Nòstes aujons an hèit tendent una diferéncia entre los terrenhs sivant la textura e l’estructura de son sòu, pusqu’aquò a un impacte important sus l’agricultura. Destinguèvan:
   
En gascon, una tèrra chòca es aperada barda, brauda, hanha o hanga. Mès los toponimes ne’n derivant son pas forçadament los mèi comuns. Pòden citar ça que la Labarde. Après, los toponimes pus espanduts son derivats de’‘palud’’, coma Paludate a Bordèu, Paluda, Paludey, e’‘palud’’ a totas les saussas (Palus, Palu, Palud...), mès tanben de’‘nausa/nauda’’ (la Nauze, la Naude; nauva en perigòrd, noue en francés).
 
Los terrenhs ardilós son aperats ardilars o ardilèirs. Atau tròbam Lardilla, l’Ardiley, mès tanben Argelouse, l’Argileyre que son pus meridionaus que los prumèirs. Existís tanben una seria interessenta de toponimes derivant deu celtic margila: la Marleyre, la Merlère... Au sens estret, la marla es un barrejat d’ardila e de calcari, mès per nòstes davancièrs, èra probable equivalenta a l’ardila pusqu’a les medissas proprietats fisicas. Enfin, la seria toponimica larjament dominanta es la deu tipe’‘tèrra-fòrt/tèrra fòrta’’: Terrefort, les Terres Fortes, Terfort... Significa que la tèrra es espessa donc defecila a trabalhar. Son de tèrras adaptadas a la vinha en expausicion oèst/mijorn, aus vergèirs...
 
En preséncia de limon, lo sòu es pus leugèir e bien pus aisit a trabalhar; per contra, es çò qu’apèran un sòu’‘batent’’, tant vau díser qu’es gohat en ivèrn —d’autant mèi que se tròba sus de plèirs demb un drenatge feble— e eishuc en estiu. Es pro meishant per la vinha, e d’alhons aquera i estut plantada recentament per hèser vin de mendra qualitat mès demb una fòrta produccion. Es un sòu pus adaptat a la cerealicultura —a condicion d’adaptar l’espècia e la varietat— e solide per los bòscs. Apèran aquò: Terres Blanches, Terres Blanques, Terres Douces; benlèu qu’es l’origina deu nom de la Benauja, pusque viré de vindaudia’‘país blanc’’! Los noms deu tipe la Boulbenne, la Boubée, s’i restacan tanben, per tant que la definicion de la bolbena èsti imprecisa.
 
Per lo sable, i a duas serias. La pus comuna e evidenta es: le Sable, le Sablot, le Sabla, le Sablonat, la Sablerotte, la Sableyre... La segonda, pus interessenta e pus discreta, vèn deu latin arena^[1], vià arenarium/arenaria: la Reney, l’Ariey, la Reyre... Lo sable es adaptat a la cultura maresquèira mès es essencialament caperat de haurèsts.
 
Les tèrras de gravas, bien drenadas, son excellentas per la vinha, sustot quòra son de còstas; d’alhons, esturen les prumèiras deu Bordalés ad èster plantadas de vinhas pendent l’Antiquitat. Los toponimes se tròban a braçats: la Grave (notadament la Grave d’Ambarès, anciana parròpia), la Graveyre, Graouères, la Gravouse, le Gravilla, le Graveyron, le Grava (que pòt èster tanben una palud)...
 
Los terrenhs peirós, enfin, se tròban notadament sus de zònas calcàrias. Bèth-arremat de toponimes derivan de’‘pèira’’ (Haut-Peyraguey, la Peyruche, e bèth-arremat d’auts) e de’‘ròca’’ (les Arroucats, le Rouquey, le Roc, les Arrocs).’‘Ròca, arròc, roquèir’’, etc., designan sovent afluraments calcaris, coma la Roque de Thau qu’es çò qu’apèran en francés una falaise.
 
 
 
 

---

^[1] Un article balha mèi de detalhs per la Gironda.