Opinion
Occitans e economia (V): La familha Riòm*, d'entrepreneires e bolegaires occitans fins a Saupiquet
Es un fenomèn pron constatat, coma la familha Bolomier anats en Lorrena per desvelopar lo comèrci de las aigas de Vittel, la familha Polenc a París dins la quimia.
Mas es un fenomèn que, d’un biais susprenent, i serà totjorn ligat una occitanitat d’un biais o de l’autre.
A l’origina los Riòm son de ferblanquiers originaris d’Alba Pèira e Bredòm, en Alvèrnhe. La familha se’n anèt viure en Espanha. Après un temps, se’n anèron en Bretanha, a Nantas.
Es alora qu’un membre de la familha, Joseph Benoit Santiago s’illustra en 1839. Amb lo paire crean la societat “Riòm paire e filh [Riom père et fils]” que fabrica de bóstias de conservacion alimentària per los conservaires nanteses. Se marièt a Liverpol e aguèron un enfant, Alfrèd Riòm, que repilhèt la seguia dals afars comercials. Es tanben un òme politic, en 1892 es elegit cònsol de Nantas e fach cavalier de la Legion d’onor.
La municipalitat de Riòm aguèt una gestion non repressiva dal temps de manifestacions obrieras e mai, a favorizat la creacion de la Borsa dal travalh. Pi, lancèt de grands projècts urbanistics e sanitaris.
A la creacion de la nòva usina Riòm entorn de 1870, lo ligam entre la familha Riòm e lor país d’origina es encara viu. Al país, en Cantal, se parla d’aquels qu’an capitat (autra part per malastre). Es alora que de cantalons van trabalhar dins las sieus usinas. Entre elos, un va devenir celèbre. Arsèni Saupiquet naissut en 1849 e originari de Jussac, parte a Nantas amb la familha e al final va ocupar lo pòste de Director de la nòva usina. A emparat (aprés) lo mestier e va decidir de devenir independent.
En 1877, Arsèni Saupiquet va crear la sieu pròpria conservaria especializaia dins la sardina. Fonciona talament ben qu’en 1891 deven la societat anonima de conservas amb la marca “Saupiquet” que conoissèm sempre aüra.
Per malastre, entre 1987 e 2010, l’entrepresa passèt de 10 a un solet site de produccion, a Kemper en Bretanha.
Un salpiquet seria un produch que foguèt salpicat? Per anecdòta, en occitan, salpicar o saupicar, que segurament lo patronim Saupiquet n’es deribat, desinha lo fach de metre de sal sus un aliment (per lo conservar o lo condir).
Contrariament a la marca Riòm, la marca Saupiquet existe sempre, e lo percors d’aquesta familha es testimòni d’entrepreneires occitans, a la conquista economica de França e dal monde.
* Version occitana dal patronim restablich, en seguent lo nom de la ciutat alvernhata Riòm, arcaïsme per Riam.
Referéncias autras:
https://fr.m.wikipedia.org/wiki/Alfred_Riom
https://fr.wikipedia.org/wiki/Saupiquet_(entreprise)
Mas es un fenomèn que, d’un biais susprenent, i serà totjorn ligat una occitanitat d’un biais o de l’autre.
A l’origina los Riòm son de ferblanquiers originaris d’Alba Pèira e Bredòm, en Alvèrnhe. La familha se’n anèt viure en Espanha. Après un temps, se’n anèron en Bretanha, a Nantas.
Es alora qu’un membre de la familha, Joseph Benoit Santiago s’illustra en 1839. Amb lo paire crean la societat “Riòm paire e filh [Riom père et fils]” que fabrica de bóstias de conservacion alimentària per los conservaires nanteses. Se marièt a Liverpol e aguèron un enfant, Alfrèd Riòm, que repilhèt la seguia dals afars comercials. Es tanben un òme politic, en 1892 es elegit cònsol de Nantas e fach cavalier de la Legion d’onor.
La municipalitat de Riòm aguèt una gestion non repressiva dal temps de manifestacions obrieras e mai, a favorizat la creacion de la Borsa dal travalh. Pi, lancèt de grands projècts urbanistics e sanitaris.
A la creacion de la nòva usina Riòm entorn de 1870, lo ligam entre la familha Riòm e lor país d’origina es encara viu. Al país, en Cantal, se parla d’aquels qu’an capitat (autra part per malastre). Es alora que de cantalons van trabalhar dins las sieus usinas. Entre elos, un va devenir celèbre. Arsèni Saupiquet naissut en 1849 e originari de Jussac, parte a Nantas amb la familha e al final va ocupar lo pòste de Director de la nòva usina. A emparat (aprés) lo mestier e va decidir de devenir independent.
En 1877, Arsèni Saupiquet va crear la sieu pròpria conservaria especializaia dins la sardina. Fonciona talament ben qu’en 1891 deven la societat anonima de conservas amb la marca “Saupiquet” que conoissèm sempre aüra.
Per malastre, entre 1987 e 2010, l’entrepresa passèt de 10 a un solet site de produccion, a Kemper en Bretanha.
Un salpiquet seria un produch que foguèt salpicat? Per anecdòta, en occitan, salpicar o saupicar, que segurament lo patronim Saupiquet n’es deribat, desinha lo fach de metre de sal sus un aliment (per lo conservar o lo condir).
Contrariament a la marca Riòm, la marca Saupiquet existe sempre, e lo percors d’aquesta familha es testimòni d’entrepreneires occitans, a la conquista economica de França e dal monde.
* Version occitana dal patronim restablich, en seguent lo nom de la ciutat alvernhata Riòm, arcaïsme per Riam.
Referéncias autras:
https://fr.m.wikipedia.org/wiki/Alfred_Riom
https://fr.wikipedia.org/wiki/Saupiquet_(entreprise)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#2 A pas d'amma l'argent. Es bòn sirvent mès michant mèstre. Una part dals umans fonciona coma aquò : sus l'enterès, non pas la sobrevida, mès l'enterès, lo profièch. La desmesura de l'ego (per mai d'una rason sicologica trovent lur origina dinc lo passat de la persona) e lo voide esperituau ne'n son las encausas majas. Poguèsson aumens préner consciença un jorn d'aquel desviament...
#2 A pas d'amma l'argent. Es bòn sirvent mès michant mèstre. Una part dals umans fonciona coma aquò : sus l'enterès, non pas la sobrevida, mès l'enterès, lo profièch. La desmesura de l'ego (per mai d'una rason sicologica trovent lur origina dinc lo passat de la persona) e lo voide esperituau ne'n son las encausas majas. Poguèsson aumens préner consciença un jorn d'aquel desviament...
#1 "La borgesia cerca l'espaci lo pus larg possible per far d'afars e capitar, e adòpta la lenga adaptada"
Vesèm lo mèsma procès amb l'englès qu'es vengut la lenga de las classas dirigentas. Totis los enfants de las elèitas son mandats far d'estudis dins d'universitats prestigiosas d'Englatèrra o d'America. Emai a HEC o Dauphine los corses d'economia son ara en englès ! Ièr lo latin o lo francès, uèi l'englès, tot fa ventre per las classas nautas qu'an lo poder. E vos o-fan saupre !
Occitans e economia, d'articles illustratius de la mobilitat dels capitalistas occitans en França.
Lo francés, lenga veïcular a format un espaci economic pus larg que l'espaci occitanofòne dels parlars vernaculars.
La borgesia cerca l'espaci lo pus larg possible per far d'afars e capitar, e adòpta la lenga adaptada.
Aquò val tanben per la borgesia occitana qu'e s'es dissoluda dins la França e lo francés.
La borgesia es sempre imitada per las autras siscas socialas.
Perqué los occitans fosquèren solubles dins l'espaci nacional?
Motivacion economica, indiferéncia a la lenga-aisina, similaritat del francés e de l'occitan?
Ara uèi lo jorn, Occitània es un espaci lengüistic istoric.
Es per aitant un espaci, o pus exactament un sos-espaci economic pertinent?
E es encara un espaci cultural o identitari, que siòsque virtual, potencial o mai real?
Lo procès de remplaçament d'una lenga per una autra es sòcioeconomic en abséncia de resisténcia culturala. Es el reversible en Occitània coma en Catalonha?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari