Opinion
FLAREP E FELCO, ensem per las lengas regionalas a l'escòla publica
Entre lo 22 e lo 24 d'octobre, s'es tengut lo collòqui annual de la FLAREP, aquest an en país d'òc, a Montpelhier, organizat per lo CREO Lengadòc, coma o sabètz, de l'aver legit aquí meteis.
Un collòqui atrabalhit e fruchós, amb mai de 150 participants, de representants de totas las lengas de França, de representants de las collectivitats territorialas e de l'OPLO, dels sendicats d'ensenhaires, dels parents d'escolans, e de delegadas dels ministèris de la Cultra e de l'Educacion nacionala per sobrepés.
E, a la sesilha d'inauguracion d'aquel colloqui, un discors a marcat los que li èran, lo discors del president de la FELCO, Yan Lespoux. Aqui l'avètz.
Identitat e alteritat. Se lo contèxt politic, social e cultural a presidit i a mai d’un an a la causida d’aquel tèma, podèm dire que s’impausa encara mai aduèi de tant que la question de las identitats s’es convidada dins los debats de nòstra societat en general tant coma dins l’escòla en particular.
Tant va que lo quite tèrme d’”identitat” e mai encara l’adjectiu “identitari” suscitan ara la mesfisança. De mai en mai, exprimisson per una granda part de nòstre conciutadans una mena de reget de l’autre, lo refús de la diversitat. Las polemicas, sovent bufècas, que s’encadenan, setmana après setmana, fan pas que nos rampelar a quin punt es necite de promòure una identitat dubèrta. Perque nòstres aujòls son pas forçadament de Galleses e perque, malastrosament per los que creson a aquel mite e qu’aimarián tant calhar l’identitat, e aürosament per nautres, aquò serà segurament de mens en mens verai dins lo mond dubert que i volèm viure dedins.
“A! Ensenhas l’occitan. E perqué? E siás fièr d’èsser occitan?”. Es sovent aital que de mond – pron normals en general – s’adreiçan a ieu quand aprenon mon mestièr. De costuma, comenci per lor respondre “Perqué pas?” e puèi que, non, soi pas particularament fièr d’èsser occitan o d’èsser francés o qué que siá mai. Primièr perque pensi que la fiertat es sovent pas qu’un orgulh mal plaçat, e tanben perque ai pas res fait per èsser çò que soi. Al contra, me sentissi ric de mas identitats multiplas e m’agrada de partatjar aquesta riquesa. E, enfin, soi ric de las identitats dels autres, de las que vòlon plan partatjar amb ieu, coma serà lo cas pendent tot aquel collòqui.
Una darrièra anecdòta personala. Rescontrèri fa qualquas setmanas l’escriveire Jamal Mahjoub. Aquel òme a una identitat multipla e quitament de multiplas identitats: escriu jos un pseudonim, Parker Bilal, que fa resson a sa dobla cultura, britanica e sodanesa, que n’a ereitat de sos parents. El, a viscut al Reialme-Unit, al Sodan, en Catalonha, als Païses-Basses, en Egipte… Sos parents deguèron fugir lo Sodan perque i èran menaçats de mòrt après lo còp d’Estat d’Omar al-Bashir, e Jamal Mahjoub bota la question de l’identitat al còr de son òbra. “L’identitat es lo subjècte màger d’aduèi. Tot lo mond es espaurugat per la diversitat. Lo Sodan s’esfondrèt per aver refusat la diversitat”, çò me diguèt.
Totes, aicí, defendèm aquesta diversitat, e pel biais de nòstras lengas e de nòstras culturas ditas regionalas, afirmam d’identitats dubertas e apasimadas, de las que nos enriquesisson e que s’enriquesisson mutualament pel biais de l’escambi.
Es d’aquò que nos parlaràn Jean-Léo Léonard anuèit, Josèp-Luis Sans Socasau, Pasquale Ottavi, Éric Soriano, Crestian Lagarde e Felip Martel deman de matin e que la visita de Seta, diluns, metrà en perspectiva d’un biais concret.
Aquel enriquesiment mutual, que nos pòrtan nòstras multiplas identitats e lor confrontacion dins l’escambi, aquela dubertura que volèm ofrir als nòstres escolans, als nòstres enfants, son al centre de la formacion de ciutadans duberts e responsables que l’escòla republicana n’a la carga.
Per aquò tanben, es important que lo trenten collòqui de la FLAREP se tenga a Montpelhièr.
Es aquí que, cinquanta ans en reire, se fondèt lo primièr Centre Regional dels Ensenhaires d’Occitan. S’agissiá a l’epòca de sosténer lo desvolopament d’un ensenhament que l’institucion, malgrat la lei Deixonne votada quinze ans aperabans, en 1951, sosteniá a pena. Cal plan dire que dins l’esperit de mai d’un legislator, la lei Deixonne èra pas qu’un òs de rosigar balhat als militants de l’ensenhament de las lengas e culturas regionalas, en esperant que moriguèsson de lor bèla mòrt.
65 ans après la lei Deixonne, çai son encara, e an sauput se faire una plaça al dintre de l’institucion escolara que lor acordèt, pas totjorn aisidament, una cèrta legitimitat, mercès en particular a la creacion de percors bilingües, de CRPE especials e de CAPES, benlèu – a çò que nos dison – lèu una agregacion. E perqué pas (somiem un pauc) una circulara? E mai (somiem fòrça), una reformulacion de l’article 2 de la Constitucion, calamitós per nòstras lengas dins sa redaccion actuala?
Ça que la, a l’ora ont la refòrma del collègi se met en plaça, qualques annadas après aquela del licèu, cal plan constatar que la defensa de nòstres ensenhaments es un combat de cada jorn.
Aquí, un còp mai, es plan qu’aquel collòqui se tenga a Montpelhièr, vila de cultura occitana. E dins una academia ont, o cal plan dire, semblan de s’agreujar una bona part dels auvaris que tòcan l’ensenhament de nòstras lengas e culturas.
Dins una escòla que se voldriá apasimada, lo rapòrt de fòrças demòra de longa la règla. Ensenhaires e parents devon totjorn tornar al combat dins un contèxt ont l’egalitat republicana es regularament remesa en question.
Aqueles prepausses podràn èsser considerats coma tròp critics o quitament desplaçats al moment ont recebèm de representants de l’Estat, de l’institucion escolara e de las Regions.
Nos podèm rassegurar, los que se podrián sentir visats directament per mos mots auràn pas pres la pena de se desplaçar aicí aquesta dimenjada. Mas i a de causas que s’ameritan d’èsser ausidas.
Nos poiriam calar, poiriam desvirar los uèlhs e clinar l’esquina, mas seriá la debuta del renonciament.
E es pas aital que los de generacions abans nosautres, puèi las nòstras e las seguentas an capitat e capitaràn de faire que nòstre ensenhament se desvolopèsse.
Que se desvolope e que contunhe de formar de ciutadans duberts que se sentisson d’aicí, d’endacòm mai, e del mond entièr; pron rics de lors identitats, de lors lengas, de lors culturas per las partatjar e per recebre tanben dels autres.
Es dins aquel esperit d’escambi, escambi viu de còps que i a, e es pas una marrida causa, e esperit de dubertura que volèm que se tengan aqueles tres jorns de collòqui.
Que nos enriquesissen, que nos fagan nos pausar de questions, que nos estimulen e que ne tornem mai segurs de nosautres, encara e totjorn lèstes a obrar per l’ensenhament de nòstras lengas e culturas amb la conviccion renovelada d’o faire pel ben comun.
Sus la fòto, d’esquèrra a drecha: Gaïd Evenou, de la DGLFLF, Hélène Bernard, rectritz de l’Acadèmia de Tolosa, VP OPLO Charline Claveau-Abadie, psdta de l’OPLO, Thierry Delobel, psdt de la FLAREP, Patric Roux, CR Occitanie-Pyénées-Méditerranée, VP OPLO, Guy Barral, adjonch al conse de Montpelhièr, cargat de la cultura occitana, Isabelle Marsala, adjoncha al conse de Montpelhièr, cargada de las escòlas, Renaud Calvat, VP conselh despartamental d’Erau, delegat a l’educacion e a la cultura, Yan Lespoux al micro, Pasquale Ottavi, representant de la Collectivitat territoriala de Corsega, MJ Verny, psdta del CREO Lengadòc. Fòto: Georges Souche.
Un collòqui atrabalhit e fruchós, amb mai de 150 participants, de representants de totas las lengas de França, de representants de las collectivitats territorialas e de l'OPLO, dels sendicats d'ensenhaires, dels parents d'escolans, e de delegadas dels ministèris de la Cultra e de l'Educacion nacionala per sobrepés.
E, a la sesilha d'inauguracion d'aquel colloqui, un discors a marcat los que li èran, lo discors del president de la FELCO, Yan Lespoux. Aqui l'avètz.
***
Identitat e alteritat. Se lo contèxt politic, social e cultural a presidit i a mai d’un an a la causida d’aquel tèma, podèm dire que s’impausa encara mai aduèi de tant que la question de las identitats s’es convidada dins los debats de nòstra societat en general tant coma dins l’escòla en particular.
Tant va que lo quite tèrme d’”identitat” e mai encara l’adjectiu “identitari” suscitan ara la mesfisança. De mai en mai, exprimisson per una granda part de nòstre conciutadans una mena de reget de l’autre, lo refús de la diversitat. Las polemicas, sovent bufècas, que s’encadenan, setmana après setmana, fan pas que nos rampelar a quin punt es necite de promòure una identitat dubèrta. Perque nòstres aujòls son pas forçadament de Galleses e perque, malastrosament per los que creson a aquel mite e qu’aimarián tant calhar l’identitat, e aürosament per nautres, aquò serà segurament de mens en mens verai dins lo mond dubert que i volèm viure dedins.
“A! Ensenhas l’occitan. E perqué? E siás fièr d’èsser occitan?”. Es sovent aital que de mond – pron normals en general – s’adreiçan a ieu quand aprenon mon mestièr. De costuma, comenci per lor respondre “Perqué pas?” e puèi que, non, soi pas particularament fièr d’èsser occitan o d’èsser francés o qué que siá mai. Primièr perque pensi que la fiertat es sovent pas qu’un orgulh mal plaçat, e tanben perque ai pas res fait per èsser çò que soi. Al contra, me sentissi ric de mas identitats multiplas e m’agrada de partatjar aquesta riquesa. E, enfin, soi ric de las identitats dels autres, de las que vòlon plan partatjar amb ieu, coma serà lo cas pendent tot aquel collòqui.
Una darrièra anecdòta personala. Rescontrèri fa qualquas setmanas l’escriveire Jamal Mahjoub. Aquel òme a una identitat multipla e quitament de multiplas identitats: escriu jos un pseudonim, Parker Bilal, que fa resson a sa dobla cultura, britanica e sodanesa, que n’a ereitat de sos parents. El, a viscut al Reialme-Unit, al Sodan, en Catalonha, als Païses-Basses, en Egipte… Sos parents deguèron fugir lo Sodan perque i èran menaçats de mòrt après lo còp d’Estat d’Omar al-Bashir, e Jamal Mahjoub bota la question de l’identitat al còr de son òbra. “L’identitat es lo subjècte màger d’aduèi. Tot lo mond es espaurugat per la diversitat. Lo Sodan s’esfondrèt per aver refusat la diversitat”, çò me diguèt.
Totes, aicí, defendèm aquesta diversitat, e pel biais de nòstras lengas e de nòstras culturas ditas regionalas, afirmam d’identitats dubertas e apasimadas, de las que nos enriquesisson e que s’enriquesisson mutualament pel biais de l’escambi.
