“Mas parlatz jamai en francés?”
 
Reaccion d’una collegiana de 6a que m’a rescontrat per astre, per anecdòta èra la region d’Itàlia vesina (anciana part de Contea de Niça), que parlavo en occitan als mieus enfants (davans d’ela). E me fa en classa, al retorn de las vacanças: “L’occitan es una lenga quasi mòrta...”. D’aquel temps, l’escolan qu’èra al tablèl per marcar la data, me prepausa de far la mapa de França dal 1er sègle de nòstra èra… un bèl exagòn… Increïble. Coma se ja existia l’exagòn.
 
E contunha “Mas vòstres enfants, capisson l’occitan quora li parlatz? E sabon parlar francés tanben? Mas parlatz occitan als enfants despí pichon?” Que me demandèt amb malícia. E mai: “Mas parlatz jamai en francés? Dins la maison, avètz la television en francés?”.
 
Respòndo totjorn: “E los pichons chineses, quora los parents chineses lor parlan chinés, capisson lo chinés? E ben òc. S’es la lenga que parlan en familha.
 
Mas sabo parlar francés qu’es la lenga majoritària e favorizaa per l’estat actualament, que s’utiliza dins l’administracion (La Pòsta, eça.). “Of” que me fa coma solatjaa…
 
E quora li mostrèro de vidèos de reportatges sus Calandreta amb de collegians que parlan occitan, èra tota destimborlaa… “Es excepcional, increïble. Es rar, me vau penjar (sic)!”.
 
Semblava la destimborlar dins sas concepcions, coma s’aguèsse descubèrt la luna.
 
A ben realizat çò qu’ensenhavo? Malgrat l’introduccion de començament d’an...?
 
Avètz bèl dire que l’occitan es lenga oficiala, amb de programas televisuals sus internet (avia ja vist Trotet “Trotro” en occitan en cors) octele.com, de programas sus ocfutura.com, mas non avia capit que l’occitan es una lenga ancara viva. E que vòl viure a l’avenir.
 
 
Supèrba comunicacion
 
Dins un de mos 4 establiments, i devia èstre un EPI SVT+ Occitan, mas l’establiment non retenguèt aquel axe. Daumatge. E mai, non sabio que l’establiment poia decidir de talas causas…
 
Dins un autre, supèrb, legiguèro per astre que i èra un EPI “Lenga e culturas Estrangieras o regionalas”. Mas ges de noms de professors intervenents indicats. Acabo de pensar a demandar a la secretària, qu’ela a la bòna info. E mando un mail a la cap d’aquest EPI.
 
Mas quora parlo amb un professor qu’i participa, me ditz: “Es per Euròpa, cadun trabalha sus un país d’Euròpa e totun avèm començat ancuei”…. Ba, li dio, es totjorn possible de s’i ajustar o alora d’indicar de causas, donar d’infos… E pi Occitània va d’Itàlia (Pemont) à la Val d’Aran… Alora avèm 3 possiblitats al manco… Mas sembla barrat. E ben, supèrba comunicacion.
 
 
“I a ges d’accent a Niça”
 
A la cantina. Dins las discussions, i es de qué ausir e… dire. O laissar dire talament cadun i ditz la sieu sus l’occitan.
 
Quitament, una collèga professora doncas que demòra a Niça e que trabalha dins un establiment fòra de Niça, e me ditz quora parlo que l’accent occitan es çò que nos rèstra de la lenga lo mai sovent. Es çò qu’es ausible. E me fa, tota regda “Non, ieu ai totjorn demorat a Niça, ai jamai sentit d’accent particular. I a ges d’accent a Niça. Ponch barra”… De monde que non sabon çò qu’es la relativitat segurament…
 
Faus, per aver demorat a Niça. E auria degut pensar que se las categorias socialas autas niçardas d’origina, parlavan occitan niçard amb l’accent que cal, se fasian un dever de parlar francés amb l’accent ponchut. Mas la populacion dins l’ensèm, originària de Niça, Gavotina e Provença environantas an totjorn l’accent occitan en lo francés, e ancara, aguèro manco lo temps de li parlar dal francitan. M’auria fach un arrèst cardiac penso…
 
 
Ponches d’aicí e d’ailí
 
— Amb un cors per setmana (o 1 cada 15 jorns) cal esperar que totes los collegians siguesson aquí lo jorn dich, per l’evaluacion, senon cal desplaçar mai (o alora la far en dos corses, mas bònjorn l’egalitat o mai amb 2 subjèctes diferents).
 
Un detalh de material: aver 1 Classaire per establiment. Perqué? Perqué i son de projèctes diferents, de formularis administratius per cadun, çò que fa 4 classaires a mai dals 4 aprèls de claus, eça.
 
Se parla de republica amb l’unicitat, mas cada establiment a una “cultura d’establiment” pròpria. I son de règlas, de foncionaments pròpres (per far de fotocòpias, per demandar tala causa), quitament de foncions diferentas de personas al nivèl administracion.
 
— Questions d’escolans: “Qual es lo ver professor qu’es de costuma dins la sala?”. Ver prof… Perqué senon lo “prof d’occitan”, faus prof, es rarament dins aquela sala...
 
“Cresio qu’anavo èstre amb d’amics, mas en cors sio ren amb d’amics de la mieu classa, e vòlo plus venir”.
 
“Quora se fa lo cors de “vera lenga”? Perqué çò que fasètz es pas çò que m’a dich ma gran” Susvelha segurament...
 
— Pichin assai d’estatistica en classa (16 escolans de collègi, classa de 6ena): sus 16 escolans  
— Aver lo risc de far cors amb un escolan pòt arribar. S’acapita rèsta solet o alora mèna de novèls que son atraches per diversas rasons (nòtas, méter l’’ambient’).
 
Per aver d’escolans (collègi e licèu) cal que lo professor d’occitan fague la sieu reclama en presentar l’interés de l’occitan en principi d’an, quora los primiers corses de las autras matèrias an ja començat (doncas los corses d’occitan non an ancara començat, sèm en decalatge).
 
Acuèlh puslèu bòn dals collègas. D’unos son a fons per l’occitan. Quarqu’unos sabon tan de causas coma los escolans. Mas ges d’ostilitat aparenta.
 
— Un an amb la mieu classa de Terminala metèro en camin una enquista (questionari anonimizat) sus la representacion sociala de l’occitan. Los entrevistats diguèron: es una lenga gitana o de viking!
 
En formacion de prof d’italians, qualque temps fa, un formator diguèt: lo Niçard, lo Mentonasc... avans era un patoàs de la lenga italiana... e vaquí que lo collèga d’italian d’un establiment, tot fièr, se’n va lo dire a totes mos escolans! Quina utilitat se pensan a far una varianta d’italian anciana? Tan val de far d’italian.
 
Una collèga, que parla amb l’accent ponchut: a Niça e los entorns, ai JAMAI sentit parlar amb un accent. "Es a Marselha qu’an l’accent". A bòn. Es faus. Mas laissèt ren.
 
Anonciar als caps d’establiments que l’an que ven i serà plus de corses d’occitan perqué an una baissa de DGH… simpa per far de projectes e dona un còup al moral per la motivacion e tota perspectiva possibla de progression de trabalh...
 
 
De tròces causits de reaccions e questions d’escolans
 
“Quel est l’intérêt de faire de l’occitan? => aver de claus que d’autras lengas an ges
 
L’occitan c’est une langue morte => faus legalament en Val d’Aran
 
C’est du vieux français mélangé avec de l’italien => faus, lo francés non es una mescla d’occitan e d’alemand
 
C’est ce que parlent les vieux/ c’est du patois pour vieux (malgrat aver mostrat de vidèos de detz.tv, octele.com, de jornals wèbs…) => parcialament ver, mas tròp “cliché”
 
C’est ce que parlent les gitans / les Sans domicile fixe (SDF) => vision faussa e negativa de la lenga, vision deformaa socialament
 
C’est de l’époque de la Gaule ou de De Gaulle?” => ignorància istorica e linguistica generala
 
“L’occitan sembla al francés” => ben òc es una lenga latina, e i son ben de mots transparents: “restaurant”...
 
 
D’elements de responsa generals
 
Avèm ben d’elements de respònsa generals tanben:
 
L’Occitan es una lenga oficiala en val d Aran e Catalonha, es una lenga d’integracian e de trabalh.
 
L’Occitan es una lenga digna e d’escritura despí de 880 amb lo cant ”L’alba par”, poema bilingue latin -occitan.
 
Lo solet (o quasi), calria ben agachar la tiera tota) Prèmi Nobel en lenga non oficiala en 1904 es occitan: Frederic Mistral.
 
Avèm de web tvs, de jornals a gratis en linha...