capçalera campanha

Opinion

Un bilanç dau quinquenat? Aimatz las montanhas russas?

Federacion dels Ensenhaires de Lenga e Cultura d'Òc (FELCO)

Federacion dels Ensenhaires de Lenga e Cultura d'Òc (FELCO)

La Federacion d’Ensenhaires de Lenga e Cultura d’Òc (FELCO) regropa las associacions academicas d’ensenhaires d’occitan (CREOs, AELOC per Ais-Marselha e APLR per Niça) de l’Educacion Nacionala francesa.

Mai d’informacions
Sabo ben que se chau saber renovelar, mas franchament tròbo puèi pas de formula originala autra que la qu’avètz çai-sobre per resumar cinc ans de presidéncia Hollande.
 
Partiam amb de promesas de campanha, que sabèm pron que valon çò que valon, mas a chasque còp un a l’esper que benlèu chambiarè.
 
Arribam amb la constatacion qu’a pas chambiat.
 
N’i a que me poirian rebecar que los militants de las lengas regionalas siam pas los solets qu’an pogut far la mema constatacion.
 
Tant se pòt, mas far un bilanç globau d’aquelos cinc ans dins totes los domenis es pas lo pretzfach d’una associacion professionala independenta de tot partit. Ja amb las questions d’ensenhament avèm pron òbra.
 
 
Mode rewind, coma dison en lenga d’oïl
 
Tornem un pauc vesitar los episòdis d’aqueu long fulheton. Nòstra istòria comença a la fin de 2012 e a la debuta de 2013, amb la discussion a l’entorn de la lei de refondacion de l’escòla dicha Peillon, dau nom dau ministre que la portava drant de partir vers d’autras aventuras. Una lei ambiciosa, ont a la debuta las lengas regionalas avian pas de plaça, au motiu, diset lo ministre a una representanta de las associacions culturalas bretonas, qu’èra aquí una question que pausava pas problèma, tant vau dire que tot anava charmant, dins una escòla dubèrta e atencionaa per aquelas lengas.
 
La FELCO amb 17 autras associacions de totas las lengas concernaas aviam alora emprincipiat un trabalh penós, devès lo ministèri e los elejuts, per far un pauc bolegar las causas. Au fieu del laberinte parlamentari qu’a segut (trabalh en comission a l’Assemblaa en mars de 2013, puèi vòte plenier, trabalh en comission au Senat, puèi vòte plenier, e adopcion definitiva au som de la naveta en junh), aviam viscut quauque ren qu’istava en quauque endrech entre montanhas russas e docha escocesa. Remando lo legeire nostalgic a las cronicas FELCO d’aqueu temps, e a la mirifica aventura de l’article 27b. A la fin finala totun, poviam pensar d’aver evitat lo pèjo (lo silenci o un article viciós que nos auria plombats), e au mens obtengut la preséncia de las lengas regionalas dins la lei, e pas solament coma clausa d’estile, o l’adopcion d’una formula liant explicitament lengas vivas estrangieras e lengas vivas regionalas. Pas de qué criar venetz veire, mas bon…
 
Segond grand moment, lo debat a la debuta de 2014 a l’entorn de la Charta, objècte d’aspras polemicas en aquò dels aparaires d’una francitat purament francofòna monolingüa, mas que s’acabet per l’adopcion de la ratificacion per l’Assemblaa, amb una majoritat que mostrava que los qu’anavan disent qu’aquela question èra trop conflictuala per que vauguesse la pena de se n’entrevar avian tòrt. Dins un monde normau, auria degut sègre partent d’aquí lo meme tipe de naveta que per la lei de refondacion, valent a dire un passatge au Senat, ont la majoritat presidenciala, miraculosament, èra en pausicion de fòrça, amb un president, Bel, qu’a Tolosa a l’auton de 2012 avia manifestat son amor per l’occitan. abé non. Pas ren se passet dinqu’au mes d’octòbre, ont la ratificacion foset refusaa per los senators. Chau dire qu’entretemps, la gaucha l’i avia perdut sa majoritat e Bel son fautuelh. Ben juat!
 
Vai ben, exit la Charta.
 
Aquí-sobre la ministra de l’Educacion Nacionala, (una autra, òc, la qu’avia remplaçat lo qu’avia remplaçat Peillon), entrinca una grandissima refòrma dau collègi, que son efiech mai clar per nautres seria estat de suprimar tot ensenhament de l’occitan en 6ena, en remandant los interessats a la chausia de l’occitan coma LV2 en 5ena, amb en consolacion la possibilitat d’aparéisser dins una usina de gas flame nòva, los EPI. D’aquí grand bruch en aquò de diversas victimas (lo latin, lo grec, las classas bilangues, etc…) tochaas elas tanben. D’aquí, un còp de mai, retropedalatge ministeriau, non sens protestacions, man suu cuer, d’amor per totas aquelas disciplinas. A la fin finala, la continuitat entre bilingue dins lo primari e bilingue parciau au collègi es estaa mantengùa. Per quant als famoses EPI, sembla ben que van passar a la trapa dins gaire. Aquí tanben, a chalgut bolegar, totjorn en acòrdi amb las autras lengas.
 
Debuta de 2016, un moment de comedia parlamentària amb la proposicion de lei Molac, ecologisto-regionalista breton. Après un debat vigorós, los deputats PS s’adòban per que la proposicion faça chi.
 
Fin de 2016, sason dos de la comedia parlamentària amb la proposicion de lei dicha Le Roux (que despuèi… fagam tirar). Après un debat vigorós, es la representanta dau govèrn, (segretària d’Estat a Dieu sap de qué en remplaçament dels ministres de l’Educacion Nacionala e de la Cultura qu’avian piscina), qu’explica que lo Govèrn socialista apròva pas aquela proposicion… socialista. Alora aquí, respiech! Tocam au sublime.
 
E a chalgut esperar las darrieras setmanas d’aqueu govèrn o de çò que ne sobrava per veire a la fin finala acordaa una agregacion de lengas regionalas, e una circulària que sa redaccion, en discussion entre ministèri e associacions, es estaa penosa, conflictuala, e meanament satisfasenta. Mas vai ben, aurem agut au mens aquò.
 
Fin dau filme, the end, aplaudiments generaus e generoses. Comprenètz perdequé ai parlat de montanhas russas?
 
 
Las leiçons de ne’n tirar?
 
Tre la debuta, la FELCO sabiam que chaldria èstre vigilants.
 
D’aquí nòstre recors a la practica de las questions escrichas de deputats o de senators que compelisson lo ministèri a respondre, en generau a costat. Avèm finda pogut constatar que de còps que l’i a, la responsa reprenia literalament d’arguments ja utilizats… sota Sarkozy, amb acompanhament de chifras faussas.
 
: nos a permés de rescontrar, a de reng, e de nos far pagar lo cafè fauta de mielhs, tres dels quatre conselhiers charjats de sègre aquestos afars de lenga regionala: quatre conselhiers per tres ministres, un signe benlèu que la garda dau mistigri aqueu monde consideravan que chalia puèi pas que duresse de tròp.
 
Avèm obtengut de causas, segur. Las qu’ai dich. E, en febrier de 2017 una convencion entre ministèri e regions Aquitània e “Occitanie” (aquí ont exista l’OPLO) suu desvolopament de l’ensenhament de l’occitan. Veirem ben, en sabent que Ròse-Aups, Provença e Auvernha istan en defòra, e qu’una de las curiositats de la refòrma regionala es que se de regions desapareisson, las academias correspondentas, elas, sobrevivon, d’aquí problèma entre Tolosa e Montpelhier, una mema region, mas dos rectorats qu’an de politicas sus l’occitan pron diferentas…
 
Cinc ans per ren o per pas grand causa alora? Devo confessar qu’ai agut lo sentiment desagradiu de tornar trenta ans en reire. A aquela epòca, lo PS avia amagestrat una proposicion de lei, dicha Destrade, qu’èra pas estat capable de menar dinqu’au debat parlamentari e a l’adopcion. A aqueu moment m’èro permés dins la revista lo numerò 12 de la revista Amiras, en 1985 (article titolat “Jeu de loi”, pp. 33-49) de comparar las promessas dau PS au carròsse dau vièlh conte, lo qu’a mieja-nuech se chàmbia en cocorda. Me fai ren de plaser de constatar que tot comptat rebatut aquela vièlha blaga poiria pròpi ben tornar servir.
 
Aquò vòl dire que siam fàcia a una paret impassabla, gardaa per de ferotges enemics que nos aïsson? N’i a, de segur, que sabon far de bruch dins las gasetas a chasque còp que la question de nòstras lengas dintra dins l’espaci public e mediatic (non pas que nosautres, dins las gasetas l’i poèm pas dintrar). N’i a tanben que fan ren de bruch, mas qu’en estent ben plaçats dins l’aparelh de l’Educacion Nacionala a totes los nivèus, nos pòion far pron mau. Mas me sembla que la question es mai prigonda.
 
Es que, tot simplament, lo problèma de las lengas de França e de lor plaça dins la cultura nacionala es absoluament pas pensat, ni intellectualament, ni politicament per los que nos govèrnon, gaucha e drecha frairenalament mesclaas. D’aquí lor practica de la respòsta mecanica, de las proclamacions d’amor per la “richesa dau patrimòni” que desembochan sus pas ren, eventualament de la pichona concession que còsta pas grand qué.
 
Pagam aquí, conjoncturalament, la pauretat de la reflexion sus la cultura en aquò de monde surtits, a drecha coma a gaucha, d’escòlas ont se fabrican de sota-prefèctes, o d’escòlas de comèrci privaas e charas ont s’apren a explicar amb de mots complicats perqué un a fach quincanèla, fauta d’estre estat capable d’o evitar.
 
Per de monde ansin, es clar que la question de la cultura es sieie un processus burocratic de gerar, sieie un còst de redurre.
 
Alora puèi, las lengas regionalas, imaginatz un pauc… Apondetz a aquò la logica dau teatre parlamentari que fai que, e mai de deputats de drecha e de gauche foguesson d’acòrdi per far quauque ren per las lengas de França, sufís qu’au moment dau debat los uns prenguen la paraula per que los autres d’en fàcia se quesen o diguen lo contrari.
 
E tot au fons, un eiretatge, lo de la França vièlha e etèrna, monarquica e catolica maugrat los grands discorses sus la Republica, amb son òdi de tota deviacion lèu interpretaa en eresia, e ont tot çò qu’es pas la cultura de l’eleit (dau Rei en fach…) a pas de valor, es pas ren aure que lo bruch agaçant que fan los paures quand assajan de parlar.
 
Aquel eiretatge en essent pas questionat, pòt sobreviure a totas las alternàncias, realas o aparentas.
 
 
Aüra arriba un govèrn novèu…
 
Lo president a manifestat son interés per las lengas de França e lor ensenhament, dins las limitas das constrenchas budgetàrias, disia, çò qu’es un bemòl ben melodiós.
 
Es pas contra una lei, pron que sieie adaptaa au contexte francés, ço qu’es prometeire de contorsions amusantas.
 
Dau còp, amb una lei adaptaa etc… pas besonh de se pausar, pensa, la question de l’article 2, que nautres pensam au contrari indispensable de l’i tochar.
 
Ven de nomenar un ministre de l’Educacion Nacionala qu’es jurista de formacion, ancian d’un gabinet de Robien sota Chirac, ancian DGESCO sota Sarkozy, e per aüra director d’una granda escòla de comèrci privaa, l’ESSEC, çò qu’es pintoresc. Tantos indicis que siam pas per lor far dire mai que çò que dison, segur. Nos chal esperar de saber, premier, se serè encara ministre après las legislativas, e segond, de qué farè quand li serè pausaa la question de las lengas de França, e poètz estre segurs que li serè lèu pausaa.
 
Bon, ai fach lo bilanç dau quinquenat, per dire que s’èra pas passat grand causa de positiu per nosautres. Dins cinc ans, quand se farè lo bilanç dau quinquenat que comença (vos pòio pas prometre que çai serei encara per aquò far), veirem ben se chambiament l’i a agut. O pas.
 
D’enquí aquí, abordam lo cicle nòu sens illusion, mas tanben sens descoratjament anticipat.
 
E la FELCO, coma las autras associacions que militan per las lengas de França, se batrè per que sieien respechaas, e que se creen las condicions d’un desvolopament novèu per elas.
 
Lo combat contunha!
 



abonar los amics de Jornalet
 

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Bandièra05 1180x150: SIDILLÀ

Comentaris

Felip Martèl Montpelhier
26.

Doas o tres causòtas per respondre a quaques aleiçonaires:
1) La FELCO a pas la pretencion de representar "l'occitanisme", que que sieie aquel objecte. La FELCO es una associacion d'ensenhaires dau public que sa tòca es de permetre lo rescontre entre professionaus de l'ensenhament per veire coma desvolopar l'ensehament de l'occitan a l'escòla publica, amb los escolans qu'avèm e los means qu'avèm (e los enemics qu'avèm). Es tanben, a una autre nivèu, una associacion professionala independenta de tot partit e sindicat, que coma tala a vocacion per discutar, revendicar, negociar amb l'aparelh de l'Educ Nat, que sieie au nivèu locau (DASENs e Rectors, quand un CREO locau li demanda de venir renfortir sas propras accions) o nacionau per parlar amb los palotins dau ministèri, o amb d'elejuts. Ni mai, ni mens. Quau a quauque ren de dire a "l'occitanisme", que li ane dire directament, d'òme a òme, e que nos vengue pas far cagar amb de problèmas generaus o de plans mirifics sus la comèta que coma FELCO nos concernan pas (a chascun de nòstres aderents, naturalament, lo drech de militar, alhors, dins tala o tala associacion o partit "occitanista", la chausia es larja. Brèu, chascun son mestier, e las vachas serèn ben gardaas.
2) N'ia que se pensan que nòstres metòdes son pas los bons, er que deuriam chambiar. Ma fe, la FELCO espera lors proposicions (es pas lo premier còp qu'o disèm, aquò, sens resulta apreciabla dinqu'aüra) : es lesta a discutar amb totes los qu'en defòra de l'ensenhament an de causas de dire, los parents d'escolans per exemple, coma nòsres amics d'OC-bi. Mas preferam totun qu'aquelos que nos fan de propositions sachen un pauc de que parlan, senon surtem pas de las generalitats o de la complancha o de l'invectiva. L'ensenhament es una causa seriosa que se régla pas a còps d'eslogans. Aüra, se quauqu'un a la formula magica que permetrè de trobar subit totes los profs que nos fan messire, e, melhor encara, lo biais de botar fòra dau territòri sagrat de la Patria los abominables e minables Francimands jacobins, osca manòsca, adoram las formulas magicas.
-Sio pas segur d'aguer comprès la remarca (fina) sus los intéresses personaus que guidarian la FELCO e li empedirian de passar a l'action vertadiera. Se quauqu'un a d'accusations precisas de portar, que las pòrte, o alors, coma dison fins los filmes americans, que se quese per jamai.
Sio estat pron clar ?

