Jornalista, vaquí un plan polit mestièr. Consistís en portar l’informacion a la populacion. Es un deus engranatges màgers de la vida democratica. Ajuda lo monde de soscar au foncionament de la societat dambe los elements que son botats a lor coneishença. Es un deus pielars de la libertat.
 
E totun …
 
Qu’èi ausit recentament sus France Info, lo sénher Jean-Michel Aphatie, l’endeman deu dusau torn de las eleccions legislativas. Hòra lo hèit qu’es basco e qu’a un polit accent, se pòt a còps comportat d’un biais en·hastigaire. Aqueth matin èran convidats un representant deu Partit Socialista e una hemna ende la France Insoumise.
 
Aquera ça digoc lo 57% d’abstencion de la velha èra un signe meslèu inquietant de mauhisença deu pòble de cap au monde politic e que, shens de dobte, calèva cambiar las institucions, que son ara vielhòtas e que datan de 1958, hèitas sus mesura endeu generau De Gaulle. Tot aquò me semblava pas particularament excessiu.
 
Aphatie ditz pas ren, respon pas sus aquò. Mes un còp la convidada anada, s’avia dens una analisi meslèu mauagida, segur d’estar pas mès contrat lavetz. Ça digoc haut o baish:
 
“Las institucions son plan hèitas, pr’amor los quate partits qu’an davantejat au purmèr torn de la presidenciala son representats a l’Amassada Nacionala.” Se nos avisam pas, aquò pòt semblar senat. Mes s’espiam de près, aquò’s una asenada incresibla. Purmèr torn de la presidenciala:
   
La purmèra chifra es la deus sufragis exprimits e l’auta lo percentatge vertadièr se prenèm compte de la populacion en edat de votar, com se calcula per exemple aus Estats Units. Espiam ara las chifras deus deputats elegits:
 
— La Republica en Camin + MoDem + LCR: 396 = 68,63 %
— Front Nacionau: 8 = 1,38 %
— Los Republicans: 100 = 17,33 %
— França Insosmesa: 17 = 2,94 %
— Partit Socialista: 31 = 5,37 %
 
Sufís pas que de considerar las duas purmèras chifras ende s’apercéber de çò que lo rasonament d’Aphatie es illogic. Dambe 8 deputats, es pas possible d’apitar un quite grop parlamentari. Se lo rapòrt 24/21 le sembla egau a 68/1, se vei qu’es pas ni matematician ni coneishedor de l’existéncia de las eleccions proporcionalas. O que se fot de nosautes, çò qu’es de considerar. E ende coronar tot aquò, acaba per una crida a “bricolejar pas una solucion de remplaçament” ad aqueste sistèma “que marcha plan”, allusion a las perpausicions de VI-au Republica deus Insosmeses.
 
Sabi pas s’aquò vos sembla càber dens la definicion deu mestièr de jornalista, de saber portar l’informacion au public. Vos deishi jutge.
 
A l’escadut, ausit d’un aute jornalista d’una cadena d’informacion de contunh, l’analisa politica de la situacion actuala: i a una esquèrra “realista”, la de Macron (!) e una esquèrra “arcaïca”, la de Mélenchon. Totun, èi pas jamès votat ende lo Mélenchon o sa formacion, mès lor perpausicion de cambiament de republica es benlèu l’auhèrta politica mès interressanta deu panèl actuau.
 
“L’analisi” deu jornalista, solide, a jo, me hè m’arríser, mes pensi aus numeroses auditors retirats (o joens) drin estabosits per la situacion navèra, qu’an pas especialament una cultura politica fòrça pregonda, e que tròban aquiu un biaish de soscar tot prèst vengut d’un monsur en cravata deu finestron. I van créser, per malastre, e soi pas segur que sia lo ròtle d’un jornalista.