Coma quora lo mond vos ditz la boca en còr e la tèsta plena d’assegurança: “Aquí èra italian avans!”. Ben non, o es jamai estach, ni legalament, ni lingüísticament (levat lo corch periòd de l'anexion italiana de Menton mentre la Segonda Guerra Mondiala). 
 
I son d’elements que son totjorn esconduts. E que vos arriban sus lo canton de l’aurelha, sensa preveire.
 
Cal saber que la diferéncia entre l’oèst dals “Bauces rosses” coma se ditz en mentonasc (“Balzi rossi” en toscan) e l’èst (Itàlia), ten a l’urbanizacion.
Mas tanben al biais de viure...
 
Quora passatz la frontiera, quitat Mentan doncas, entratz dins de terras ancara pron salvaias de l’urbanizacion. Sus l’autovia es flagrant. D’una aglomeracion se passa a una pausa d’òrts entretenguts, ges d’abuses de betum. De sèrras agricòlas per la cultura de tot, e de mimòsas, que quora n’es la sason, sente bòn. Un país vèrd ancara.
 
E justament, es çò que d’unos de l’oèst vènon cercar. Quina diferéncia sovent entre las fèstas dins de comunas de la val Nèrvia (Doçaiga, Pinha e lo Principat de Sebòrga èran de Contea de Niça fins a 1818) e las fèstas comercialas d’estiu sus la “Côt’ d’Azur”. En aquesta valaia per exemple, se ve lo vilatge qu’es viu, la comunitat de vilatge existe, totas las generacions i participan. L’ensèm se torna trobar per los eveniments. S’entratz dins una begua per demandar una entressenha, los ancians coma los autres vos entressenharàn volentiers. Se plegarà en quatre quasi.

Brèu. Ren de veire amb l’oèst dals Bauces Rosses, que vos fasètz getar coma pràcticas pron lèu. Qu’enchaut, de practicas coma vos, n’i aurà d’autras après de vosautres.
 
Un jorn una amiga me parlèt de l’Escòla francesa de Ventimilha. Mas qu’es aquò?

Es una escòla que data de l’arribaia dal trin. Data dal temps dals acòrdis entre l’SNCF, l’Estat francés e l’Estat italian. Lo terminus francés estent geograficament constrench d’èstre installat a Ventimilha (per de rasons de plaça, n’i a dins lo quartier Pelha “Peglia” la plana de Ròia), los caminòts de l’SNCF deguent s’ocupar dal terminus de lor linha foguèron installats per estaire a Ventimilha. E per los enfants dals caminòts, foguèt installaia una escòla francesa a Ventimilha. Una escòla originala, que depende de l’Educacion francesa, per la continuïtat los grands van après al collègi a Mentan, comuna vesina.
 
E aquest fach foguèt acompanhat despí per l’installacion de ciutadans franceses dins los escarts ventimilhoses, per los preses basses de l’imobilier e la qualitat de vita.
 
Es ver que s’anatz vos passear dins los vilars ventimilhoses, trobaretz un mújol (molon) de veituras amb de placas 06 (Alps Maritimes), MC (Principat de Mónego). De mond qu’i estàn e que trabalhan a Mentan, Mónego. 
 
E, qual conoisse aquela escòla, e los metòdes e tecnicas linguistics adeqüats necessaris dins un tal tip d’escòla? Trabalhar dins una escòla en una autra lenga lains un mitan societal italianofòn, es sempre l’ocasion de far de pònts linguistics, de comparar. Apassionant segurament.
Domatge que se’n conoisse talament pauc d’aquesta escòla. Una escòla interessanta ja per aquest principi.