Es d’aquò que nos parlaràn Jean-Léo Léonard anuèit, Josèp-Luis Sans Socasau, Pasquale Ottavi, Éric Soriano, Crestian Lagarde e Felip Martel deman de matin e que la visita de Seta, diluns, metrà en perspectiva d’un biais concret.
Aquel enriquesiment mutual, que nos pòrtan nòstras multiplas identitats e lor confrontacion dins l’escambi, aquela dubertura que volèm ofrir als nòstres escolans, als nòstres enfants, son al centre de la formacion de ciutadans duberts e responsables que l’escòla republicana n’a la carga.
Per aquò tanben, es important que lo trenten collòqui de la FLAREP se tenga a Montpelhièr.
Es aquí que, cinquanta ans en reire, se fondèt lo primièr Centre Regional dels Ensenhaires d’Occitan. S’agissiá a l’epòca de sosténer lo desvolopament d’un ensenhament que l’institucion, malgrat la lei Deixonne votada quinze ans aperabans, en 1951, sosteniá a pena. Cal plan dire que dins l’esperit de mai d’un legislator, la lei Deixonne èra pas qu’un òs de rosigar balhat als militants de l’ensenhament de las lengas e culturas regionalas, en esperant que moriguèsson de lor bèla mòrt.
65 ans après la lei Deixonne, çai son encara, e an sauput se faire una plaça al dintre de l’institucion escolara que lor acordèt, pas totjorn aisidament, una cèrta legitimitat, mercès en particular a la creacion de percors bilingües, de CRPE especials e de CAPES, benlèu – a çò que nos dison – lèu una agregacion. E perqué pas (somiem un pauc) una circulara? E mai (somiem fòrça), una reformulacion de l’article 2 de la Constitucion, calamitós per nòstras lengas dins sa redaccion actuala?
Ça que la, a l’ora ont la refòrma del collègi se met en plaça, qualques annadas après aquela del licèu, cal plan constatar que la defensa de nòstres ensenhaments es un combat de cada jorn.
Aquí, un còp mai, es plan qu’aquel collòqui se tenga a Montpelhièr, vila de cultura occitana. E dins una academia ont, o cal plan dire, semblan de s’agreujar una bona part dels auvaris que tòcan l’ensenhament de nòstras lengas e culturas.
Dins una escòla que se voldriá apasimada, lo rapòrt de fòrças demòra de longa la règla. Ensenhaires e parents devon totjorn tornar al combat dins un contèxt ont l’egalitat republicana es regularament remesa en question.
— S’agís de tal collègi ont de detzenats d’escolans èran marcats en occitan mas ont lo cap d’establiment decidís tot sol de tampar l’opcion.
— S’agís, dins una acadèmia ont en quinze ans lo nombre de professors certificats es passat de 56 a 30 per mai de 400 establiments segondaris, de professors pressurats, mandats sus dos, tres, quatre establiments, de còps que i a fòrça alunhats los uns dels autres. Cossí pòdon aital defendre lor matièra a un moment ont la mesa en concurréncia de las disciplinas es mai fòrta que non jamai foguèt?
— S’agís, per aqueles ensenhaires, fatalament isolats, dins aquesta escòla “apasimada e duberta”, la confrontacion amb de caps d’establiments que los mespresan, de còps ostensiblamente, caps d’establiments que, mentre que tot ensenhaire deu, quand passa son concors, provar que sap agir en foncionari responsable e amb etica, riscan pas grand causa, eles, en agissent d’aquel biais.
— S’agís d’un Conselh Academic de las Lengas Regionalas previst pels tèxtes dos còps per an e qu’òm se pòt permetre de pas recampar.
— S’agís d’ensenhaires de classas bilingüas malmenats per de collègas.
— S’agís d’una academia que, se la comparam a sa vesina de la meteissa region, compta mitat mens de cursus bilingües perque, totjorn dins l’escòla republicana, tot se jòga al rapòrt de fòrças e tot ten de còps a la volontat d’un sol foncionari que se laissa benlèu mai guidar per sos prejutjats que non pas pel respècte dels tèxtes e dels principis que los regisson.
— S’agís, dins una acadèmia ont en quinze ans lo nombre de professors certificats es passat de 56 a 30 per mai de 400 establiments segondaris, de professors pressurats, mandats sus dos, tres, quatre establiments, de còps que i a fòrça alunhats los uns dels autres. Cossí pòdon aital defendre lor matièra a un moment ont la mesa en concurréncia de las disciplinas es mai fòrta que non jamai foguèt?
— S’agís, per aqueles ensenhaires, fatalament isolats, dins aquesta escòla “apasimada e duberta”, la confrontacion amb de caps d’establiments que los mespresan, de còps ostensiblament
— S’agís d’un Conselh Academic de las Lengas Regionalas previst pels tèxtes dos còps per an e qu’òm se pòt permetre de pas recampar.
— S’agís d’ensenhaires de classas bilingüas malmenats per de collègas.
— S’agís d’una academia que, se la comparam a sa vesina de la meteissa region, compta mitat mens de cursus bilingües perque, totjorn dins l’escòla republicana, tot se jòga al rapòrt de fòrças e tot ten de còps a la volontat d’un sol foncionari que se laissa benlèu mai guidar per sos prejutjats que non pas pel respècte dels tèxtes e dels principis que los regisson.
Aqueles prepausses podràn èsser considerats coma tròp critics o quitament desplaçats al moment ont recebèm de representants de l’Estat, de l’institucion escolara e de las Regions.
Nos podèm rassegurar, los que se podrián sentir visats directament per mos mots auràn pas pres la pena de se desplaçar aicí aquesta dimenjada. Mas i a de causas que s’ameritan d’èsser ausidas.
Nos poiriam calar, poiriam desvirar los uèlhs e clinar l’esquina, mas seriá la debuta del renonciament.
E es pas aital que los de generacions abans nosautres, puèi las nòstras e las seguentas an capitat e capitaràn de faire que nòstre ensenhament se desvolopèsse.
Que se desvolope e que contunhe de formar de ciutadans duberts que se sentisson d’aicí, d’endacòm mai, e del mond entièr; pron rics de lors identitats, de lors lengas, de lors culturas per las partatjar e per recebre tanben dels autres.
Es dins aquel esperit d’escambi, escambi viu de còps que i a, e es pas una marrida causa, e esperit de dubertura que volèm que se tengan aqueles tres jorns de collòqui.
Que nos enriquesissen, que nos fagan nos pausar de questions, que nos estimulen e que ne tornem mai segurs de nosautres, encara e totjorn lèstes a obrar per l’ensenhament de nòstras lengas e culturas amb la conviccion renovelada d’o faire pel ben comun.
Sus la fòto, d’esquèrra a drecha: Gaïd Evenou, de la DGLFLF, Hélène Bernard, rectritz de l’Acadèmia de Tolosa, VP OPLO Charline Claveau-Abadie, psdta de l’OPLO, Thierry Delobel, psdt de la FLAREP, Patric Roux, CR Occitanie-Pyénées-Méditerranée, VP OPLO, Guy Barral, adjonch al conse de Montpelhièr, cargat de la cultura occitana, Isabelle Marsala, adjoncha al conse de Montpelhièr, cargada de las escòlas, Renaud Calvat, VP conselh despartamental d’Erau, delegat a l’educacion e a la cultura, Yan Lespoux al micro, Pasquale Ottavi, representant de la Collectivitat territoriala de Corsega, MJ Verny, psdta del CREO Lengadòc. Fòto: Georges Souche.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Encara mercés al President per aquel discors!
Sus la fòto presa a la debuta de l'intervencion de Y.Lespoux,vesèm la rectritz de Tolosa charrar amb sa vesina. Aquò durèt pas, que lèu l'escotèt plan atentivament la dicha del President de la FELCO e aquò li agradèt pas plan.
Ovacion longa a la fin amb un fum de "merci" e "bravo"...
Va càler hèr còrda dins los mes a vénguer. Aqueth article nos balha vam !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari