Per anar a Barcelona, viatgi sovent en bus. E mai los trajèctes sián d’aitan mai longasses que los interrompon los frequents contraròtles frontalièrs de las polícias espanhòla e mai que mai francesa, es un biais fòrça mai economic que lo tren, que sembla d’èsser vengut, en particular lo TGV, un mejan de transpòrt borgés. I senhoreja un ambient popular internacional, amb una mescla lingüistica constanta, sovent lo castelhan, l’arabi e de lengas africanas.
 
Se i ausís tanben lo francés, coma en la convèrsa que susprenguèri entre una nimesenca e una vièlha dòna sud-catalana ciutadana de França.
 
Parlavan d’independéncia de Catalonha. La sud-catalana explicava qu’aviá votat en sa favor lo 9 de Novembre, del temps que l’occitana de Nimes defendiá la liura expression democratica dels catalans.
 
Lo segond tèma d’aqueste escambi èra l’aprendissatge de las lengas dominadas. La vièlha dòna contava que sas filhas, que vivon en França, parlan catalan, mas non sas filhas, e mai l’entengan plan.
 
Quand se foguèron botadas a parlar d’occitan, que la sud-catalana diguèt curiosament que lo compreniá mens que “lo provençal”, m’introduguèri dins la convèrsa, sens cercar de demandar çò qu’èran per ela “l’occitan” e “lo provençal”, perque aquò èra de mal saber en un parladís informal e efemèr d’un transpòrt en comun. Quand lor aguèri dich qu’ensenhavi la lenga occitana, la nimesenca me respondèt que l’aviá estudiada durant qualques ans de sa jovença. Sas filhas èran estadas d’escolanas de Calandreta. Totun, ni elas ni lor maire an pogut servar la lenga, pr’amor qu’après los ans d’aprendissatge trobèron pas degun ni dins la familha ni autra part per parlar occitan.
 
Tala es la crusèla realitat de la lenga nòstra. D’autres o an agut dich coma ieu: se l’ensenhament, quin que ne siá l’encastre, public, privat, associatiu, pels mainatges o pels adultes, es de tot segur necessari a la subrevivença de l’occitan, es pasmens insufisent. Una lenga a besonh d’espaci per viure e se desvolopar, lo trobam generalament pas pus dins la societat francesa, e disi “francesa” non solament perque nòstres compatriòtas son en màger part de ciutadanatge francés mas per çò que la lenga de nòstra societat es ara mai que mai lo francés. Prioritat absoluda a trobar, a crear, a organizar d’endreches de sociabilitat occitana, un pauc pertot al país.
 
Per ansin vòli far una crida solemna a salvar Jornalet. En un pauc mai de cinc ans, nòstre jornal —un nòstre inclusiu, non pas exclusiu— a capitat a èsser un dels pauques espacis de vida de la lenga nòstra. Cada jorn, legissèm e fasèm de comentaris en occitan, per recobrar l’illusion de sa normalitat. Se sèm de verai conscients de çò que perdriam se Jornalet desapareguèsse? Es ora que nòstre jornal occitan sortisca de sa precarietat e que son director recépia enfin un salari digne de son òbra quotidiana al servici d’una lenga e d’una cultura que perilhan grèvament. Se o fasèm pas ara, se complissèm pas nòstras promessas de supòrt, cranhi que nos en pentiscam lèu.
 
Salvem Jornaletcoma volèm salvar la lenga occitana qu’aimam totes amb tanta passion.