Opinion
Autodeterminacion dals pòbles
En causa de l’actualitat, m’es complicat de vos parlar de qualqua ren mai que Catalonha. Nieus lo succès popular dal referendum d’independéncia en Curdistan m’ajua pas a traire mas pensaas de çò que se passa al sud de nòstre país. Ja sabo que lo primier d’octòbre me costarà de regardar pas tota la jornaa devèrs lo Principat.
Tornarai pas sus mon article de la setmana passaa, de defensa de Catalonha e de la democracia, perque creo que totes los occitanistas, nieus los mens “nacionalistas”, nos trobam per un còp consents sus la necessitat de defendre la libertat d’expression de nòstres chars vesins. Fòrça avèm signaa aquesta peticion còntra la repression espanhòla, que ja a trespassaas las 80 000 signaturas. En mai d’aquò, desconeissèm ren los liams culturals, mai prefonds que nos o volèm confessar, entre los Païses Catalans e Occitània. Bensai tanben totes, nieus los mens autonomistas e independentistas de nosautres, sentèm en nosautres que se tracta dals dreches fondamentals dals pòbles. Avèm l’intuicion, malgrat la francizacion quasi completa de nòstra societat, que siam ben un pòble.
E coma a totes los pòbles se pausa la question de l’autodeterminacion.
Aquesta setmana, ai seguit per Internet, un interessantisim debat en francés sus l’autodeterminacion a la television publica bèlga francofòna, entre dos juristas universitaris, un bèlga e un canadenc, mai exactament quebequés, a l’ocasion de la situacion en Catalonha. Èra un eschambi cortés entre doas personas que visiblament se prèsan, çò qu’empedissiá pas de divergéncias. Lo bèlga restrenhiá lo drech d’autodeterminacion a las colònias extraeuropèas e a de situacions de lucha armaa, dau temps que lo quebequés èra pas consent amb aquela restriccion juridica e l’espandissiá a totes los pòbles. Degun s’estonarà d’aqueles desacòrdis, vist lo contèxte politic dals universitaris. Lo bèlga francofòn poiá d’efiech pensar a la situacion de Flandra, candidata virtuala a la secession de Belgica; a l’encontrari, lo quebequés recordava los dos referendums successius pachats de 1979 e 1995. Lo bèlga se trufava dal possible drech de secession d’un vilatjòt, mentre que lo quebequés parlava dals means de reconéisser un pòble dins un estat. Totun, nieus lo jurista bèlga reconeguèc que l’actitud de Madrid despassava la question de l’autodeterminacion, e que còntraveniá als principis democratics.
L’estat espanhòl, e de maniera generala sos partisans, se son meses en defòra dal debat democratic. Sio pas lo primier que o reconeissi, e o ai ja agut legit: totes los discors espanholistas s’apuejan siá sus l’idolatria de l’Estat e de la Constitucion, siá sus las menaças, siá sus los insultes. Vòlon pas, pòon pas donar un argument solide en favor de la causa que defendon, a l’encontrari de çò que faguèron los canadencs amb los quebequeses o los angleses amb los escoceses. Per tant, se fòrabandisson de l’espaci dal debat pròpri a la cultura democratica. Fàcia a aquela actitud arcaïca d’imposicion de la fòrça, los catalans an evitat de chaire dins l’atrapa de la violéncia e de la lucha armaa. A l’encontrari, demòstran lor fidelitat als principis de la democracia.
Imaginem qu’un jorn Occitània se tròbe dins la meteissa situacion que Catalonha: reagirem amb lo meteis sangplan e la meteissa determinacion pacifica fàcia a un estat que poiriá èsser tanben temptat de far servir la fòrça en luòga dal dialòg? Ja se vei que França agís de la meteissa faiçon amb los vesins còrses que los espanhòls amb los catalans: a totes los vòtes de l’Assemblaa de Corsega que cèrchan de far evolucionar la relacion de l’illa amb l’estat francés, los govèrns dison totjorn de non. Mentre que l’FLNC renoncièc, ja qualques ans, a la lucha armaa, França contunha de refusar tota amnestia, tota liberacion de presoniers als quals s’obstina de rebutar tot estatut politic. Entrò quora?
Catalonha nos demòstra que l’avenir apertenon als pòbles testards qu’an non solament la volontat d’èsser liures, mas tanben de principis democratics clars. Perque l’umanitat a comprés que los principis democratics son universals.
Tornarai pas sus mon article de la setmana passaa, de defensa de Catalonha e de la democracia, perque creo que totes los occitanistas, nieus los mens “nacionalistas”, nos trobam per un còp consents sus la necessitat de defendre la libertat d’expression de nòstres chars vesins. Fòrça avèm signaa aquesta peticion còntra la repression espanhòla, que ja a trespassaas las 80 000 signaturas. En mai d’aquò, desconeissèm ren los liams culturals, mai prefonds que nos o volèm confessar, entre los Païses Catalans e Occitània. Bensai tanben totes, nieus los mens autonomistas e independentistas de nosautres, sentèm en nosautres que se tracta dals dreches fondamentals dals pòbles. Avèm l’intuicion, malgrat la francizacion quasi completa de nòstra societat, que siam ben un pòble.
E coma a totes los pòbles se pausa la question de l’autodeterminacion.
Aquesta setmana, ai seguit per Internet, un interessantisim debat en francés sus l’autodeterminacion a la television publica bèlga francofòna, entre dos juristas universitaris, un bèlga e un canadenc, mai exactament quebequés, a l’ocasion de la situacion en Catalonha. Èra un eschambi cortés entre doas personas que visiblament se prèsan, çò qu’empedissiá pas de divergéncias. Lo bèlga restrenhiá lo drech d’autodeterminacion a las colònias extraeuropèas e a de situacions de lucha armaa, dau temps que lo quebequés èra pas consent amb aquela restriccion juridica e l’espandissiá a totes los pòbles. Degun s’estonarà d’aqueles desacòrdis, vist lo contèxte politic dals universitaris. Lo bèlga francofòn poiá d’efiech pensar a la situacion de Flandra, candidata virtuala a la secession de Belgica; a l’encontrari, lo quebequés recordava los dos referendums successius pachats de 1979 e 1995. Lo bèlga se trufava dal possible drech de secession d’un vilatjòt, mentre que lo quebequés parlava dals means de reconéisser un pòble dins un estat. Totun, nieus lo jurista bèlga reconeguèc que l’actitud de Madrid despassava la question de l’autodeterminacion, e que còntraveniá als principis democratics.
L’estat espanhòl, e de maniera generala sos partisans, se son meses en defòra dal debat democratic. Sio pas lo primier que o reconeissi, e o ai ja agut legit: totes los discors espanholistas s’apuejan siá sus l’idolatria de l’Estat e de la Constitucion, siá sus las menaças, siá sus los insultes. Vòlon pas, pòon pas donar un argument solide en favor de la causa que defendon, a l’encontrari de çò que faguèron los canadencs amb los quebequeses o los angleses amb los escoceses. Per tant, se fòrabandisson de l’espaci dal debat pròpri a la cultura democratica. Fàcia a aquela actitud arcaïca d’imposicion de la fòrça, los catalans an evitat de chaire dins l’atrapa de la violéncia e de la lucha armaa. A l’encontrari, demòstran lor fidelitat als principis de la democracia.
Imaginem qu’un jorn Occitània se tròbe dins la meteissa situacion que Catalonha: reagirem amb lo meteis sangplan e la meteissa determinacion pacifica fàcia a un estat que poiriá èsser tanben temptat de far servir la fòrça en luòga dal dialòg? Ja se vei que França agís de la meteissa faiçon amb los vesins còrses que los espanhòls amb los catalans: a totes los vòtes de l’Assemblaa de Corsega que cèrchan de far evolucionar la relacion de l’illa amb l’estat francés, los govèrns dison totjorn de non. Mentre que l’FLNC renoncièc, ja qualques ans, a la lucha armaa, França contunha de refusar tota amnestia, tota liberacion de presoniers als quals s’obstina de rebutar tot estatut politic. Entrò quora?
Catalonha nos demòstra que l’avenir apertenon als pòbles testards qu’an non solament la volontat d’èsser liures, mas tanben de principis democratics clars. Perque l’umanitat a comprés que los principis democratics son universals.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Article ecellent !
#3 Tè ,un troll ! Fasia temps ! P.S. Lo bonjorn a Chevènement,, fisèl gardian del jacobinim francès.
Ièr a Tallin, ièu, manifestèi le sosten de França a l'accion del govèrn espanhòl.
Compreni totjorn pas la posicion que consista a èsser pro independentista al defòra mas pas al dedins. Lo Bèlga ambe mantuns mondes se trufa de l'independéncia d'una "vila", o de la creacion de frontièras e fan mina de se mostrar pacifista , la vila es ridicul (comunitarisme) e la frontièra sorga de guèrra. Lo Quebèc s'es manquat lo tren dos còps. Benlèu d'unes an pas compres que l'anglés (coma dins França) èra en passa de ganhar la partida... Se vei plan que Madrid a perdut tot son prestigi. Auriá pogut se plegar dins la bandièra de la lenga castilhana parlada dins lo monde tot. Auriá pogut dubrir la pòrta d'un federalisme vertadièr. S'es enganat. A causida la fòrça , la morralhièra . Mas los catalans fan mai que de se dobrir la pòrta , que son en passa de la dubrir per totes los autres pòbles minoritàrias e esclafats dempuèi de sègles . Podem èsser segurs que los bascs , los còrses , los flamencs, los escoceses, los alsacians , los bretons, los creòls, los occitans ne'n perdràn pas una mica .
Dempuèi qualques temps, preni consciència del fait catalan, que França n'i a un tròç e que soi co-prince d'Andorra qu'es un estat catalan. Per quant a l'occitan, i a un tròç en Espanha en contacte amb Occitània, regionala o istorica.
Aran sembla fòrça a Andorra, e sufiriá que ne prenga exemple, servant lo cap d'estat espanhòl e un abesque del Comenge. Puèi aquö pòt far taca d'òli coma amb Catalonha.
Seguissi amb interès los articles de politica-ficcion del Barcelò, qu'es un saberut dels populismes identitarias.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari