Lo roman nacional francés es estat fins ara , coma per d’autres países, una entrepresa de  glorificacion a travèrs una tièra plan causida de victòrias, conquistas e annexion, per enfortir lo sentiment de  superioritat. Una istòria que comença tre las originas de l’umanitat fins a uèi dins una contunhetat pron espectaclosa. Un roman aquò vòl dire, jogar amb la realitat dels faches.
 
En prene lo contrapè d’aquela mistificacion, l’obratge Histoire mondiale de la France[1] que ven de sortir., representa una avançada bèla. Una concepcion pluralista de l’istòria contra l’estrechiment identitari. Un pretzfach menat per Patrick Boucheron amb un centenat d’istorians a l’entorn d’unas datas ensenharèlas, per desjogar las continuitats del raconte tradicional. Una concepcion pluralista de l’istòria energica, alargada e divèrsa. Per una istòria en moviment, aquela de las conexions. Ja aviái evocat sul sicut Sanji Subramanyam e Patrick Boucheron dins dos articles precedents en 2013 e 2016[2]. En saber qu’aquela concepcion d’una istòria conectada al mond, los Occitans l’avián encapada dempuèi pron longtemps. Aquí, demèst d’autres, cinc obratges d’istorians o d’assagistas que representan d’unas etapas:
  Demistificar lo sol costat francés sufís pas “La véritable hygiène de l’histoire ne passe ni par le retournement des mythes en place ou par leur rejet”, çò escriguèt Robert Lafont[10]. Felip Martel a denonciat aquel “jeu de miroirs assez pervers, entre discours national et occitan”[11]. Mas fins ont se deu menar la demistificacion. A fòrça d’o tot demistificar, nos podem trapar a calòs, sens chuc ni muc, completament banalizats. “Podetz circular, i a pas res de vèser”. L’autò-derision pòt paréisser alara coma una denegacion de se, que pòt empachar tot rebomb fins a la paralisia. Cal ben trapar un quicòm de positiu, de singular, de particular portaires de sens e que responda a la scietat actuala, un minimum d’eteredoxia. Felip Martel a plan mencionat que la societat occitana medievala “fonccionava amb sas mentalitats, sas estructuras, sos rapòrts amb las autras culturas a l’entorn”[12]. Sabem tanben amb Jacques Derrida que la memòria se bastís “sur la blessure, le disjoint, l’hétérogène”[13].
 
Ma carga regionala de promocion de la lenga e cultura occitanas me forcèt a afrontar aquela contradiccion: cossí far dintrar Occitània dins las institucions e dins l’istòria contemporana? Cossí  mobilizar en nòstra favor los politics, los administratius e lo terren, a la causa occitana? Cossí trapar l’equilibri entre las memòrias archivadas e las bastisons istoricas? Cossí escapar tant al victimisme coma a la subrevalorizacion?Cossí tornar adaptar d’unes concèptes e ne fargar d’autres? E se l’istòria occitana èra aquela de sa subrevida, de son biais de rebombir, de se fargar palancas e conexions? Talvèra estrecha, aquò rai mas en fasi amb las problematicas de uèi.