Coma promés, quiti uèi las consideracions lexicalas per anar devèrs la sintaxi. Per començar, tornarai sus pr’aquò. Un lector atentiu me fa remarcar qu’es per aquò si qu’exprimís la consequéncia. A rason… e lo grandmercegi… per aquò, e non pas pr’aquò!  Dins es per aquòque coma dins lo per aquò de la frasa precedenta, aquò sèrva plenament son sens de demostratiu nèutre, çò qu’explica qu’es per aquò que a una valor consecutiva. Totun, dins pr’aquò i a un fenomèn de gramaticalizacion: lo grop pren un sens adverbial especific concessiu, valent a dire qu’es pas pus un simple ensems prepositiu per + demostratiu, mas una locucion adverbiala. Pròva d’aquela gramaticalizacion: per se redutz en pr’.
 
A l’entorn del mot de
 
Per tornar a l’objècte d’aqueste tèxt, es, de tota evidéncia, impossible de tractar de questions sintacticas de biais exaustiu en un pichon article. En mai d’aquò, son de questions d’aitan mai delicadas que lo catalan es en contacte regular mai que mai amb lo castelhan, del temps que la lenga nòstra subreviu principalament fàcia al francés. Uèi parlarai, per tant, sonque de reflexions produchas pel mot de.
 
Aqueste pòt èsser, dins l’occitan de Jornalet de basa lengadociana, doas causas a l’encòp: un article indefinit/partitiu o una preposicion.
 
De article
 
Coma article indefinit, de fonciona coma lo plural del parelh un, una. Un can, una canha, de cans. Es una dificultat pel catalanofòn, que sovent oblida de o lo confond amb unes, unas. Òr, unes, unas, coma article, s’utiliza mai que mai amb de noms qu’evòcan de realitats doblas. Se dirà, per exemple, de lunetas se parlam de lunetas en general, mas unas lunetas se s’agís d’un parelh de lunetas, coma direm unes cisèls.
 
Coma article partitiu, de causa tanben una dificultat. Quand lo catalan ditz Vull aigua/vi/cervesa/llet, per l’occitan –dins nòstre modèl de lenga, parli pas brica de las varietats de la lenga que desconeisson lo partitiu– , serà Vòli d’aiga/de vin/de bièrra/de lach. Aquò pòt menar lo parlant de catalan a de fenomèns d’ipercorreccion, çò es la temptacion de far servir lo partitiu quand se deu pas utilizar, en particular amb la preposicion sens: una bièrra sens *d’alcòl, en plaça de sens alcòl; o tanben davant un nom abstrach, que d'unes escriuràn Espèran *de justícia en luòga de la frasa Espèran la justícia.
 
De preposicion
 
La confusion es d’aitan mens inevitabla que l’occitan emplega de biais general mai sovent de dins cèrts cases, mas coma preposicion. Se lo catalan trantalha entre m’agrada de fer e m’agrada fer o permetre de fer e permetre fer, e, benlèu jos l’interferéncia del castelhan, s’estima mai lo biais de dire sens la preposicion, l’occitan accèpta el sonque m’agrada de far (/faire)  o permetre de far (/faire), impausa de dins de frasas coma Es impossible de trabalhar ansin/ Es util de chifrar a la sintaxi,  e desvolopa la preposicion amb de vèrbs coma esperar, pensar o semblar. L’occitan a tanben un usatge de la preposicion de davant infinitiu inconegut, que ieu sàpia, del catalan: quand l’infinitiu es subjècte del vèrb. D’èsser aimat te fa venir aürós, çò pòt dire la lenga nòstra. Invèrsament, lo catalan fa servir de amb davant dins davant de casa teva del temps que diriam davant ton ostal, e mentre qu'un catalan donarà un rendètz-vos després de dinar, serà après dinnar per un occitan. Se lo parlant de catalan ne conclutz que, per passar de sa lenga a la nòstra, cal tanben levar la preposicion après abans, dirà abans partir, mas, per un còp aurà l’astre: e mai lo contacte probable amb lo francés nos faga preferir abans de partir, abans partir es una possibilitat indicada per Mistral.
 
Me poiriái getar dins l’intrepida aventura de comparar menimosament los emplecs de la preposicion de d’una lenga a l’autra, mas seriá de mal far, valent a dire difícil de fer, coma o dison nòstres vesins meridionals, per un umil article d’opinion que vòl simplament convidar a pensar sus las relacions de doas lengas falsas bessonas. Per prudéncia, finirai aqueste tèxt sus l’observacion d’una atrapa de traduccion frequenta. Lo catalan exigeix a algú, mas l’occitan exigís de qualqu’un.
 
Per quant a ieu, exigirai pas res de vosautres, mas vos regràcii de vòstra lectura atentiva.