Dins ma vila dau Mas dei Cocodrils, la mòrt recenta -ò non- de Fidel Castro m’a remandat au remembre de mon viatge dins l’illa cocodril de Cuba.

Se tenguèt pas adès, mai fa ja mai de 18 ans. Pasmens, çò que i veguèri me sembla gaire desparier de çò que se cònta de la Cuba actuala, d’en promier perque i anèri un pauc luenh dau torisme de massa, en passant mai de temps en carriera que sus la platja, ajudat per ma coneissença de l’espanhòu.

Sota un soleu de plomb, ieu e la calinhaira de l’epòca percorregueriam en quauquei jorns un pauc totei leis aspèctes de la societat cubana. I eriam arribats per mejan d’un avion rus, en partent de Quebèc onte viviam.

Nos impressionèron leis eslogans revolucionaris e patriotics pintats de pertot coma un desfís permanent au poderós vesin dau nòrd. Parleriam amb d’estudiants de l’universitat dubèrts a l’estrange que nos semblèron fièrs de çò que se fasiá en Cuba. Troberiam dins una estacion balneària un estatsunidenc que portava clandestinament de medicaments dins l’illa, nos confessant que se sentiá colpable dau lòng embargo impausat per son país.

Mai d’un autre latz, se garçavan de l’omnipreséncia militara en carriera, amb la famosa galejada “En Cuba, i a onze milions d’estatjants: sieis milions de civils, cinq de militars”. E aqueleis òmes vestits d’unifòrmes, de còps, nos volián empachar de charrar amb lei cubans, e explicaviam ai promiers que los segonds non nos destorbavan ges. Dos joinei negres paires de familha, que s’èran prepausats de nos servir de guidas còntra quauquei servicis, nos faguèron conéisser la diferéncia au fons antisocialista entre lei mercats en pesos e aquelei en dolars, reservats ai toristas, e lor i cromperiam de pasta e de ris. Nos expliquèron pereu la discriminacion patida per lei negres, dau temps qu’un dissident s’escondèt per nos contar la repression politica. “Ciao bello”, çò me diguèt una magnifica cubana, probablament mai atracha per mon pòrtafuelha que per mon encant naturau d’òme estrangier au clima tropicau...

N’es passada d'aiga sota lei pònts, mai encara pensi a Cuba. Tanlèu defuntat lo vièlh dictator, totei vouguèron far d’aqueu país tropicau lo retrach que correspondiá a son ideologia, mai ieu cresi au contrari que Cuba m’a bailat una leiçon de complexitat. Delà l’oposicion entre lei societats liberalas e socialistas, veguèri simpletament una illa entre doas opressions: aquela de l’imperialisme liberista estatsunidenc e aquela d’una tirania que s’eterniza.

Per ansin desiri que Cuba se desliure, que pòsca trobar son camin pròpri devèrs la libertat e la justícia. Coma totei lei pòbles de nòstre Mond dificil. Coma nòstra freula Occitània.