Precision prealabla: los noms en gras son escrivuts a la francesa, tau coma los vésem sus les cartas.
 

***

Començaram nòsta seria sus la toponimia demb çò que tòca a les formacions forestièras e preforestièras, tant vau díser quòra son pas de zònas urbanas, ni mèi dedicadas a les culturas o a l’elevatge.

Per çò qu’es deus bòscs en generau, s’i escai que végim de toponimes d’origina germanica coma le Bos, le Bosc, le Boscq... que se comprenen adaise. N’i’n a que balhan una precision coma le Bois Majou: lo Bòsc Major èra un fòrt grand bòsc que s’estamplèva d’auts còps autorn d’Alhàs (Vasadés). Los derivats son per exemple le Bouscat o le Bouscaut que designan de lòcs boscats; dens lo segond cas, lo -t es pas etimologic e diuré pas se prononciar.

Una auta familha de mòts es d’origina latina aqueth còp e vènen de sylva: la Sauve, la Saubotte, Lasseube, shens aublidar lo vielh mòt gascon la Séougue encara atestat per ‘ci per ‘qui, e que poiré èster utilisat en nòrd-gascon (seuga) au lòc de seuva. Pòt èster que lo patronime Sauboua s’i restaqui.

Mens abituaus son los noms deu tipe la Houreste, la Hauresse, etc., tanplan haurèst, horèst,faurèst significan a pus près bòsc. I a dens ‘queths mòts l’irèia de lòc a l’escartat per rapòrt au borg. A notar tanben qu’an poscut se barrejar demb haur(e)/faure e que la distinccion haurèst/ahorèst -lo segond estent sinonime de brostèir- es pauc neta.

Mès pro sovent, vésem que los bòscs son designats per un nom especific que depend de l’esséncia dominanta. Son sufixats en -è(i)ra, -et/-eda, -ar, pus rarament en -ada, -ia, -èir,-òu/-òla... En passant, notaram que -et precedat d’un nom de vegetau es a compréner coma un collectiu (deu latin -etum, femenin -eda) e pas un diminutiu (deu latin -ittum, femenin -eta). N’en vachí una lista non exaustiva:

Se guèitam de pus pròishe les formacions preforestièras, aparei tota una corriolada de mòts que pòden auger de sens variables sivant les regions.

Lo prumèir estade d’una succession pòst-culturala es çò qu’apèran en francés una friche; en gascon, tròbam pas los mòts de manca: chauma, bosiga, lesca, tèrra perduda, peloa... Atau vésem quauque còp en toponimia la Pelou, la Lesque, la Bouzigue... Mès aquò diu pas èster confondut demb çò qu’apèran en francés una jachère, qu’es una tèrra provisòriament non cultivada; per ma part, apèri aquò un varèit; la jachère n’a logicament pas d’existéncia toponimica, pusqu’aquò’s un estat provisòri!

Après, vèn la lana, que coneishut una extension de sens (cf. la Forêt des Landes) e qu’es fòrt presenta en toponimia: la Lande, la Landotte, la Landille, la Lane... A balhat los patronimes Lalanne, Lalande, Lanusse, Lanus, Lanuc... S’agís d’una tèrra shens aubres, demb nombrós bruishòcs pauc elevats. Sivant l’espècia vegetala dominanta, trobaram:

— le Brana, le Branda, la Braneyre... (bran(d)a, Erica scoparia)

— le Bruga(t), le Bruca(t), la Brugueyre... (bruc o bruga, Erica cinerea e Calluna vulgaris)

— le Jauga, la Jaugueyre, le Touja, le Touya, le Tuja... (jauga, toja o tuja, Ulex europaea)

— le Gesta, le Genest(r)a, le Ginestra, l’Agnesta... (gèsta, genèst(r)a, ginèstra o anhèsta, Cytisus scoparius)

— la Bouchère, le Bouchet... (boish(et), Buxus sempervirens)

Se los bruishòcs son brocuts, la formacion vegetala es aperada Brouquet, Brocas,la Brouquère, o mèi la Beouqueyre (bèuc = bròc dens lo nòrd-oèst de la Gasconha). Espiet tanben, vèn deu latin spinetum ‘broquèira’. Atencion! S’i escai que bròc designi tanben Erica!

Un tipe particulièr de broquèira es la Brède, le Bréda, le Breyra, le Brésiga o la Brésigueyre, qu’es constituat de Crataegus. Un aut tipe particulièr es la Roumeguère constituada de Rubus.

Enfin, d’autas formacions preforestièras son ditas le Broustey, le Broussey o le Broustéra ; la Sègue ou les Ségasses ; Espessas.

Le Tailladis o le Matta, eths, pòden designar de talhadís, ‘quò’s a díser de bòscs ont los aubres creishen en matas, a partir de gitas e pas de samiats.