Quand se mençona las duas mars que tòcan Occitània, se parla sustot, al l’oèst, de l’Ocean Atlantic (o de la Mar Grana) e, au sud, de la Mar Mediterranèa.
Non i pensam pas sovent, mes aqueras duas mars banhan las nòstas còstas mejançant dus golfs. Son lo Golf de Gasconha deu costat atlantic e lo Golf deu Leon deu costat mediterranèu.
NB — Lo mot golf hè partida de la petita lista deus mots occitans dab ua lectura irregulara. Tien ua l muda en generau. Lo prononciam [ˈguf] ‘gof’ (o [ˈgu] ‘go’). Solament lo niçard e lo vivaroaupenc lo pòden prononciar abitualament dab lo son [l]: [ˈgulf] ‘golf’ (o [ˈgulfe] ‘golfe’).
Lo Golf de Gasconha nos interèssa ací. Es un sector de l’Ocean Atlantic que s’en·honza en Euròpa en tocant diferents tipes de territòris.
— Banha hèra territòris culturaus diferenciats: Bretanha, França (Aguiaina, Peitau, Vendèa), Occitània (Gasconha), lo Bascoat, Espanha (Castelha, Cantàbria), Astúrias e Galícia.
— Banha solament dus estats: França e Espanha.
Lo Golf de Gasconha recep diferents noms preferenciaus en foncion de diferentas visions etnolingüisticas.
Lo Golf de Gasconha
En occitan, nos sembla hèra naturau de díser lo Golf de Gasconha en mençonant Gasconha car es la sola region occitana concernida per aquesta massa d’aiga.
Lo breton coneish ua forma equivalenta: Pleg-mor Gwaskogn.
Aqueth tipe de nom es tanben corrent en francés: le golfe de Gascogne. Un punt de vista francés auriá pogut har allusion a autas regions plaçadas devath la dominacion francesa mes aquò non s’es pas hèit. Lo francés non ditz pas le golfe d’Aquitaine*, ni le golfe de Guyenne*, ni le golfe de Bretagne*, ni le golfe du Poitou*.
Un nom latin de l’Edat Antica es Sinus Aquitanicus, çò es, “lo Golf Aquitan”. Lo trobam dens la Taula de Peutinger, un esquèma geografic deu temps de l’Empèri Roman que coneishèm gràcias a ua còpia deu sègle XIII.
De segur, Aquitània e Gasconha non son pas la medisha causa uei lo dia, mes au començament de la preséncia romana, la concepcion primitiva d’Aquitània coïncidissiá haut o baish dab la nòsta Gasconha actuala. Donc lo tipe Sinus Aquitanicus poiriá utilizar la medisha referéncia territoriala que lo tipe Golf de Gasconha. Non podèm pas anar mei luenh dens l’especulacion pr’amor que la version originària de la Taula de Peutinger vien d’ua data imprecisa de la cronologia romana.
Lo “Golf de Biscaia”
Un tipe hèra difusat dens las autas lengas es lo Golf de Biscaia. Se referís a la region de Biscaia, au Bascoat.
Sens suspresa, lo basco be ditz Biskaiko golkoa entà designar “lo Golf de Gasconha”
L’espanhòu preferís tanben aqueth tipe: el Golfo de Vizcaya. L’anglés lo seguís: the Bay of Biscay.
Quauques granas lengas de difusion reprenen aqueth modèl, probable en avent escotat los marinèrs bascos, espanhòus e anglés. L’alemand ditz sens balançar die Biskaya o der Golf von Biskaya. E atau hè tanben lo neerlandés: de Golf van Biskaje.
L’italian ditz mei sovent il Golfo di Biscaglia mes accèpta tanben il Golfo di Guascogna. Lo portugués a ua usança similara: a Baía da Biscaia o o Golfo da Biscaia e mens sovent o Golfo da Gasconha.
La “Mar Cantabrica”
Lo tresau tipe, la “Mar Cantabrica”, tien ua beròia antiquitat puish que lo latin classic disiá Mare Cantabricum (au costat deu tipe Sinus Aquitanicus evocat çai sus). Mare Cantabricum se referís au vielh país de Cantàbria e au pòble antic deu cantabres, dens lo centre-nòrd de la Peninsula Iberica.
Mei tard, a l’Edat Mejana, Cantàbria venguèc ua region de Castelha e de la nacion d’Espanha.
Non se cau pas estonar, alavetz, de l’usatge pro abituau deu tèrme el Mar Cantábrico en espanhòu modèrne, au costat de el Golfo de Vizcaya.
L’espanhòu es la sola lenga de grana difusion, uei, que parla facilament de “Mar Cantabrica”. Lhèu los espanhòus son interessats de promòver ua referéncia cantabra puish que Cantàbria es ua partida de Castelha e que seriá vista “mei espanhòla” que non pas la region basca de Biscaia.
Un usatge mei estonant es la pretension de quauques autors espanhòus que hèn ua distincion de sens entre el Mar Cantábrico e el Golfo de Vizcaya.
— La “Mar Cantabrica” (el Mar Cantábrico) seriá la partida sud deu golf, la mei pròcha de la Peninsula Iberica e de l’estat espanhòu.
— Lo “Golf de Biscaia” (el Golfo de Vizcaya) seriá la totalitat deu golf.
Quauques autas publicacions en espanhòu van mei luenh dens l’etnocentrisme espanholista:
— Presentan la “Mar Cantabrica” coma lo tot.
— ...E hèn deu “Golf de Biscaia” la partida orientala d’aqueth tot, çò es, ua partida mei pròcha deu Bascoat e de las tèrras non ibericas.
Non se vei pas nat interès geografic de crear talas distincions, en dehòra de voler har visibla la partida deu golf mei vesia de l’estat espanhòu.
L’usatge occitan actuau
L’usatge occitan popular parla sustot de la Mar Grana, nom alternatiu de l’Ocean Atlantic, vist dens la soa globalitat, e non teoriza pas hèra lo golf en question.
Un usatge occitan precís, en geografia, pòt preferir lo Golf de Gasconha, mes pòt adméter tanben los sinonims segondaris coma lo Golf de Biscaia —tendéncia internacionala— e la Mar Cantabrica —venerable usatge d’origina antica—.
Los tres tèrmes que deven restar rigorosament sinonims. Non cau pas reprodúser en occitan las distincions semanticas de l’etnocentrisme espanhòu.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Comentaris
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari