Ges de rason de s’esglasiar
 
Lo conseu regionau de Provença-Aups-Còsta d’Azur, amb son president Cristian Estrosi, venon de favorizar un grop antioccitanista, lo Collectiu Provença, en li autrejant una subvencion enòrma. E a l’encòp baissan la subvencion ais escòlas Calandretas e au jornau Aquò d’Aquí. Es una nòva tras que marrida mai deu pas far illusion.
 
Aquò significa pas la secession de Provença, ni la fin de l’occitanisme en Provença, ni la fin de l’unitat de la lenga. Es solament una gròssa soma d’argent qu’un govèrn regionau incompetent autreja a un grop de pseudoregionalistas incompetents.
 
Es un escàndol inadmissible mai es pas lo finimond.
 
 
En Provença, la volontat d’unitat de la lenga domina lo secessionisme lingüistic
 
La realitat culturala de “Provença” compresa au sens larg, en i inclusent lo País Niçard e la Gavotina, es totjorn estada dominada per una vision unitària de la lenga occitana —e mai quand, a nòstra lenga, li dison lenga d’òc o lenga provençala—. Lo renaissentisme provençalista dau sègle XIX, quand tenguèt son apogèu amb Frederic Mistral e lo Felibritge, afortissiá clarament una vision panoccitana ont lei provençaus se vesián coma lo motor e lo centre de l’occitanisme dins una liason culturala qu’anava fins en Catalonha. Mistral o disiá fòrça clar:
     
Mistral faguèt ben son diccionari monumentau per tota la lenga d’òc, presentada coma una sola lenga, en i tractant diferents dialèctes.
 
Lo secessionisme lingüistic provençau es donc pas un “provençalisme” ni un “mistralisme”; en realitat es un pseudoprovençalisme e un pseudomistralisme car sa volontat de separacion còntraditz la vision panoccitana de Mistral e dau Felibritge.
 
Aqueu secessionisme se desvolopèt dins leis ans 70 en reaccion ai succès de la grafia classica, presentada fallaciosament coma non-provençala. Lei secessionistas son fòrça instables, se son rassemblats dins diferents grops successius. Son tan fanatics qu’an exasperat la majoritat dei mistralencs moderats dau Felibritge, e mai de l’Union Provençala, un temps conquerida per seis idèas. Alora son estats obligats de se reorganizar ultimament dins lo Collectiu Provença.
 
Lei secessionistas an una implantacion irregulara. Lo Collectiu Provença arriba sustot de marcar sa preséncia en Provença rodanenca, vèrs Arle e Avinhon, sens i entrepachar pasmens la preséncia parallèla dei provençalistas e occitanistas vertadiers.
   
Sus lo plan de la produccion culturala e intellectuala, lei secessionistas son quasi inexistents. Lei musicians, cantaires e escrivans que còmptan en Provença (que sigan de grafia mistralenca o classica) son totei partisans de l’unitat de la lenga.
 
Lei secessionistas fan pas de trabalhs que còmptan en lingüistica (l’òbra polemica de Felip Blanchet es isolada e non reconeguda demieg leis especialistas de l’occitan, fa illusion solament au près dei gents que i coneisson ren).
 
 
En Provença, la grafia classica es en posicion avantatjosa
 
Lei secessionistas pretendon impausar la sola grafia mistralenca e voudrián interdire la grafia classica. O escrivon dins son programa. Òu, de verai? Mai, es solament possible aquò? Que nos ensenha la realitat?
 
Dempuei leis ans 1950 —dempuei mai de seissanta ans!— la literatura en provençau, en niçard e en vivaroaupenc es completament dominada per la grafia classica: citem Robèrt Lafont (l’escrivan pus productiu de tota l’istòria de la lenga d’òc), Joan-Ives Casanòva, Danièla Julien, Teiric Offre, Glaudi Barsotti, Enric Espieut, Jànluc Sauvaigo, Alan Pelhon, Jòrgi Gròs, Lisa Gròs, Renat Toscano, Michel Miniussi, Felip Gardy, Sèrgi Bèc (per la màger part de son òbra), e tant d’autres... La grafia mistralenca a engendrat tanben de bòns escrivans dempuei seissanta ans, incontestablament, mai son mens nombrós.
 
La modernizacion de la musica provençala, dempuei leis ans 1960-70, puei tornarmai a partir deis ans 90, s’es menada sustot amb de musicians que meton sei paraulas en grafia classica. Podèm mençonar forra-borra Massilia Sound System, Mossur T e lei Jovents, Zine, Nux Vomica, Mauresca, Arvèi T, Danièl Daumàs, Joan-Maria Carlotti, Miquèla e lei Chapacans, Gacha-Empega, lo Còr de la Plana, etc. I a tanben de bòns musicians mistralencs, es evident, mai son mens nombrós.
 
Aquestei comparasons de quantitat entre lei doas grafias vòlon pas contestar la valor deis òbras en grafia mistralenca. Mai es util de far de talei comparasons per demostrar doas causas.
   
Dins l’ensenhament, es de mau dire quina grafia es majoritària. En tot cas, la proporcion de l’ensenhament en grafia classica es importanta e es impossible de l’interdire.
 
La region de Provença-Aups-Còsta d’Azur a pas lei mejans ni lo poder legislatiu per cambiar aquela situacion. La legislacion sus l’ensenhament public intra pas dins seis competéncias.
 
L’ensenhament privat sota contracte —Calandretas e escòlas catolicas— seguís la lei de l’ensenhament public. Donc la region i pòt pas impausar tanpauc una grafia mistralenca unica. Lo solet mejan de pression de la region es de baissar lei subvencions ai Calandretas. Es çò que ven d’arribar.
 
 
De precedents...
 
Avèm ja agut de precedents en Provença e leis occitanistas i avèm totjorn subreviscut.
 
Lei secessionistas obtenguèron una interdiccion de l’ensenhament de la grafia classica dins lei cors opcionaus publics d’occitan, dins lei doas acadèmias provençalas (Ais-Marselha e Niça), de 1977 fins a 1982. Un recors au tribunau administratriu metèt fin a aquela situacion absurda. Aquela interdiccion —illegala— aguèt pas lo mendre impacte sus lo dinamisme de la grafia classica. Es pas segur que lei secessionistas recomencen la meteissa aventura.
 
 
E tanben, de precedents au País Valencian...
 
Dau costat dei País Catalans, nòstrei cosins dau País Valencian an conegut de misèrias similaras.
 
Pendent de lòngs decennis, lo Partit Popular dirigissiá Valéncia e sosteniá lo secessionisme lingüistic anticatalan. Mai sus lo terren culturau concret, lei secessionistas (lei blavers) restavan improductius e minoritaris. Sus lo plan juridic, de procès multiples an totjorn donat rason ai gents que dison que lo valencian es una partida de la lenga catalana.
 
Lo secessionisme a jamai vencut en País Valencian. Vencerà pas tanpauc en Provença. Es tròp mediòcre, tròp feble, tròp pauc creatiu per poder véncer.
 
 
L’argent public degalhat
 
L’argent public per l’occitan es degalhat dins d’operacions voidas. Es la melhora maniera, per lei poders regionaus somés, de mantenir l’estatut inferior de l’occitan fàcia au francés.
 
Quand Estrosi vòu subrefinançar lo projècte secessionista d’un “Observatòri de la Lenga Provençala”, quin impacte aurà sus l’usatge concret de l’occitan? Serà un impacte quasi nul. Degalharàn d’argent dins d’activitats passadistas e emblematicas, sens voler recuperar l’usatge sociau de la lenga, sens contestar la dominacion dau francés. Leis esfòrç seriós per parlar mai en provençau, en vivaroaupenc e en niçard contunharàn de se far aumanco coma se fan uei.
 
Leis autrei regions occitanas finançan tanben de projèctes ineficaç. De Provença fins a Aquitània, la politica regionala consistís totjorn a donar lo mai d’argent, de preferéncia, ais usinas de gas inofensivas. Ne tornarai parlar...
 
 
La crisi de tot l’occitanisme... e la sortida futura de la crisi
 
L’agressivitat dei secessionistas es ben un signe de feblesa: assajan d’obtenir per lo lobbying una supremacia que pòdon pas obtenir sus lei terrens de la produccion, de l’ensenhament e de la transmission.
 
Dins l’autre camp, l’occitanisme au sens larg (en inclusent lei mistralencs unitaristas) es intrat en crisi pendent aquesteis ans 2010. O avèm ja explicat dins d’autreis articles.
 
La subvencion desproporcionada que donan au Collectiu Provença reflectís ben aquela crisi. Son lei pus mediòcres qu’obtenon mai d’argent mentre que lei defensors vertadiers de la lenga son escartats.
 
Leis antioccitanistas novèus, que pretendon confiscar lo nom d’Occitània per la sola Region de Tolosa, son leis aliats dau Collectiu Provença. Aquelei dos grops, dins lei doas regions, militan per la meteissa fragmentacion de l’espaci occitan, agisson per lei meteis objectius localistas, veson solament lo tèrme cort deis interès de capèlas e, donc, militan per la meteissa supremacia dau francés.
 
Aquelei dos grops an un autre ponch comun: son de personas qu’an pas ges de meriti particular dins la produccion culturala. Lo Collectiu Provença produtz ren de notable. Lei lidèrs de la campanha per renommar la region dicha “Occitanie” produson ren de notable. L’occitanisme productiu e seriós contunharà de foncionar sens elei.
 
Un novèl occitanisme poirà emergir, probable, a condicion de rompre amb la mediocritat, la messòrga e lo minimalisme.
 
Vos suggerissi de legir aquesteis articles complementaris per aver una vision completa deis enjòcs.