per carrièras, ni en anant votar.
Quora lo centre cultural d'Occitania èra l'abadia Sant Marçau de Lemòtges, las questions financiaristas mondializada non se pausavan pas encara coma de leis indefugiblas… Lemosin es estat lo nòstre brèç, e Auvèrnha lo nòstre conservatòri de l'avança civilizacionala romana que donava a Occitania medievala l'aire d'anar "en avança sul sieu temps".
Mas d'un biais plan mai general encara, avèm lo mond que nos fasèm, lo sistèmi qu'acceptam e la lenga que parlam. Cadun, dins son canton de tèrra, se deu tanben questionar e responsabilizar, a la faiçon dels Catalans. Mas nos cal pas jamai oblidar las reglas del fotut jòc que nos i fan totes jogar : raportam moneda o nos oblidan. Vivèm dins una civilizacion meravelhosa. Amor, de franc còr, non rapòrta moneda, mentre que la prostitucion ela…
Auretz plan comprés perqué, ieu, d'aquel sistèmi, me'n eissugui lo cuol… Mas cossí e ont anar fòra d'el ?
Article chanut de Monsur Barceló ! E per quant au tite : tot ce que sente despuèi d'annadas !
Ara, vejaicí ce que pense (mès Valença sola poiriá sufir per luòc de manifestacion venenta !).
Dos ais estrategics, doas futuras manifestacions (non pas lo meme jorn) :
- una linha Valença - Clarmont d'Auvèrnha - Limòtges - Bordèu ;
- la vila de Marselha.
Dos ais estrategics (de mon vejaire) que fau cavar. I a sustot una estrategia manifestadoira de desvolopar. Atencion : PREPARACION, pas se preissar ! Completament d'acòrdi emb dau "Muòl" !
Nòstre País d'Òc, nòstra grand familha occitana non deu renegar ges d'enfant siu, coma que se revendique aqueste (Daufinenc, Provençau, Gascon, Auvernhat, eca...) : faguem avans ensems, que sèm dinc lo meme batèu. La desunion mena a faire fogaça e l'Istòria o a provat mai d'un còp.
Se fai temps que venguem adultes, fisançós dinc ce que valèm e dinc nòstras capacitats collectivas : aquò deu èstre un camin de garison e de presa en man de nòstre avenir !
Per ensenhar lo camin a las joinas generacions mai als indigenas refolats que se revendican d'una mitica e eternala identitat galesa / exagonala.
Es evident qu'aquesta França que vivèm a l'ora d'ara es pas la nòstra. Es una ideologia. Es una concepcion etatica esclerosada. Es un projèct revolucionari messorguièr. Aquò's una França qu'a encromit lo pòple e a fach pacha emb de sos demònis enteriors.
Los politics DIRIGISSON lo pòple mès lo REPRESENTAN PAS. Acceptariam pas quò dinc una associacion d'èstre dirigits per aquel qu'avèm elegit. O acceptam per un país ? Sèm venguts caluts saique ! La melhora de las democracias es LOCALA e PARTICIPATIVA.
Mès... lo monolite es a se fendasclar despuèi quauquas annadas. Gachatz un pauc dau costat catalan que son a crear un partit "Oui au Pays Catalan". Gachatz tanben dau costat de Corsega. N'an totes lur confle d'èstre dirigits despuèi París que pensa pas als país e nega lurs besonhs.
En disent tot aquò, vòle dire qu'una manifestacion suplementària sarà pas de tròp per espompir los occitans e desrevelhar los francitans alienats. Mès, atencion ! Pas coma fasiam.
Sadol de las viradas entre Montpelhièr e Tolosa que faguèm emb dals amics (per solidaritat, erosament). I a pas qu'aquela de passada a Montpelhièr, o deve confessar, que lai anèm pas.
La part orientala e nòrd-orientala mai que mai dau País d'Òc es bien deseiretada !
Se pòt ajustar segondament la part nòrd-occidentala que o es un pauc mens deseiretada, mès qu'a pas gaire vist de passa-carrièira jaiant per la lenga.
Podèm pas contunhar de s'amputar de nòstra mitat de País d'Òc. Per ce qu'es de ieu, refuse !
E puèi, devon nos sosténer lo monde, pas nos jutjar ! Devèm conscientizar, sustot despuèi l'afaire de la novèla region "Occitanie". Lo monde devon veire dinc aquelas manifestacions una possibilitat d'alternativa a l'escleròsa identitàra e socio-economica actuala ! I a d'òbra !
Resumisse :
CONSULTA dals movements en favor de la lenga e de la cultura !
DEMOCRACIA LOCALA e PARTICIPATIVA dinc lo mitan occitanista !
PAS DE RECUPERACION per tau o tau movement dinc la rèira-sala !
ORGANIZACION, ESTRATEGIA ! (completament d'acòrdi emb dau "Muòl" !)
CONSCIENTIZACION de la populacion locala e dals elegits !
Granda PREPARACION dedinc e sus plaça !
E l'accent occitan, i es, a Pèiralata e a Valença ? Cossí parlan francés, ailà ?
Per pas perdre lo nòrd chaldria far daus centres economics e culturaus dins lo Massif Centrau.
L'òm pòd se damandar si las vilas alentorn dau Massif-Centrau coma Tolosa, Bordeu, Marselha son daus models de centre economics e culturaus emben lòrs universitarias e lòrs centres de recerchas copats de las realitats socialas e economicas, cloisonadas en categorias que se viesan de travers e dependentas per lòrs recerchas de sòus frances o européens.
L'economia e la recercha au servici d'Occitania e daus occitans o bens d'estrangiers? o ben d'estrangiers a la revendicacion occitanista?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari