Opinion
Femna, hemna, frema
Un dei mots mai fondamentaus dau lexic, femna, coneis tres formas basicas en occitan estandard pluricentric (en i integrant de dialèctes estandardizats convergents).
Lei tres tipes de basa
Aspèctes generaus de pronóncia
La pronóncia dau grop de letras mn es pron coneguda per leis usatgiers en generau. Equivau en occitan modèrne a una /nn/ dobla dins la màger part dei dialèctes (lo provençau, lo niçard e lo vivaroaupenc esitan entre /nn/ e /n/; lo gascon esita entre /nn/ e /mn/). Entau s’ausís dins femna o hemna, gimnastica, omnivòr, amnesia...
En avent ramentat aqueste ponch, lei pronóncias estandards son lei seguentas e pausan gaire de dificultats.
Lei pronóncias particularas dau provençau
Es dins lo dialècte provençau que la fonetica se presenta de maniera estonanta. Lo tipe frema se pronóncia simplament [ˈfʀemɔ] sens la mendre dificultat de lectura. Per còntra lo tipe femna autoriza de lecturas pus variadas...
La pronóncia provençala per defaut es irregulara: femna [ˈfemɔ]. Es la pronóncia consagrada per l’usatge literari e per lei practicas occitanistas-provençalistas. Es un dei rars cas ont la pronóncia correspònd pas amb l’ortografia. Es un mot que lo cau aprene tal e quau. En grafia mistralenca s’escriu ‘femo’.
Mai l’afaire s’arrèsta pas a aquela originalitat fonetica. En realitat, lo provençau coneis atanben la pronóncia de tipe pus generau: femna [ˈfeⁿnɔ]. E sus lo còp senti mei compatriòtas provençaus que fronzisson leis ussas en legissent aqueste article. E pasmens es verai. Se consultatz leis atlàs lingüistics o s’avètz l’astre d’ausir de provençalofòns natius de l’encontrada de Nimes, vos dison ben femna [ˈfeⁿnɔ] (e tanben [ˈfeⁿna] localament). Dau costat de la riba orientala, a Bolena, en Comtat Venaicin, au bèu mitan dau nuclèu de la renaissença provençala mistralenca, n’i a que dison realament femna [ˈfenɔ]. Una pronóncia a pena simplificada de [ˈfeⁿnɔ]. Pasmens Mistral preferiguèt la pronóncia [ˈfemɔ] qu’es majoritària a l’entorn de Malhana, Avinhon e Arle.
Se volètz parlar un bèu provençau, impecable, autentic, estandard e literari, avètz drech de prononciar:
Lei tres tipes de basa
(1)
Lo tipe per defaut es la femna. Se ditz totjorn ansin en occitan estandard generau (lengadocian), en auvernhat e en lemosin. Lafemna es tanben una dei doas formas possiblas en provençau e en vivaroaupenc. Es donc lo tipe ultramajoritari dins l’ensemble de la lenga.
(2)
Lo tipe gascon es evidentament la hemna amb lo pas perfiechament regular de f a h.
(3)
Lo tipe que li podèm dire “sud-orientau” es la frema. Es la sola forma coneguda en niçard. En provençau e vivaroaupenc es possible de dire la fremaau costat de lafemna.
Lo tipe per defaut es la femna. Se ditz totjorn ansin en occitan estandard generau (lengadocian), en auvernhat e en lemosin. Lafemna es tanben una dei doas formas possiblas en provençau e en vivaroaupenc. Es donc lo tipe ultramajoritari dins l’ensemble de la lenga.
(2)
Lo tipe gascon es evidentament la hemna amb lo pas perfiechament regular de f a h.
(3)
Lo tipe que li podèm dire “sud-orientau” es la frema. Es la sola forma coneguda en niçard. En provençau e vivaroaupenc es possible de dire la fremaau costat de lafemna.
Aspèctes generaus de pronóncia
La pronóncia dau grop de letras mn es pron coneguda per leis usatgiers en generau. Equivau en occitan modèrne a una /nn/ dobla dins la màger part dei dialèctes (lo provençau, lo niçard e lo vivaroaupenc esitan entre /nn/ e /n/; lo gascon esita entre /nn/ e /mn/). Entau s’ausís dins femna o hemna, gimnastica, omnivòr, amnesia...
En avent ramentat aqueste ponch, lei pronóncias estandards son lei seguentas e pausan gaire de dificultats.
— occitan generau (lengadocian): femna [ˈfennɔ]
— occitan niçard: frema [ˈfʀema]
— occitan vivaroaupenc: femna [ˈfeⁿna] o frema [ˈfrema]
— occitan auvernhat: femna [ˈfeⁿna]
— occitan lemosin: femna [ˈfeⁿnɔ]
— occitan gascon: hemna [ˈhennɔ] (o [ˈhemnɔ])
— occitan niçard: frema [ˈfʀema]
— occitan vivaroaupenc: femna [ˈfeⁿna] o frema [ˈfrema]
— occitan auvernhat: femna [ˈfeⁿna]
— occitan lemosin: femna [ˈfeⁿnɔ]
— occitan gascon: hemna [ˈhennɔ] (o [ˈhemnɔ])
Lei pronóncias particularas dau provençau
Es dins lo dialècte provençau que la fonetica se presenta de maniera estonanta. Lo tipe frema se pronóncia simplament [ˈfʀemɔ] sens la mendre dificultat de lectura. Per còntra lo tipe femna autoriza de lecturas pus variadas...
La pronóncia provençala per defaut es irregulara: femna [ˈfemɔ]. Es la pronóncia consagrada per l’usatge literari e per lei practicas occitanistas-provençalistas. Es un dei rars cas ont la pronóncia correspònd pas amb l’ortografia. Es un mot que lo cau aprene tal e quau. En grafia mistralenca s’escriu ‘femo’.
Mai l’afaire s’arrèsta pas a aquela originalitat fonetica. En realitat, lo provençau coneis atanben la pronóncia de tipe pus generau: femna [ˈfeⁿnɔ]. E sus lo còp senti mei compatriòtas provençaus que fronzisson leis ussas en legissent aqueste article. E pasmens es verai. Se consultatz leis atlàs lingüistics o s’avètz l’astre d’ausir de provençalofòns natius de l’encontrada de Nimes, vos dison ben femna [ˈfeⁿnɔ] (e tanben [ˈfeⁿna] localament). Dau costat de la riba orientala, a Bolena, en Comtat Venaicin, au bèu mitan dau nuclèu de la renaissença provençala mistralenca, n’i a que dison realament femna [ˈfenɔ]. Una pronóncia a pena simplificada de [ˈfeⁿnɔ]. Pasmens Mistral preferiguèt la pronóncia [ˈfemɔ] qu’es majoritària a l’entorn de Malhana, Avinhon e Arle.
Se volètz parlar un bèu provençau, impecable, autentic, estandard e literari, avètz drech de prononciar:
— femna [ˈfemɔ, ˈfeⁿnɔ]
— frema [ˈfʀemɔ].
— frema [ˈfʀemɔ].
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#22 rr pour rn est également typique pour le sarde: sa carre (chair), su corru (corne)., su forru (four)
#20 Que òc. L'ipotèsi que leis especialistas sostenon es ben aquesta: "femna > femra > frema".
#20 Aquò es probable, mas amb una estapa "ferma" abans "frema", çò'm par. Invèrsament, los parlars miegjornals de Corsega fan passar "rn" en "rr": "carri" vs. "carne" al nòrd.
Ajustarai quaucòm de pròche, en provençau orientau lo passatge de -nn a -rn es corrent, ex : una annada si pronóncia sovent una "arnada".
#5 Ne charrèri emb un medievista occitan i a un sassic que mi chavavi lo suc sobre la question, e ne sortiguèt que l'evolucion si faguèt benlèu ansin (es una ipotèsi) : femna > femra > frema emb metatèsi.
Tanben, si pòt trobar la forma "ferna" en Velai.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari