Escambi escolar dab lo Lengadòc...
 
Mons escolans, que saben pas gran causa enqüera de l’occitan, entenen preu purmèir còp parlar lengadocian, o çò qu’atau se sona dens la boca d’aqueths mainatges gessits de classas bilinguas.
 
Estonament e remarcas: “Perqué ròdan pas l’«r» atau com nosauts? Aquò hèi francés!”
 
Non sèi pas briga de qué respóner. Semblan d’aver rason: enter aqueste òrre “r” a la francesa e l’accent tonic que chic a chic desvira cap a la fin deu mot, la paraula se pareish mei a de francés que non pas a de l’occitan...
 
Los professors egau, prenen suenh deus dròlles: “Atencion de pas se molhar” çò ditz, un d’aqueths, que de tira perseguís. Reviri: “Attention de ne pas se mouiller”.
 
Mons escolans son espotits d’arríser: “Urosament que s’a revirat la causa, que se non, pas jamei aurem comprés de qué se tractava...” Trufandècs, que s’i hèn au jòc de “com se ditz...?”. La tòca es de trobar lo mei com possible de fòrmas francesas... N’an pas guaire de mau....
 
Malaisèr... Malaisèr...
 
Passan los jorns e los collegians s’ensenhan los uns los auts. Son los quites mainatges bessonats que me venguren véser per me contar: “Vosauts, que podetz estar fiers, pr’amor que lo gascon es una lenga vertadèira, nosauts, nos ensenhan pas sonque un «patoès» un francés simplificat... ”
 
Soi egau triste d’enténer aquò, pensi pas que la lenga de Martí o de Bodon sii mei francisada que non pas lo gascon....
 
Qui a causit atau d’emplegar una lenga apraubida? Perqué tirar los idiomatismes e las fòrmas occitanas en tot emplegar los deu francés?  Qui pòt justificar una lenga que s’i pareish talament au francés que sons quites mainatges deishan de n’estar fièrs?
 
Non soi pas lingüista e non coneishi pas gran causa a l’etimologia, a la gramatica istorica e totas aqueras causas saberudas... Mes que sèi que quan aubrissi un diccionari, sovent i a duas, o tres paraulas diferentas e tostemps se tròba en tot purmèir lo mot francés. Pareish que  se ditz en occitan tanben,  dens tau o tau endrèit...Mes perqué gahar aqueth?
 
En cinc cents ans de comunautat de vita, las duas lengas, solide s’escambièren plan de paraulas, shens parlar de la medisha origina latina. Mes perqué donc causir per ensenhar las fòrmas francesas quan se tròban las fòrmas occitanas, totjorn emplegadas  e vivas? Perqué díser “molhat” quan s’enten,  dens bèra tropa de bocas, lo mot  “chòt o shop”?
 
Es un jòc que nos escapa? Es mei “facile” (aisit)?
 
Qu’ic volhim o pas, a l’interior de cada dialecte, la lenga es a se normalizar e de hèit, a de que pòt servir d’ensenhar l’iperdialectalisme dens lo monde de uei? Mes egau, se nos fau bastir una lenga mei o mens unificada, perqué donc causir d’estar au mei prep com possible de l’enemic? Los lengadocians s’agradan milhor de s’esluenhar deu gascon e de vesinar dab lo francés?
 
Enteni arríser los que pensan qu’èm a apitar una lenga farlabicada e artificiau... Mes perqué “chòt” seré mei artificiau que non pas “molhat”? De pertot, au mens en gascon, s’entenen bravament las fòrmas occitanas, l’emplèc d’un mot francés es pas mei artificiau que non pas la fòrma occitana...
 
Alavetz, perqué balhar deus gatges aus que pensan que l’occitan es pas una lenga vertadèira e sonqu’un dialecte deu francés que s’amerita pas de subervíver?
 
Avem aquí, una mena de vergonha de la lenga, atau com dens lo passat nos ensenhèt l’escòla? Justificar la lenga dab la francizacion: una expression navèra de la vergonha linguistica?
 
Egau los mainatges n’an pas coneishut lo temps de la vergonha, e s’ameritan una lenga bèra que posquin portar dens lo monde de doman. Una reconquista de la dignitat.
 
En Gironda, solide qu’èm plan tardèirs dens l’ensenhament de la lenga: au mens que causissim un gascon deus bons, atau de non pas tornar har las enganas deus vesins...
 
Que nos profieitin las errors deu passat.