  • 2
  • 0
Maria-Joana Verny Montpelhièr
25.

#23 Mas cossi volètz trabalhar COLLECTIVAMENT amb de mond que, dins aquel espaci de liures escambis qu'es lo Jornalet, donan pas son identitat ? Qu'exprimisson ANONIMAMENT "d'idèas", o que ne donan pas puèi qu'espèran la vertat de sabi pas quina instància que lor seria superiora, un supausat moviment occitanista que lor seria exterior (fach amb qual ?) ?
Sabi que perdi mon temps precios aqui a respondre a de muòls raiòls o a de raiòls muòls, mas aquò m'espanta totjorn de legir de mond qu'an d'idèas sus tot mas que prenon pas la pena de legir atentivament las proposicions dels autres al motiu que tot es a se fracassar.
Que volètz, ieu soi pas suicidària : aimi l'accion e mai s'a de moments es mai complicada de la menar qu'a d'autres ; aimi los escambis d'idèas, a condicion que sia pas de nihilisme perque es pas mon biais de plorinejar de longa que tot es fotut.
E puèi, perdonatz, la manca de coratge que consistis a s'amagar darrièr un pseudo, O SUPORTI PAS ! Es coma amb aqueles merdoses que poirisson las manifs en tustant dins las veirinas sonhosament amagats darrièr un folard !

  • 1
  • 0
Maria-Joana Verny Montpelhièr
24.

#23 Mas cossi volètz trabalhar COLLECTIVAMENT amb de mond que, dins aquel espaci de liures escambis qu'es lo Jornalet, donan pas son identitat ? Qu'exprimisson ANONIMAMENT "d'idèas", o que ne donan pas puèi qu'espèran la vertat de sabi pas quina instància que lor seria superiora, un supausat moviment occitanista que lor seria exterior (fach amb qual ?) ?
Sabi que perdi mon temps precios aqui a respondre a de muòls raiòls o a de raiòls muòls, mas aquò m'espanta totjorn de legir de mond qu'an d'idèas sus tot mas que prenon pas la pena de legir atentivament las proposicions dels autres al motiu que tot es a se fracassar.
Que volètz, ieu soi pas suicidària : aimi l'accion e mai s'a de moments es mai complicada de la menar qu'a d'autres ; aimi los escambis d'idèas, a condicion que sia pas de nihilisme perque es pas mon biais de plorinejar de longa que tot es fotut.
E puèi, perdonatz, la manca de coratge que consistis a s'amagar darrièr un pseudo, O SUPORTI PAS ! Es coma amb aqueles merdoses que poirisson las manifs en tustant dins las veirinas sonhosament amagats darrièr un folard !

  • 0
  • 0
Lo raiòu Cevenas
23.

A ! Per acabar : aquò's una generalitat que pertòca fòrça domènis.
Mès pense qu'avèm un vrai problèma de mentalitat au país. Problèma qu'empacha un bòn foncionament collectiu, que chascun sariá temptat de virar l'aiga a son molin o d'envejar amai jalosar la situacion de son vesin. La solidaritat comunautària coma la vivon los josius, los gitans, los nòrd-africans, savèm pas faire. Saupeguessiam faire, quò nos ajudariá bien !

Problèma d'una mentalitat latinament oportunista e endividualista per natura !

  • 0
  • 2
Lo raiòu Cevenas
22.

Ara que i pense, "Lo Muòl" / "Lo raiòu" = doas personas diferentas ! Psss...

  • 1
  • 1

Escriu un comentari sus aqueste article