Nosautres, del bas, del pòble, la règla es rigida. Se sometre a l’òrdre. Son totjorn los pichons al front. Pagar sens relambi çò que devèm, los impòstes fins a las multas. Sèm pas de Tapie, Lagarde, Fabius, Sarkozy... Un occitanista se presentèt un jorn a las eleccions e un contraròtle fiscal que li tombèt sus l'entrepresa? Tè. 
 
Ren deu bolegar. Quitament fòra d'Euròpa las revolucions maugrabinas berberoarabas an ren donat. Lo Rif es sempre negat al Marròc. Mai luènh, los curds an pagat de lor vida l’antiislamisme mas pauques estats los sostenon per lor independéncia. Quitament Turquia país totjorn ben respectat qu’a laissat far de comèrci petrolièr amb DAESH, un autre país quitament, los amenaça ont son presents en Siria, Irac... 
 
L’umanitat? Qué dire vist d’aicí. Lo país mieu qu’es l’argent rei. Las valors espetadas, familhas divorciadas a la pala, pantaises de Nòva York, individualisme, mai d'ego e mai de solitud, mond de làmias qué brigalha los febles. E l’identitat, sabi qu'es una escorcha mas me fa pensar a la gròssa veitura davans de ieu que ven de me far una coa de peis. E sòrt lo braç de la fenèstra encara. Ven d’un garatge parisenc e es imatriculada aquí. Fai un gròs brom brom, crana, “bòn pron li fague” coma disèm aquí. 
 
E puèi, l’occitanisme, un camin de realisme, una realitat que lo poder vòl velada es qu’es desliurada. Un sens a çò qu’es. Que lo sistèma finta d’ignorar. 
 
E puèi, Val d’Aran, Cap de Gasconha, Cap d’Occitània. Un astre d’èstre associada amb lo Principat de Catalonha. Lenga sostenguda, per la vida. 
 
Lo poder de decision del pòble existís. Es pas França que se lanhan del desinterès per los partits politics, per la politica, per la ciutat que lo ciutadan a plus de sens. A pena un consomator, o un consomator d'espectacle politic a la television. Renar, sovent passiu e sens efècte. L'abstencion es notabla. Los antidepressors tanben.
​​​​​​De segur, ren pòt bolegar sens se plegar al modèl dels tempses dels estats imperials. Tot lo demai son que d'idèas?
 
Mas ara es lo temps catalan e occitan aranés. Sentir qu’es possible d’aver de poder sus se. Quin trabalh avans d’i arribar. Los pòbles qu’an l’intelligéncia de la reflexion, de l’organizacion an drech de decidir de lor avenir. Son d’actes de prigonda democracia, de vida. De voler far, de voler viure. “Un país que vòl viure” disiá Martí, aquí es totjorn de realizar e preferible a l’exòdi o l'escafament. 
 
Quinas decepcions de las paucas reaccions de l’Union europèa sus la question. Un club d’estats imperials? E pasmens, an ben laissat Montenegro sortir de Serbia (quitament s'an gaire de diferéncias, parlan la meteissa lenga, an lo meteis alfabet, la meteissa religion...). E d’autres avans a l’èst d’Euròpa (Chequia, Eslovaquia, Païses Baltics...). Perqué pas parièr per Catalonha amb Espanha?
 
Lo poder castilhanoespanhòl utiliza encara la fòrça contra l’intelligéncia e las accions fachas dins la patz. Far semblant de pas veire e empacha la discussion per al final sortir la fòrça de la repression. Destrurre l’autre per empachar que siá. Que pòsca pas existir. 
Obligar un airal al monopòl e li empachar d'escambiar d'un biais multipolar. Aquò èra avans. Euròpa deuriá èstre facha d'entitats multipolaras pòst imperialas. Coma o vòl Escòcia amb un camin digne. Benlèu que s'escriu ara una pagina nòva d'Euròpa! 

Un estat deuriá autorizar una consultacion sonque se lo resultat li es favorable? Lo "risc" es tròp grand per acceptar la volentat dels estatjants d'un biais o d'un autre?
E per lo pòble, vòl pas èstre obligat de participar a un jòc que li es empachat d'escriure las règlas e que se deu tàiser. 
 
N’i a pron dels poders arcaïcs, de lor inèrcia e de las vièlhas recèptas de bastonadas. Quina ironia a voler empachar la democracia al nom de la democracia armada! Mas i son de democracia que valon mai que d’autras alora?
 
Quin espèr de veire la lenga occitana qu’a un avenir amb Catalonha. Autrament, n’a pas. I es que de veire la dinamica de pèrda de l'estatut juridic, economic e social de l’occitan gascon aranés despuèi que l'imperialisme ispanista estatal integrèt de mai en mai la val. Desintegrèt quasi l'occitan aranés. E los actes de reparacion lingüistica faches despuèi que fa part de la Generalitat de Catalonha, en 1990 e après, existon gràcias al sosten catalan. Occitan lenga miraculada. Pas coma a Lorda. La lenga occitana es quitament oficiala en Catalonha tota dempuèi 2006 mercés a l'aprobacion del darrièr Estatut d'autonomia. Mas l'empèri velha. Lo Tribunal Constitucional espanhòl decidiguèt de manténer en suspens la Lei de l'occitan, aranés en Aran, qu'aplica l'oficialitat de la lenga occitana dins la comunitat autonòma de Catalonha e n'establís la condicion de lenga prioritària en Val d'Aran. Demoratz en darrièr, ren deu bolegar dins la superioritat de la lenga de l'empèri sus la lenga de l'autre. 

Après, de segur. Los araneses son diferents dels catalans. Òc, an rason de revendicar lor diferéncia. Mas es mièlhs un ostal sieu que qualqu'un vos ajuda de bastir qu'un ostal gigantàs qu'es la proprietat d'un autre. Atencion al sindròm de tròp voler jogar solets. Tan val de trabalhar amb un vesin catalan que vos respècta que d'esperar que tombèsson los teules e se far despoderar.

Es lo sol endrech de l'espaci occitan que l'occitan a un estatut e es viu dins la societat. E per los occitans d'autra part, per lo moment, los faches son testards, es totjorn mai parlat en Val d’Aran qu'en Comenge (per lo mond es malastrosament sovent una lenga sens nom, sonat lo patoàs coma autra part a defaut d'una lenga en opcion una ora la setmana disponibla dins un establiment escolar sus... 5 o 10?), sens parlar del Piemont occitan. Digne. Visible. Integrator. Donat a totes, araneses ancians o novèls venguts d'Euròpa o d'America latina o d'autra part! Coma dins un país normal. País que rèsta de bastir. Qual poiriá èstre oposat al fach de votar? Votatz! 
 
Volèm l’occitan viu amb los fraires catalans. 
 
Visca la Republica federala de Catalonha e Aran!