Opinion
Mòrta e viva: la batalha de Murèth
Lo 22 d’octobre 2015, que presentavi sus Jornalet un tròç de Morta e viva, l’epopèa istorica de Miquèu de Camelat. Ad aqueth moment ne pensavi pas a la controvèrsia qui aparescó dens los comentaris de Jornalet quan aqueste e publiquè quauques articles sus la batalha de Murèth, a l’escadença deus ueit cents ans de la des·hèita occitanocatalana. Quauques comentaris, ahiscats e envereats, de las parts de lectors vienguts deu movement d’ideas qui apèran lo “gasconisme”, que negavan que los gascons avóssem quauquarren a véder dab aquera batalha. Qu’ei ignorar que Miquèu de Camelat (1871-1962), escrivan màger dont arrés, au mens, non contestarà la gasconitat, e i consacrava la canta VIIIau de la soa epopèa. Ací que n’avetz un tròç:
Atau. A bèths còps, l’imaginari gasconista que’s neureish de la màger ignorància de la nosta tradicion literària. D’aulhors qu’aurí devut, entà començar, brombar que Murèth, totun, totun, que’s tròba en Gasconha. Per delà aquera simpla mencion geografica, quin poderem pensar que l’installacion deu poder francés dens lo centre deu país n’avó pas consequéncias grèus entaus senhors gascons, en Bigòrra, en Armanhac e dens lo ducat d’Aquitània, e ne hasó pas mei aisida la projeccion de la cultura francesa dens la partida occidentau deu país?
Ne soi pas tanpòc deus qui hèn deu 12 de seteme 1213 lo punt d’inflexion de tota l’istòria occitana. Que i avó, dens las etapas de la conquista francesa, d’autes moments cruciaus, e que’s pòt compréner hèra plan qu’un sarròt de gascons autregen mei d’importància a la des·hèita de Castilhon (17 de julhet 1453) au cors de la quau lo rei de França vencè ua armada anglogascona, batalha decisiva entà la caduda deu ducat d’Aquitània enter las mans deus capecians. Çò qui tròbi de dòu har qu’ei de voler seleccionar fèits istorics e datas, que sia de las parts d’un occitanisme replegat sus la soa region centrau o d’un gasconisme cort de vista. Tots los grans moments istorics que’ns hasón çò qui èm. Entaus gascons que deven comptar autant çò qui’ns tanh en pròpi e çò qui, per’mor de s’estar debanat a las nostas pòrtas, e comptava autant entà fixar lo noste destin. Per çò qui ei deus occitans de la region centrau, ne deven pas en nat moment desbrombar la complexitat deu país, de la soa cultura e de la soa istòria.
N’a pas, com chivalièrs, sonque navanta,
Monthòrt, mila escudèrs, òmis de pè
sèt cents. E, per avança, las victòrias
que’s mercavan tà nos; los Trobadors
que cantan, costumèrs carrejaglòrias,
de l’En Pèire e deus comtes las laudors…
En Pèire qu’ac sap. Que torna de Roma
on vi lo Sent Pair e qu’a pleitejat
la fe, lo dret deus sons tanhents, e coma
se n’èra partit que lo t’an renviat.
Tant per tant s’aplega ua hòrta armada
e que passa deçà deus monts aguts
tà baishar sus Garona. La camada
qu’ei bèra e, peus francés, que’us a tienguts,
au mensh qu’ac cred atau, qu’ac ditz, qu’ac canta,
rei chivalièr lutant dab lo cabelh
lhevat, urós per la lutz clarejanta;
ara, davant Murèth, que tié conselh:
“Senhors, ce’us hè, Monthòrt non se ns’escapa,
lo qui dinc a uei braguè coma un pau,
se l’avem aquiu, non diserà chapa,
que cau que’u n’escòsia abans lo vrespau.”
Monthòrt, mila escudèrs, òmis de pè
sèt cents. E, per avança, las victòrias
que’s mercavan tà nos; los Trobadors
que cantan, costumèrs carrejaglòrias,
de l’En Pèire e deus comtes las laudors…
En Pèire qu’ac sap. Que torna de Roma
on vi lo Sent Pair e qu’a pleitejat
la fe, lo dret deus sons tanhents, e coma
se n’èra partit que lo t’an renviat.
Tant per tant s’aplega ua hòrta armada
e que passa deçà deus monts aguts
tà baishar sus Garona. La camada
qu’ei bèra e, peus francés, que’us a tienguts,
au mensh qu’ac cred atau, qu’ac ditz, qu’ac canta,
rei chivalièr lutant dab lo cabelh
lhevat, urós per la lutz clarejanta;
ara, davant Murèth, que tié conselh:
“Senhors, ce’us hè, Monthòrt non se ns’escapa,
lo qui dinc a uei braguè coma un pau,
se l’avem aquiu, non diserà chapa,
que cau que’u n’escòsia abans lo vrespau.”
Miquèu de CAMELAT
Atau. A bèths còps, l’imaginari gasconista que’s neureish de la màger ignorància de la nosta tradicion literària. D’aulhors qu’aurí devut, entà començar, brombar que Murèth, totun, totun, que’s tròba en Gasconha. Per delà aquera simpla mencion geografica, quin poderem pensar que l’installacion deu poder francés dens lo centre deu país n’avó pas consequéncias grèus entaus senhors gascons, en Bigòrra, en Armanhac e dens lo ducat d’Aquitània, e ne hasó pas mei aisida la projeccion de la cultura francesa dens la partida occidentau deu país?
Ne soi pas tanpòc deus qui hèn deu 12 de seteme 1213 lo punt d’inflexion de tota l’istòria occitana. Que i avó, dens las etapas de la conquista francesa, d’autes moments cruciaus, e que’s pòt compréner hèra plan qu’un sarròt de gascons autregen mei d’importància a la des·hèita de Castilhon (17 de julhet 1453) au cors de la quau lo rei de França vencè ua armada anglogascona, batalha decisiva entà la caduda deu ducat d’Aquitània enter las mans deus capecians. Çò qui tròbi de dòu har qu’ei de voler seleccionar fèits istorics e datas, que sia de las parts d’un occitanisme replegat sus la soa region centrau o d’un gasconisme cort de vista. Tots los grans moments istorics que’ns hasón çò qui èm. Entaus gascons que deven comptar autant çò qui’ns tanh en pròpi e çò qui, per’mor de s’estar debanat a las nostas pòrtas, e comptava autant entà fixar lo noste destin. Per çò qui ei deus occitans de la region centrau, ne deven pas en nat moment desbrombar la complexitat deu país, de la soa cultura e de la soa istòria.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari