En tot conéisher ma mauhisança de cap au cinèma american deu nòrd, uns amics m’an aconselhat d’anar véser CAPTAIN FANTASTIC, un film deu realizator Matt Ross. M’an assegurat qu’aquò cambiava de las òbras hollywoodianas que’s podon véser uei lo dia e que m’estonère. I soi donc anat.
 
De qué díser? Un film vos pòt agradar quitament se lo personatge màger vos hè hasti, solide. Mes es pas aisit.
 
Ende’vs balhar una idèa, es l’istòria d’un òme que neurís sos dròlles dens la seuva pregonda. L’educacion que’us balha es pas … classica. E aquiu, me disi: sia lo personatge “fonciona pas” com se ditz, sia los baba-cools americans son plan diferents deus nòstes que demòran en Arièja. Aquò’s plan possible tanben. La societat estatsunitdenca es tan violenta que los peluts d’acerà son tan acarnassits sus l’usatge de l’arc e de la sagetas que non pas los sòcis de la National Rifle Association de lor petapom.
 
D’un costat maseda sos dròlles coma un comandos-paracadudistas en les auherir cotèras de combat, les desvelha a l’aubeta (au son de la boha escossesa) ende se n’anar grapautar dens un exercici militar de “subervida en mitan ostile”, les hè se bàter entre eths (las gojatas tanben) e les hè passar un rite iniciatic que consistís en còthtrencar un cèrvi (“Òsca, adara ès un òmi, mon hilh …”). Bota la pression psicologica sus sa hilha qu’a pas volgut tuar un moton en l’arcastar que la familha a ren a minjar.
 
D’un aute costat, les impausa pas d’anar a l’escòla, les protegís de la societat de consum, les hè legir líbers de filosofia qu’an eths medishes causits e remplaça la hèsta de Nadau, jutjada tròp mercantila,  per l’anniversari de Noam Chomsky.
 
Es aquiu que’m pausi la question. Quina es la tòca de Matt Ross? Descríver un personatge qu’existís pas, a l’encòp fasciste e anarquiste ende balhar un òbra en dehòra deus còdis coneishuts? Balhar enveja d’educar sos dròlles deu medish biaish? O justament nos ne desgostar? Lo prejutjat es pas clar.
 
M’anatz díser qu’i a pas besonh d’una tòca ende hèr un film. Ne soi pas tan segur qu’aquò, justament en tot pensar au cinèma american. Se cau brembar que la 7-au art es una arma de propaganda eficaça deus USA end’espandir son biaish de víver o son biaish de pensar dens lo monde sancèr. Exagèri? L’ajuda deus estats Units a França après la guèrra se hascoc en escambi de qué? De la liura circulacion suu territòri deus films made in Holliwood. A l’epòca, lo monde n’an pas comprés la rason e se son acontentats d’aquesta condicion que pareishèva susprenenta.
 
Bon, botèm que soi drin paranoiac, qu’aqueste film sia en dehòra de la propaganda contra tot esperit de solidaritat e a favor de la violéncia individualista que los estats Units nos manda a contunhar. Seré pas qu’un òbra d’art innocenta …
 
Demòra pas que lo hèit que lo realizator, qu’es pas un marginau en dehòra deu sistèma (a realizat tròces de Experts a Miami), a utilizat los vielhs cordetas e cordilhons costumèrs ende’ns tirar una lagremòta o un risolet, que vos balhan l’impression de véser sens de fin lo medish film.
 
Las relacions pairs-dròlles son suberespleitats (la mair se morrís, son desseparats, se tornan amassar …). L’arribada de la familha a la messa d’enterrament sembla meslèu un clip vidèo deu grop de rock’n’roll. Solide qu’arriban en retard au bèth miei de la ceremonia, se que non seré pas tan cinematografic. Los personatges son caricaturaus, los plans de camera totjorn perhèits.
 
Lo mès amusant dens tot aquò, es que benlèu aqueste film m’auré mès agradat se los amics m’avèvan pas aconselhat de l’anar véser. Estoi doncas decebut. Me l’avossen descrit com quicòm de nulàs, benlèu l’aurí gostat.
 
Se cau totjorn mauhisar deus amics en mestior de cinèma …