Opinion
Novèla circulara “lengas regionalas”: salvats pel gong
Es fait. Longtemps promesa e pas mai esperada dempuèi qualques meses, la circulara relativa a l’ensenhament de las lengas e culturas regionalas n° 2017-72 del 12 d’abrial de 2017 ven de paréisser al Butletin Oficial de l’Educacion Nacionala del 13 d’abrial passat.
Foguèrem los primièrs estonats quand, lo 15 de març passat, lo ministèri contactèt la FELCO e la FLAREP (Federacion per las Lengas Regionalas dins l’Ensenhament Public que ne sèm membres amb d’autras associacions d’ensenhaires e de parents obrant per l’ensenhament de diferentas lengas de França) per lor anonciar que trabalhava sus una circulara novèla e qu’un acamp se tendriá mens d’una setmana après, lo 20 de març, al ministèri, per ne parlar. Lo maraton començava: tres setmanas d’escambis estrèits e de tensions per ensajar de metre sus pè un tèxt que siá pas un recuòl per rapòrt a las circularas de 2001 e 2003.
O sabiam plan que, dempuèi la mesa en plaça de la refòrma del collègi lo corpus reglamentar enquadrant l’ensenhament de nòstras lengas èra flac e que rectorats, directors departamentals e caps d’establiments avián sovent tendéncia a “doblidar” son existéncia. Sabiam en mai dempuèi qualques meses e un recors dels catalans de l’APLEC davant lo tribunal administratiu de Montpelhièr a prepaus del non respècte per l’administracion de l’Educacion Nacionala de la reglamentacion sus l’ensenhament bilingüe, que la justícia administrativa remetiá bravament en causa las circularas precedentas e que lo quite Conselh d’Estat aviá demandat (en 2005!) al ministèri d’abrogar la circulara 2001-167 portant sus l’ensenhament bilingüe, butant lo tribunal administratiu a considerar qu’aquel tèxt aviá pas cap de valor. Notam al passatge qu’aquela decision del Conselh d’Estat respondiá a una ataca de la Societat dels agregats qu’aparentament aima pas las lengas regionalas; avèm pas encara la reaccion d’aquela societat a la creacion d’una agregacion de lengas regionalas, justament…
Lo primièr projècte de tèxt mandat pel ministèri lo 17 de març representava clarament un recuòl per rapòrt a l’existent e, de nòstre vejaire, un dangièr per nòstres ensenhaments. Ne faguèrem un estudi critic menimós e comencèrem de fargar d’arguments per demandar una autra redaccion.
L’acamp del 20 de març foguèt rassegurant, lo sénher Noblecourt, director de cabinet de la ministra explicant qu’èra pas question per el de faire paréisser un tèxt qu’auriá pas l’adesion de las associacions representativas e qu’èra lèste a discutir de cadun dels punts que voldriam joslevar.
Las doas setmanas seguentas foguèron doncas consacradas a un fum d’escambis entre las associacions membres de la FLAREP per adobar e melhorar lo tèxt ministerial per tal de dire que siá pas un recuòl per nòstras lengas. Escambis, navetas amb lo ministèri fins al 10 d’abrial e, enfin, un tèxt.
Que ditz?
Alara òc, lo tèxt es pas perfèit
Esperàvem en particular d’i véser figurar la question de la formacion dels ensenhaires e l’afirmacion d’una ofèrta generalizada que militam per ela dempuèi bèla pausa.
Regretam tanben, plan segur, qu’aquel tèxt arribèsse tant tard e foguèsse estat redigit dins una tala urgéncia… e podèm estimar qu’aquel govèrn qu’aviá tant promés faguèt pas tot son possible per ensajar de realizar sas promesas, de la ratificacion de la Charta europenca a aquela circulara, en passant per una lei, als moments ont sabiá que se podriá pas faire o que se fariá amb de concessions minimalas de sa part.
Rai, avèm al mens quicòm
Un tèxt que nos balha un encastre un pauc mai solid e de possibilitats de desvolopament.
Un tèxt que sa difusion permetrà de faire d’informacion e de pedagogia —e un pauc de pression— alprèp de l’administracion — e aquò fa totjorn mestièr.
E o sabèm, coma de costuma, lo combat es pas acabat. A nautres de nos tornar mobilizar dins los meses venents per ensajar de tirar quicòm mai per l’ensenhament de nòstra lenga.
Legir sus nòstre sit lo comunicat en francés e lo comunicat de la FLAREP.
Foguèrem los primièrs estonats quand, lo 15 de març passat, lo ministèri contactèt la FELCO e la FLAREP (Federacion per las Lengas Regionalas dins l’Ensenhament Public que ne sèm membres amb d’autras associacions d’ensenhaires e de parents obrant per l’ensenhament de diferentas lengas de França) per lor anonciar que trabalhava sus una circulara novèla e qu’un acamp se tendriá mens d’una setmana après, lo 20 de març, al ministèri, per ne parlar. Lo maraton començava: tres setmanas d’escambis estrèits e de tensions per ensajar de metre sus pè un tèxt que siá pas un recuòl per rapòrt a las circularas de 2001 e 2003.
O sabiam plan que, dempuèi la mesa en plaça de la refòrma del collègi lo corpus reglamentar enquadrant l’ensenhament de nòstras lengas èra flac e que rectorats, directors departamentals e caps d’establiments avián sovent tendéncia a “doblidar” son existéncia. Sabiam en mai dempuèi qualques meses e un recors dels catalans de l’APLEC davant lo tribunal administratiu de Montpelhièr a prepaus del non respècte per l’administracion de l’Educacion Nacionala de la reglamentacion sus l’ensenhament bilingüe, que la justícia administrativa remetiá bravament en causa las circularas precedentas e que lo quite Conselh d’Estat aviá demandat (en 2005!) al ministèri d’abrogar la circulara 2001-167 portant sus l’ensenhament bilingüe, butant lo tribunal administratiu a considerar qu’aquel tèxt aviá pas cap de valor. Notam al passatge qu’aquela decision del Conselh d’Estat respondiá a una ataca de la Societat dels agregats qu’aparentament aima pas las lengas regionalas; avèm pas encara la reaccion d’aquela societat a la creacion d’una agregacion de lengas regionalas, justament…
Lo primièr projècte de tèxt mandat pel ministèri lo 17 de març representava clarament un recuòl per rapòrt a l’existent e, de nòstre vejaire, un dangièr per nòstres ensenhaments. Ne faguèrem un estudi critic menimós e comencèrem de fargar d’arguments per demandar una autra redaccion.
L’acamp del 20 de març foguèt rassegurant, lo sénher Noblecourt, director de cabinet de la ministra explicant qu’èra pas question per el de faire paréisser un tèxt qu’auriá pas l’adesion de las associacions representativas e qu’èra lèste a discutir de cadun dels punts que voldriam joslevar.
Las doas setmanas seguentas foguèron doncas consacradas a un fum d’escambis entre las associacions membres de la FLAREP per adobar e melhorar lo tèxt ministerial per tal de dire que siá pas un recuòl per nòstras lengas. Escambis, navetas amb lo ministèri fins al 10 d’abrial e, enfin, un tèxt.
Que ditz?
— Primièr, ven confimar la validitat dels dispositius d’ensenhament bilingüe a paritat orària e las possibilitats d’iniciacion. Melhor, dins la draia de la lei de refondacion de l’escòla de 2013, exprimís la volontat de favorizar e desvolopar l’ensenhament bilingüe dins lo primari tant coma dins lo segondari e encoratja la concertacion e l’informacion pel desvolopament de sits semondent aquel ensenhament.
— En mai, tant sul plan de l’ensenhament bilingüe coma sul plan de l’ensenhament opcional o d’iniciacion, balha un encastre tecnic pro clar per çò qu’es del oraris minima. Es un esclargiment util e important dins l’encastre de la refòrma del collègi.
— Una autra causa —e es essencial per nosautres— es que la circulara tòrna afirmar l’importànça dels Conselhs Academics de las Lengas Regionalas (CALR): tòrna dire que devon èsser recampats dos còps l’an al minimum e que son associats a la definicion e a l’actualizacion de la mapa academicas de las lengas que deu permetre de fargar de percors coërents de la mairala al bachelierat. Amai, accepta la demanda que fasèm dempuèi d’ans de comissions tecnicas que se pòscan acampar entre doa plenàrias del CALR.
— Enfin, lo tèxt subordona pas l’existéncia d’aquel ensenhament a la signatura de convencions entre collectivitats territorialas e rectorats quitament se, solide, los encoratja. Es quicòm de fòrça important per l’ensenhament de l’occitan que, sus l’ensems del territòri, mai d’una academia beneficia pas d’una convencion.
— En mai, tant sul plan de l’ensenhament bilingüe coma sul plan de l’ensenhament opcional o d’iniciacion, balha un encastre tecnic pro clar per çò qu’es del oraris minima. Es un esclargiment util e important dins l’encastre de la refòrma del collègi.
— Una autra causa —e es essencial per nosautres— es que la circulara tòrna afirmar l’importànça dels Conselhs Academics de las Lengas Regionalas (CALR): tòrna dire que devon èsser recampats dos còps l’an al minimum e que son associats a la definicion e a l’actualizacion de la mapa academicas de las lengas que deu permetre de fargar de percors coërents de la mairala al bachelierat. Amai, accepta la demanda que fasèm dempuèi d’ans de comissions tecnicas que se pòscan acampar entre doa plenàrias del CALR.
— Enfin, lo tèxt subordona pas l’existéncia d’aquel ensenhament a la signatura de convencions entre collectivitats territorialas e rectorats quitament se, solide, los encoratja. Es quicòm de fòrça important per l’ensenhament de l’occitan que, sus l’ensems del territòri, mai d’una academia beneficia pas d’una convencion.
Alara òc, lo tèxt es pas perfèit
Esperàvem en particular d’i véser figurar la question de la formacion dels ensenhaires e l’afirmacion d’una ofèrta generalizada que militam per ela dempuèi bèla pausa.
Regretam tanben, plan segur, qu’aquel tèxt arribèsse tant tard e foguèsse estat redigit dins una tala urgéncia… e podèm estimar qu’aquel govèrn qu’aviá tant promés faguèt pas tot son possible per ensajar de realizar sas promesas, de la ratificacion de la Charta europenca a aquela circulara, en passant per una lei, als moments ont sabiá que se podriá pas faire o que se fariá amb de concessions minimalas de sa part.
Rai, avèm al mens quicòm
Un tèxt que nos balha un encastre un pauc mai solid e de possibilitats de desvolopament.
Un tèxt que sa difusion permetrà de faire d’informacion e de pedagogia —e un pauc de pression— alprèp de l’administracion — e aquò fa totjorn mestièr.
E o sabèm, coma de costuma, lo combat es pas acabat. A nautres de nos tornar mobilizar dins los meses venents per ensajar de tirar quicòm mai per l’ensenhament de nòstra lenga.
Legir sus nòstre sit lo comunicat en francés e lo comunicat de la FLAREP.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#7 La realitat es que sem venguts de felibres. Aqueles felibres passeïsts que fasian tan rire l'alara joine moviment occitan de las annadas setanta. E mai que mai sem venguts de Catòias . Per aqueles qu'an legit "Lo Libre De Catòia" de Joan Bodon , es tras qu'espantant de constatar cossi tot çò que ditz de la religion "legitima e vernaculària" sevrada en van per quauques innocents perduts, se pòt ara aplicar a la lènga nòstra. E saique o-sabia plan lo Bodon quand escriguèt aquel roman metaforic .
Li fan resson las tribulacions de Tònho Castet, aranès que pensava qu'un viatge de Vièlha fins a Tolosa anava èsser " ua magnifica oportunitat entà hèr ua inmersion lingüistica en mèn rolhat occitan" coma o-relatèt l'an passat dins Lo Jornalet. Pantais-fantasm occitan que s'espotis amb desesper al principi de realitat qu'es l' escafament de la lènga nòstra, emai de son sovenir.
Coma nos o-ditz Lo raiòu ," lo virtual es pas la realitat". Mas se pòt tanben dire que lo real espelis dau virtual, non ? Tot còp soi coma Lo raiòu e me disi que tot es fotut, tot còp soi coma lo Felip Martel que ma fai pensar al Joan Larzac que disia dins "L"estrangièr del dedins" : "la revolucion i cresi pas mas la fau." Es benlèu aquò que pensavan, tracanats e tendats, los caps amerindians Geronimo e Crazy Horse.
Aquò dich, tan coma l'Indian comprenguèt qu'avia pas res a esperar dels envasèires blancs, nosautres occitans podem èsser tras que segurs que i-a pas res a esperar de Paris. Aquel novèl "tractat" sus las lengas regionalas, Paris se'n torcarà lo cuol coma a sauput o-faire tan biaissudament amb los autres.
#6 Bon, ben, anam nos penjar alora ? Ai pas besonh qu'un m'explique la situation de la lenga, ai d'aurelhas per auvir. Mas d'aqui a me plorar, l'i a de distància. Prefero doncas que los collèges de la FELCO contunhen de se batre per desvolopar la preséncia de l'oc dins lo servici public, car, o fagueson pas, veio pas quau o faria a lor plaça. Es pas totas las grands declaracions sus l' Estat jacobin que fai ren que nos aimar pas que riscan d'aguer de resultas mai concretas.
En 2021, farà setanta ans despuèi la lei Deixonne que vos trason brisetas per mesuras radicalas. I cresètz encara ? Mès enfin, vos fisetz pas pus dals politicians : aquò son parpèlas d'agaças per eles nòstras lengas "pas regionalas". Esperavan coma moriguèsson los vectors naturaus de comunicacion.
E ara, au mai s'amudiràn per l'espaci public quelas lengas (ja fach !), au mai perdràn tota legitimitat dinc l'opinion publica. Enfin... o cranhisse emb dau temps. Poirem provar ce que voldrem, quau es qu'aderirà en d'aquel discors de "lenga d'aicí", "lenga prumièira e legitima" ? La virtualitat es pas la vida. Emb d'una visibilitat reducha e escampilhada, emb d'una absença ensordanta, una realitat francofòna, arabofòna e americanizanta que banha nòstre environatge, cresètz que convenciretz las estitucions de vos vojar una bèla part de la dinieirolada ? Amai emb dau Macron se es elegit ? Francament... Gaireben 70 ans après, i cresètz encara ???
Contunhar de menar batuèsta es una causa. Mès vesètz ben que l'endiferença, lo silenci fan sovent ressòn a vòstras demandas.
Lo temps passa e la lenga de comunicacion naturala per reflèsse (occitana) es mòrta. Tot ce que fasèm d'aquí enlai es sovent produch de nòstra volontat, de nòstres esfòrç. Personalament, contunhe de trasmetre a ma familheta ce que m'es estat trasmés naturalament. Mès me sente sol. Per còps m'atrape dessenut au mitan d'aquela francarabofonia jornadièira per carrièiras, au travalh, dinc los carris, dinc las botigas en mai de las musicas americanas. Aquò's coma un dòu que voldriái pas faire. Coma una persona de ma familha, condamnada, qu'es a se morir davant ieu mès que voldriái reténer e empachar de defuntar, amai tot siègue estat ensajat per la reviurar.
Quante torment qu'aquò pòt venir de nadar de contunha còntra corrent. En mai d'aquò, ensage d'entreténer l'entonacion, l'accent de mos enfants au mitan de tota aquela ponchudariá professionala escolara e nòuvenguda que ven poplar musicalament nòstra encontrada amai remplaçar dinc certanas vaus luèntas l'anciana populacion (fenomène mecanic).
Personalament, pense que sèm a viure ce que viuguèron d'autres pòples, d'autras identitats avans nautres aicí-meme fai lòngtemps d'aquò. Cresèm de podre encara agir mès fasèm pas que de nos adaptar emb de negociar la sobrevida dals darrièrs paures aspècts identitaris que nos demòran. Un biais de morir de drech que nos rend pus doça l'idèia de nòstra mòrt comunautària.
Que darriès aquò, i a tota una savença populara, un capitolàs de l'Istòria universala que n'eiretan encara nòstras societats. Una part de nòstra Istòria comunautària, familhala : una part d'umanitat e de l'Umanitat. Un eiretatge esperituau amai. Aquò's dur, dur d'envalar...
Lo voide qu'avèm laissat s'emplís de quicòm mai. Podèm contunhar de resistir lo pauc que demoram e qu'arrivam. Podèm trasmetre lo tresaur a quau voldrà. Mès... sens consciença collectiva larja e duradissa, ges de poder coma es conçaupegut a l'ora d'ara non cedirà a nòstras demandas marginalas (o chau dire), tant legitimas e acarnassidas siègon.
La solucion... fff... ... benlèu : partent dau maucontentament generau en França, deuriam nos rescontrar per crear associativament de còntra-poders regionaus populars dinc de regions de l'economia respectuosa e solidària, tot aquò destacat dau poder centrau. De quante biais ?... Emb de faire emergir las demandas socialas esistentas (las lengas vernacularas ne'n son una) e los besonhs essenciaus que contribuïsson a l'armonia sociala, au sens de la responsabilitat endividuala e a l'afortiment de la consciença. Après tot aquò son d'idèias...
#4 Saique l'enemic N°1 de la democracia es la Marina, i-a pas de dobte sus aquò. Mas l'enemic N°1 de la lenga occitana es l'estat jacobiniste parisenc, qu'a ren de democratic rapòrt a las lengas regionalas. E lo Macron minhon, coma totis los autres pretendents (per pas dire sospirants !) al pòste de rei-president de la republica francimanda de Paris fai pas excepcion a la règla, e o-sabètz plan.
La Marina de segur, o rescond pas, escobilharà tot aquò per la politica "french only". Macron, a pas dich res, perqué seriá contra. Arrestatz de delirar, l'enemic N°1 es Marina!!!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari