Opinion
L’italian, Corsega, los univèrses mentals e la comunicacion
Las eleccions legislativas de l’autre còp me mandèron tornarmai en Corsega, amb la jòia que mon illa, per lo primier còp, se faguèsse representar dins tres de las quatre circonscripcions, per de deputats sobeiranistas, guierdons de decennis de sacrificis personals e de trabalhs intenses envèrs la populacion.
En tornant pensar a Corsega, me venguèron a la ment mos articles sus la lenga còrsa. M’avisèro que ma volontat de demostrar qu’es ben una lenga aviá pas convencut coma o aurio volgut. D’unes veon en particular una contradiccion entre l’afortir una lenga còrsa separaa dal toscan e l’engatjament occitanista, e es possible que la nocion de lenga per elaboracion siá pas ben compresa, o manque de clartat.
Per ansin, parlario d’univèrs mental. Per los còrses, lor lenga aperten a un meteis univèrs mental, senton collectivament qu’a sa coeréncia pròpria que li balha son unitat. Pasmens, aquò empacha pas la consciéncia parallèla que l’italian es gaire alonhat de la lenga insulara. Per exemple, quand lo president dal Conselh Executiu de Corsega, Gilles Simeoni, se gandiguèc, l’an passat, en Sardenha, s’adreiçava a sos òstes sardes en lenga còrsa, e aquestes li respondián en lenga italiana sensa qu’aquò provoquèsse, Dieu ne siá lausat, ges d’incident diplomatic.
Dins un article sieu de 2015, Terric Lausa nos expliquèc perfiechament çò que se passa entre los parlants de las lengas escandinavas. Chasca nacion s’exprimís en sa lenga pròpria, reconegua coma distinta de las autras, malgrat lo cas especialament complèxe dal norvegian, mas aquò empedís ren la comunicacion, fondaa sus de competéncias recipròcas d’intercompreneson. Se vei doncas que l’univèrs mental que dona supòrt a chasca lenga especifica —per totes son de lengas escandinavas, non pas de dialèctes d’una lenga escandinava ben definia— es ren contradictòri amb un espaci de comunicacion mai ample.
Invèrsament, s’evòca sovent l’intercompreneson per justificar l’existéncia de las lengas. Totun, capita que de parlants de dialèctes d’una meteissa lenga se comprengan pas entre eles. Es lo cas de l’arabi. Dins lo filme de 2004, Le Grand Voyage, lo protagonista, interpretat per lo bearnés Nicolas Cazalé, que son paire li a totjorn parlat un arabi dialectal, reüssís pas a comprene l’arabi estandard ni las formas mai orientalas de la lenga. Deuriam parlar, per ansin, de "lengas aràbias"? Non pas, perque la granda diversitat lingüistica intèrna de l'arabi, tan granda qu'es necite de conéisser l'arabi estandard per se poer entendre, se concep dins lo meteis univèrs mental de la civilizacion de l'Alcoran.
Tanben, perque se sòl considerar, uei, l'occitan e lo catalan coma doas lengas distintas? Perque apertenon ren als meteisses univèrses mentals. Darrier la lenga nòstra i a la referéncia a l'unitat de la civilizacion dals trobadors, mentre que la referéncia dal catalan es puslèu la Corona d'Aragon. Mas experimentam coma los escandinaus qu'apertenèm occitans e catalans a un meteis espaci de comunicacion.
Al fons, dins un Mond modèrne, los univèrses mentals que definisson las lengas an mens d'importància que los espacis de comunicacion. Vòlo que mos compatriòtas còrses ne prengan plenament consciéncia, en aguent un accès regular a la cultura italiana amb la quala la lenga còrsa los met naturalament en contacte. Amb la recuperacion progressiva de la lenga còrsa, sio puslèu optimista. Per exemple, existís un sit informatiu en italian e còrse, li dison "Corsica Oggi", e i poiretz legir un article sus lo niçard.
De tot segur, desiro tanben que l'espaci de comunicacion occitanocatalan se refortischa, e las quasi 35 000 lecturas, al moment qu'escrivo aquestas linhas, dal darrier article de Terric Lausa, me donan fe en l'avenir!
Assolidem-lo en nos fasent sòcis dals Amics de Jornalet o de l'ADÒC.
En tornant pensar a Corsega, me venguèron a la ment mos articles sus la lenga còrsa. M’avisèro que ma volontat de demostrar qu’es ben una lenga aviá pas convencut coma o aurio volgut. D’unes veon en particular una contradiccion entre l’afortir una lenga còrsa separaa dal toscan e l’engatjament occitanista, e es possible que la nocion de lenga per elaboracion siá pas ben compresa, o manque de clartat.
Per ansin, parlario d’univèrs mental. Per los còrses, lor lenga aperten a un meteis univèrs mental, senton collectivament qu’a sa coeréncia pròpria que li balha son unitat. Pasmens, aquò empacha pas la consciéncia parallèla que l’italian es gaire alonhat de la lenga insulara. Per exemple, quand lo president dal Conselh Executiu de Corsega, Gilles Simeoni, se gandiguèc, l’an passat, en Sardenha, s’adreiçava a sos òstes sardes en lenga còrsa, e aquestes li respondián en lenga italiana sensa qu’aquò provoquèsse, Dieu ne siá lausat, ges d’incident diplomatic.
Dins un article sieu de 2015, Terric Lausa nos expliquèc perfiechament çò que se passa entre los parlants de las lengas escandinavas. Chasca nacion s’exprimís en sa lenga pròpria, reconegua coma distinta de las autras, malgrat lo cas especialament complèxe dal norvegian, mas aquò empedís ren la comunicacion, fondaa sus de competéncias recipròcas d’intercompreneson. Se vei doncas que l’univèrs mental que dona supòrt a chasca lenga especifica —per totes son de lengas escandinavas, non pas de dialèctes d’una lenga escandinava ben definia— es ren contradictòri amb un espaci de comunicacion mai ample.
Invèrsament, s’evòca sovent l’intercompreneson per justificar l’existéncia de las lengas. Totun, capita que de parlants de dialèctes d’una meteissa lenga se comprengan pas entre eles. Es lo cas de l’arabi. Dins lo filme de 2004, Le Grand Voyage, lo protagonista, interpretat per lo bearnés Nicolas Cazalé, que son paire li a totjorn parlat un arabi dialectal, reüssís pas a comprene l’arabi estandard ni las formas mai orientalas de la lenga. Deuriam parlar, per ansin, de "lengas aràbias"? Non pas, perque la granda diversitat lingüistica intèrna de l'arabi, tan granda qu'es necite de conéisser l'arabi estandard per se poer entendre, se concep dins lo meteis univèrs mental de la civilizacion de l'Alcoran.
Tanben, perque se sòl considerar, uei, l'occitan e lo catalan coma doas lengas distintas? Perque apertenon ren als meteisses univèrses mentals. Darrier la lenga nòstra i a la referéncia a l'unitat de la civilizacion dals trobadors, mentre que la referéncia dal catalan es puslèu la Corona d'Aragon. Mas experimentam coma los escandinaus qu'apertenèm occitans e catalans a un meteis espaci de comunicacion.
Al fons, dins un Mond modèrne, los univèrses mentals que definisson las lengas an mens d'importància que los espacis de comunicacion. Vòlo que mos compatriòtas còrses ne prengan plenament consciéncia, en aguent un accès regular a la cultura italiana amb la quala la lenga còrsa los met naturalament en contacte. Amb la recuperacion progressiva de la lenga còrsa, sio puslèu optimista. Per exemple, existís un sit informatiu en italian e còrse, li dison "Corsica Oggi", e i poiretz legir un article sus lo niçard.
De tot segur, desiro tanben que l'espaci de comunicacion occitanocatalan se refortischa, e las quasi 35 000 lecturas, al moment qu'escrivo aquestas linhas, dal darrier article de Terric Lausa, me donan fe en l'avenir!
Assolidem-lo en nos fasent sòcis dals Amics de Jornalet o de l'ADÒC.
| fffff | fffff | |
| Retorn sur l’article de la setmana passaa Vos regràcio a totes per vòstras reaccions. M’a particularament agradat la proposicion de Danís Capian d’un annuari de la comunautat occitanofòna. L’idèa me sembla d’ameritar d’èsser aprefondia. Ne tornarai parlar tre qu’aurai l’èime mai clar. Totun, en relacion amb lo tèma que desvolopo aicí, ai aprés aquesta setmana l’existéncia de quatre centres d’immersion lingüistica financiats per la Collectivitat Territoriala de Corsega. Benlèu una draia que los occitanistas poiriam explorar nosautres tanben... | ||
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Còrsega es complexe, Gerard nos explicarà...
La toponimia oficiala es italiana, sos-titrada en còrs, levat qualquas villas en francés.
Per quant a la pronóncia, aquò se còrsa!
- noms italians prononciats a la francesa, accentuats sur la vocala finala
Ajaccio, Bastia,...
- noms a l'italiana sens vocala finala
- noms a la Còrsa, sens finala, amb de consonantas sordas que venon fòrtas.
Per quant a la lenga estandardizada,
- l'escrich sembla parièr a l'italian,
- l'oral es pròchi de l'occitan.
Encara que Bonifacio/Bunifaziu siòsque beleu de dialecte genovès...
Çò de segur es que son pas cap continentals sonque insularis, pas italians, francèses de drech.
Quant a la lenga, la causida d'una grafia etimologica, amb libertat de pronóncia per cada parlar, ne fa un escrich accessible a tot lo monde latin, coma l'italian per endacòm.
L'occitan devriá convergir cap a una grafia etimologica, que cadun s'i fasquèsse la sièuna erosion/desformacion locala.
Fa bèn leu 40 ans, fasquèri lo sasonièr dins un hotèl, que lo filhòt dels proprietaris e lo del cosinièr portuguès jogavan amassa, e se comprenián fòrt plan.
Punt interessant, los verbis: pas de conjugason, pronom + verbi, a la tresèna persona, a pus près.
Un petit occitan s'i seriá tamben sentit de plèn pèd.
Es verai que sabián pas alavètz l'anglès.
L'intercompreneson interna a una familha de lengas, fa besonh d'una competència, aprésa per la practica correnta o a travèrs l'ensenhament.
Actualament l'intercompreneson sembla pas que passar per l'anglès de comunicacion.
Lo concept d'univers mental, emplica des per se, non solament de diferèncias, mas a mai de ierarquisacions, en ligam estrech amb l'utilitat.
En defòra de lengas localas o regionalas, las lengas dichas nacionalas se véson acantonadas a l'usatge nacional, del temps que l'anglès se generaliza a l'internacional.
Delai de la proteccion de las lengas regionalas e nacionalas, se tracha pauc a cha pauc lo besonh de protegir una familha de lengas latinas o romanicas, se tant es qu'existisca un univers mental latin, o al mens que s' autò-desprecíe pas.
L'iniciativa d' Interlingua, lenga construcha coma un latin sens flexions, es plan interessanta e benlèu utila.
Lo problèma màger de las lengas latinas se trapa dins los vèrbis e sas conjugasons, e aquel problema es levat.
Aquesta Interlingua es quasi parièira a un dialecte occitan, se non que l'emplec de los vèrbis n'es simplificat.
Delai de l'utilitat d'Interlingua, la question dels vèrbis en occitan es luenh d'esser reglada.
En tot comparar los dialectes, e en objectivetat tota, me pensi que i a una possibilitat de normalizacion mai larga qu'ara, per quant a l'estandard...
Levat l'obstacle verbal, las lengas romanicas serián de bon apréner e parlar.
#4 Grand merci !
#2 "Soi anat sul sit "Corsica Oggi" que ne parlatz legir l'article sus lo niçard. I-a quicòm que m'a endolit :
parlan de lenga nissarda, sensa jamai dire que lo nissard es d'occitan. Estranh. Pensatz qu'aquò es volgut ? "
Mema pensada...
#3 Per respòndre a vòstras remarcas e enterrogacions : la revista "LENGAS" publicada per la còla "REDOC CNRS" a las "Presses Universitaires de la Méditerranée". I trovaretz aitant de matèria coma de noms d'especialistas que poiriáun eles vos adurre de precisions sus de ponchs precís.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari