Opinion
Lo cauquilhum (IV)
Los cotèls (Solen marginatus) s’aprèstan a la padena. Agradan fòrça suls litorals, e las gents, se pòdon, ne manjan. De la meteissa manièra se fan tanben los siblets (Pollicipes cornucopia), mas son escasses, e en Mediterranèa son puslèu rars.
A la brasa o a la padena son las manièras que se sòl far los cambaròts (Aristeus antennatus), aqueles cambaròts roges o raiats de la Mediterranèa que te fan salivejar solament d’i pensar, mas son cars.
Los langostins o salicòcas (Nephrops norvegicus), sustot se son gròsses, son tanben fòrça cars, e an totjorn agut los sieus partisans. S’aprèstan , generalament, a la padena. Se son fòrça gròsses, abans de los metre al fuòc i a la costuma de los dobrir tot al long e ne far doas mitats. Direm tanben que la melhora manièra de far de crustacèus a la padena, de cambaròts, de langostins o que qué siá, es en i botant una sisa pas gaire espessa de sal gròssa, çò qu’evita qu’als animalets se’ls rume una partida del clèsc.
Los civadèls an costuma de demorar dins las aigas salabrosas de las embocaduras dels flumes e, en règla generala, s’aprèstan bolits. Metrem al fuòc una ola amb d’aiga de mar (o d’aiga amb de sal) e, lo bolh pres, i apondrem los civadèls; al cap d’un parelh de minutas los tirarem del fuòc e los daissarem refregir. Se pòdon manjar freges o encara tebeses. D’unes botan dins l’ola qualques fuèlhas de laurièr.
Dins las Lanas i a la costuma de manjar d’estrilhas (Liocarcinus puber o Macropipus arcuatus, o Necora puber), que s’aprèstan simplament bolhidas. An pas de carn, mas lo gost es deliciós. Es lo cranc mai apreciat de totes e per l’Atlantic n’i a fòrça, contràriament a la Mediterranèa, que n’i a plan pauques.
De las estrilhas a las cagaraulas de mar. Aquelas cagaraulas se manjan simplament bolhidas amb d’aiga e un pauc de sal, o amb aiga de mar. Los mai corrents son lo bigornau (Murex brandaris; son comuns a la còsta mediterranèa), lo buòu (Phyllonotustrunculus, n’i a en Mediterranèa) e lo buccin (Buccinum undatum; i a la costuma de ne manjar sus la còsta gascona). Los metrem sul fuòc, amb d’aiga freja (e amb una fuèlha de laurièr, se volèm), los menarem al bolh e los daissarem refregir.
D’ortigas de mar n’i a de tres sòrtas: l’Actinia equina, l’Anemonia sulcata e l’Actinia cari; a l’ora d’ara son protegidas, mas dempuèi totjorn son estadas manjadas d’en pertot en Mediterranèa e son mençonadas dins lo Libre de las recèptas d’Apici (sègle Ir) e dins La taulejada dels savis d’Atenèu de Naucratis (sègle III). Son apreciadas un pauc pertot, dins cèrts luòcs mai qu’en d’autres, en Mediterranèa e tanben en Atlantic. Se devon manjar tanlèu pescadas perque se sèrvan solament pendent que son en contacte amb l’aiga de mar: las metrem dins una escudèla amb d’aiga e un veirat de vinagre per lor far pèrdre lor poder urticant, puèi lor netejarem los pès de la tèrra e de peiretas, las lavarem amb d’aiga, las eissugarem, las salarem e las esposcarem amb de farina o de pan raspat; las fregirem còp sec amb d’òli plan caud fins que sián leugièrament dauradas. Devon resultar cruissentas per defòra mas mòlas pel dintre, e se manjan caudas, asagadas (s’aquò nos agrada) amb qualques gotas de chuc de citron. En País Niçard las mican amb de farina de blat d’Espanha.
Autras denominacions
Dialectalismes e localismes
A la brasa o a la padena son las manièras que se sòl far los cambaròts (Aristeus antennatus), aqueles cambaròts roges o raiats de la Mediterranèa que te fan salivejar solament d’i pensar, mas son cars.
Los langostins o salicòcas (Nephrops norvegicus), sustot se son gròsses, son tanben fòrça cars, e an totjorn agut los sieus partisans. S’aprèstan , generalament, a la padena. Se son fòrça gròsses, abans de los metre al fuòc i a la costuma de los dobrir tot al long e ne far doas mitats. Direm tanben que la melhora manièra de far de crustacèus a la padena, de cambaròts, de langostins o que qué siá, es en i botant una sisa pas gaire espessa de sal gròssa, çò qu’evita qu’als animalets se’ls rume una partida del clèsc.
Los civadèls an costuma de demorar dins las aigas salabrosas de las embocaduras dels flumes e, en règla generala, s’aprèstan bolits. Metrem al fuòc una ola amb d’aiga de mar (o d’aiga amb de sal) e, lo bolh pres, i apondrem los civadèls; al cap d’un parelh de minutas los tirarem del fuòc e los daissarem refregir. Se pòdon manjar freges o encara tebeses. D’unes botan dins l’ola qualques fuèlhas de laurièr.
Dins las Lanas i a la costuma de manjar d’estrilhas (Liocarcinus puber o Macropipus arcuatus, o Necora puber), que s’aprèstan simplament bolhidas. An pas de carn, mas lo gost es deliciós. Es lo cranc mai apreciat de totes e per l’Atlantic n’i a fòrça, contràriament a la Mediterranèa, que n’i a plan pauques.
De las estrilhas a las cagaraulas de mar. Aquelas cagaraulas se manjan simplament bolhidas amb d’aiga e un pauc de sal, o amb aiga de mar. Los mai corrents son lo bigornau (Murex brandaris; son comuns a la còsta mediterranèa), lo buòu (Phyllonotustrunculus, n’i a en Mediterranèa) e lo buccin (Buccinum undatum; i a la costuma de ne manjar sus la còsta gascona). Los metrem sul fuòc, amb d’aiga freja (e amb una fuèlha de laurièr, se volèm), los menarem al bolh e los daissarem refregir.
D’ortigas de mar n’i a de tres sòrtas: l’Actinia equina, l’Anemonia sulcata e l’Actinia cari; a l’ora d’ara son protegidas, mas dempuèi totjorn son estadas manjadas d’en pertot en Mediterranèa e son mençonadas dins lo Libre de las recèptas d’Apici (sègle Ir) e dins La taulejada dels savis d’Atenèu de Naucratis (sègle III). Son apreciadas un pauc pertot, dins cèrts luòcs mai qu’en d’autres, en Mediterranèa e tanben en Atlantic. Se devon manjar tanlèu pescadas perque se sèrvan solament pendent que son en contacte amb l’aiga de mar: las metrem dins una escudèla amb d’aiga e un veirat de vinagre per lor far pèrdre lor poder urticant, puèi lor netejarem los pès de la tèrra e de peiretas, las lavarem amb d’aiga, las eissugarem, las salarem e las esposcarem amb de farina o de pan raspat; las fregirem còp sec amb d’òli plan caud fins que sián leugièrament dauradas. Devon resultar cruissentas per defòra mas mòlas pel dintre, e se manjan caudas, asagadas (s’aquò nos agrada) amb qualques gotas de chuc de citron. En País Niçard las mican amb de farina de blat d’Espanha.
Autras denominacions
Cambaròts a la brasa: esquiras a la brasa (Gasconha), ligovans a la brasa (País Niçard).’Cambaròts a la brasa’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc e en Provença.
Cambaròts a la padena: esquiras a la padèra (Gasconha), cambaròts a la sartan (Provença), ligovans a la sartan (País Niçard).’Cambaròts a la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Civadèls bolhits: bocs borits (Gasconha), civadèus bolhits (Provença, País Niçard).’Civadèls bolhits’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Clausissas: coscolhas (Gasconha), arcèlis (Lengadòc, Provença), clauvissas (còsta mediterranèa occitana).’Clausissas’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc e Provença.
Clausissas a la padena: coscolhas a la padèra (Gasconha), clauvissas a la padena, arcèlis a la padena (Lengadòc), clausissas a la sartan, arcèlis a la sartan (Provença), clauvissas a la sartan (Provença, País Niçard).’Clausissas a la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Cotèls a la padena: dilhas a la padèra (Gasconha), cotèus a la sartan (Provença, País Niçard).’Cotèls a la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Langostins a la padena: langostins a la padèra (Gasconha), langostins a la sartan (Provença, País Niçard).’Langostins a la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Orsins: eriçons (País Niçard).’Orsins’ és una denominacion que s’emplega pertot.
Ortigas de mar fregidas: tomatas de mar fritas, ortigas de mar fritas (Gasconha), tomatas de mar fregidas, tomatis de mar fregits (Lengadòc, Provença, País Niçard).’Ortigas de mar fregidas’ es una denominacion que s’emplega en Occitània mediterranèa.
Tenilhas a la padena: lavanhons a la padèra (Gasconha), telhinas a la padena (Lengadòc), tenilhas a la sartan (Provença, País Niçard).’Tenilhasa la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc
Ustras: ústrias (Gasconha, Provença), lustras (Llenguadoc), òstregas (País Niçard).’Ustras’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Vichets: violets; vichuts (Lengadòc).
Cambaròts a la padena: esquiras a la padèra (Gasconha), cambaròts a la sartan (Provença), ligovans a la sartan (País Niçard).’Cambaròts a la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Civadèls bolhits: bocs borits (Gasconha), civadèus bolhits (Provença, País Niçard).’Civadèls bolhits’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Clausissas: coscolhas (Gasconha), arcèlis (Lengadòc, Provença), clauvissas (còsta mediterranèa occitana).’Clausissas’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc e Provença.
Clausissas a la padena: coscolhas a la padèra (Gasconha), clauvissas a la padena, arcèlis a la padena (Lengadòc), clausissas a la sartan, arcèlis a la sartan (Provença), clauvissas a la sartan (Provença, País Niçard).’Clausissas a la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Cotèls a la padena: dilhas a la padèra (Gasconha), cotèus a la sartan (Provença, País Niçard).’Cotèls a la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Langostins a la padena: langostins a la padèra (Gasconha), langostins a la sartan (Provença, País Niçard).’Langostins a la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Orsins: eriçons (País Niçard).’Orsins’ és una denominacion que s’emplega pertot.
Ortigas de mar fregidas: tomatas de mar fritas, ortigas de mar fritas (Gasconha), tomatas de mar fregidas, tomatis de mar fregits (Lengadòc, Provença, País Niçard).’Ortigas de mar fregidas’ es una denominacion que s’emplega en Occitània mediterranèa.
Tenilhas a la padena: lavanhons a la padèra (Gasconha), telhinas a la padena (Lengadòc), tenilhas a la sartan (Provença, País Niçard).’Tenilhasa la padena’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc
Ustras: ústrias (Gasconha, Provença), lustras (Llenguadoc), òstregas (País Niçard).’Ustras’ es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
Vichets: violets; vichuts (Lengadòc).
Dialectalismes e localismes
Arcèlis: arcèlhis’
Cambaròt::cambaròta, civada de mar, civadèl, sautaire
Civadèls bolhits: civadèus bulhits
Clauvissas: clauvissas
Clauvissas a la sartan: clauvissas a la’sartàia’(País Niçard).
Siblets:’opèrne (Baiona)
Tenilha: tenila
Ustras: lustras ,ústrias Gasconha, Provença), òstregas (País Niçard).
Vichuts: bichuts, bijuts, vichets, violets
Cambaròt::cambaròta, civada de mar, civadèl, sautaire
Civadèls bolhits: civadèus bulhits
Clauvissas: clauvissas
Clauvissas a la sartan: clauvissas a la’sartàia’(País Niçard).
Siblets:’opèrne (Baiona)
Tenilha: tenila
Ustras: lustras ,ústrias Gasconha, Provença), òstregas (País Niçard).
Vichuts: bichuts, bijuts, vichets, violets
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari