Opinion
Grops de consonantas amb una pronóncia simplificada (II)
Ara, vos presenti d’autres grops de consonantas que preferisson eles, gaireben tostemps, una pronóncia simplificada.
letras | occitan general (lengadocian) | provençal e niçard | vivaro- alpenc | auvernhat | lemosin | gascon | exemples |
bd | [dd] | [d] | [d] | [d] | [d] | [dd] | sobde abdomèn |
gd | [dd] | [d] | [d] | [d] | [d] | [dd] | regde Magdalena |
bt | [tt] | [t] | [t] | [t] | [t] | [tt] (o [pt]) | dobtar dissabte subtilitat |
cm | [mm] | [m] | [m] | [m] | [m] | [mm] | Jacme |
mn | [nn] | [ⁿn] | [ⁿn] | [ⁿn] | [ⁿn] | [nn] (o [mn]) | gimnastica imne |
tl | [ll] | [l] | [ll] | [ll] | [ⁿl] | [ll] | ametla rotlar Atlantic |
tm | [mm] | [m] | [m] | [ⁿm] | [ⁿm] | [mm] | setmana atmosfèra |
tn | [nn] | [n] | [n] | [ⁿn] | [ⁿn] | [nn] | retna etnologia |
mps | [ns] | [ⁿs] | [ⁿs] | [ⁿs] | [ⁿs] | [ms] | tempsada |
mpc (+ i) | [ns] | [ⁿs] | [ⁿs] | [ⁿʃ] | [ⁿs] | [ms] | redempcion |
mpt | [nt] | [ⁿt] | [ⁿt] | [ⁿt] | [ⁿt] | [nt] | comptar temptar |
Après aver vist aqueste tablèu, podèm arrestar la presentacion. Las remarcas que seguisson son d’importància mendre: se destinan mai que mai als legeires, professors o aprenents que cèrcan de detalhs.
Las pronóncias simplificadas, las del tablèu, son obligatòrias e sistematicas dins los mots de formacion populara coma sobde, regde, Magdalena, Jacme, ametla, rotlar, setmana, retna, tempsada, comptar.
Las pronóncias simplificadas son tanben recomandablas dins los cultismes (o mots de formacion sabenta) mas i son pas tan sistematicas. Per exemple:
— dins lo cultisme abdomèn, lo grop bd val [dd, d] (o eventualament [bd]);
— dins lo cultisme subtilitat, lo grop bt val [tt, t] (o eventualament [pt]);
— dins lo cultisme Atlantic, lo grop tl val [ll, l, ⁿl] (o eventualament [tl]);
— dins lo cultisme atmosfèra, lo grop tm val [mm, m, ⁿm] (o eventualament [tm]);
— dins lo cultisme etnologia, lo grop tn val [nn, n, ⁿn] (o eventualament [tn]).
Per simplificar l’ensenhament de l’occitan, val mai preferir las pronóncias simplificadas dins totes aquestes grops de consonantas que venèm de veire tals coma bd, bt, tl, tm, tn...
Lo gascon, ça que la, coneis dos tipes de pronóncia per los grops bt e mn, quin que siá lo tipe de mot.
— Lo grop gascon bt val [tt] (o [pt]) dins dobtar, dissabte, subtilitat, etc.
— Lo grop gascon mn val [nn] (o [mn]) dins gimnastica, imne, hemna, etc.
A prepaus del grop mn, lo mot femna coneis una pronóncia especiala en provençal, [ˈfemɔ], que s’es tractada dins un article precedent (Jornalet, 6.2.2017).
A prepaus del grop bd, la forma sobde coneis l’equivalent subte, amb de preferéncias d’usatge que vàrian segon los dialèctes.
A prepaus del grop bt, lo mot dissabte coneis una variacion fòrça complèxa. Es pas lo tèma principal d’aqueste article mas ne podèm ramentar qualques aspèctes.
— Lo vivaroalpenc coneis dissabte [diˈsate] o dissande [diˈsaⁿde].
— Lo lemosin coneis dissabte [diˈsate] o dissabde [diˈsade]. Dins qualques autres dialèctes, lo tipe dissabde es tanben possible mas es pus rar.
— En niçard dison dissabta [diˈsata].
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#7 Es bien aquò la maja part dau temps !
Se Jornalet existiá pas, caldriá l'inventar.
Permet de sortir un vielh joguet del galetàs, de le desposcar e repintrar, e de le far tornar servir.
La nòrma es pas immudabla, qu'es l'usatge que la fa. La lenga viva demòra pas la literatura o les cercles academics, sens autoritat naturala.
Le libre d'estil es coma le libre de receptas de cosina de ma mameta... Les legeires convidats diràn s'es de bon o pas...
E puèi, se le francés es oxitonic, l'occitan es paroxitonic; se sabes pas çò que vòl díser, pensa-te qu'es melhor!
Letras doblas e gascon/langadocian
Perqué se serrar pas de l'etimon en lenga generala, per aver una correspondéncia logica amb lo gascon e autras lengas romanicas de mai?
- Castèth < castèll > castèl
- bèra < bèlla > bèla
- nuèit < nòct > nuòch > nuèch
- Poi < pòj > puòch > puèch
- Daishar < *daxar > daissar
- taish < *tax > taiss > tais
#11 fòrt juste segond d'unas nòrmas, contestablas, coma tota nòrma.
Quines son los critèris de triada culte/non-culte?
Cal o cal pas una coëréncia entre cultismes e populismes, mai que mai per quant als prefixes e sufixes (descutible).
- mots cultes: la causida etimologica bailha: origine, fonccion, ap(p)rendre/ap(p)render
- cas de las geminadas latinas, servadas en fòrça lengas latinas o autras; la supression fa una diferencia raport al francés e l'anglés que sembla inoportuna.
Lo cas de la l dobla, "ll" simplificada en "l" simpla, es una causida non-englobanta, rapört al gascon, o als parlars que vocalizan pas la "l" finala eissuda de la "l" dobla. Lo TdF nòta la "l" dobla.
Tornarai desenvolopar una critica de la(s) nòrma(s) de mon vejaire.
#10 S'escriu pas *escripta, per EscriPtura es possible essent un semicultisme.
S'escriu FonCion, fonCionar.
S'escriu Aprendre o Aprene e benlèu Aprénder (?).
*descutibla>dIscutibla (cultisme)
Sescriu OriginA, nivÈLs
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari