Abans començar aquest article, voudriáu rendre omenatge a mei compatriòtas còrses que desfisèron lo Frònt Nacionau dissabte en passant per carrieras e en interrompent lo miting de Marine Le Pen. Sabi ben que la temptacion dau vòte neofaissista i existís e per ansin m’abelís de veire lei joves de la Ghjuventù Indipendentista mostrar que i a d’autrei chausidas possiblas per mon illa que tròbi de manca.
 
Aviáu pas previst de tornar parlar de Corsega mai la question d’un lector me i obliga, un darrier còp. Un darrier còp, que senti ges de vòlha de vos alassar ni de vos fustibular.
 
Se d’afortir que lo còrse es una lenga ajuda ais antioccitans de Provença?
 
Digam-o d’en premier: es inutil d’esperar que sigan de bòna fe. Ai agut discutit amb elei, e es totjorn la meteissa negacion de l’evidéncia, totjorn lei meteissei còntraveritats sus l’occitanisme diabolizat e sus l’occitan fantasmat.
 
Amb una ràbia que destapa que capitan mau, en realitat.
 
I a ges d’argument en favor dau provençau coma lenga d’elaboracion.
 
D’efiech, e mai i aga ben, cèrtas, una preséncia remarcada de la nòrma mistralenca (bòrd qu’es pas solament una grafia, mai tanben una codificacion leugierament despariera de la nòrma classica), aquesta es pas exclusiva de Provença e se deu partir l’espaci culturau amb la grafia que d’unei li dison abusivament “occitana”, coma se la mistralenca o siguèsse pas.
 
Digam pereu que leis usatgiers de la nòrma mistralenca dobtan pas de l’unitat de la lenga occitana ò d’òc. Per exemple, l’associacion Prouvençau Lengo Vivo, que comunica en grafia de Romanilha, prepausa lo cursus dau CAPES d’occitan ai gents que li agradarián de devenir professors de provençau. Siam luenh de l’idèa quimerica dau Collectiu Prouvènço d’un CAPES reservat a la “lenga provençala”. Degun a comentat, çò’m par, que l’anóncia d’una agregacion dicha de lengas de França amb una especializacion en occitan es una sevèra revirada per leis antioccitanistas de Provença. Maugrat totei seis esfòrç, lo sistèma educatiu francés reconois indiscutiblament l’unitat de la lenga occitana. E fòrça gents coma ieu tròban normau d’escriure en provençau dins un jornau en linha occitan. 
 
Per ansin, lei provençaus que parlan la lenga (e precisem que justament aquelei dau Collectiu la practican gaire, segon mon experiéncia) se separan pas de l’ensems de l’occitan, e i a donc ges d’elaboracion d’una lenga provençala que se bastiriá amb la volontat quasi unanima d’èstre son pròpri centre. Contràriament a çò que se passèt per lo catalan, que sei centres son a Barcelona, Valéncia e Palma, e non pas a Tolosa, Marselha ò Pau.
 
E contràriament a çò que se passa per lo còrse. Uei, mei compatriòtas insulars an la volontat de se crear sa pròpria referéncia culturala, sensa la nòrma italiana. E o fan en conoissent lei doas lengas qu’ansin lei pòdon comparar: maugrat una preséncia orala tròp discreta, la lenga còrsa es accessibla a la populacion, coma l’italiana. Per exemple, i a de festenaus dau filme italian a Aiacciu e Bastia, e lei ràdios peninsularas e sardas de lenga italiana son de bòn escotar.
 
Leis antioccitanistas de Provença an agut vougut recuperar l’aspècte polinomic de la lenga còrsa, valent a dire que totei lei formas de còrse i son reconogudas coma pròprias de Corsega, en ensajant de l’aplicar au provençau, mai capitan mau: es precisament tota la lenga occitana que desvolopa aquest aspècte. A Jornalet, legissèm de comentaris e d’articles en lengadocian, provençau, niçard, gascon tolosan, gascon bearnés, gascon aranés, lemosin, etc., e toteis aquestei modalitats nos semblan pròprias de la lenga occitana.
 
M’inquietariáu donc pas per la fòrça (relativa, de tot segur) de la lenga nòstra, e avèm pas de crànher per nosautres una contagion de la situacion còrsa en Provença. Siam pas en Corsega, e qué que pòscan dire d’adversaris de marrida fe, comparason es pas rason.
 
Evviva a lingua corsa, viva la lenga occitana!