Avèvi l’idèa d’escríver aqueste article dejà dempuèi bèra pausa, e tot sobte vaquí que l’actualitat m’a despassat. Parli de l’ahar qu’opausa ara lo deputat Jean-Lun Mélenchon au magazine l’Express, polemica que comentarèi pas que’ns sèm pas benlèu qu’a la debuta e que, fin finala, aurà benlèu pas un rapòrt dirècte dambe çò que vòli díser.
 
Sèm en 2016. Lo govèrn d’Emmanuel Valls e lo Partit Socialista son venguts fòrça impopulars au uelhs de son electorat d’esquèrra pr’amor de lor politica economica e sociala que hascoc devarar lo monde per carrèras. Las eleccions venentas pòrtan l’auburi de la des·hèita. D’un costat Emmanuel Macron s’avia, de l’aute a man esquèrra, un baloard es dubèrt. Lo petit pòble d’esquèrra vòu votar end’un corrent progressiu e desbrembar las marridas annadas Hollande. A dreta, François Fillon hè paur dambe son devís fòrça dretista, lo Front National, solide, tanben.
 
Ende ganhar, sufís pas que de’s juntar. Impossible. Jean-Luc Mélenchon se presenta purmèr en tot tuar tota espèr d’union d’esquèrra a la quala la victòria poderé aparar los braces. Lo candidat ecologista, Yannick Jaddot, se desistirà au profieit de Benoît Hamon, lo candidat socialista vencedor de Valls, mes lo camp progressista demorarà dividit. Sabèm ara qu’estosse l’union estada possibla, lo candidat d’esquèrra seré estat qualificat peu dusau torn e seré sens de dobte elegit president. Las chifras ac dison.
 
Jean-Luc Mélenchon hascoc tot çò de possible end’empachar l’esquèrra de ganhar las eleccions, es a díser que pausèc las duas condicions: 1/ atirar un elector d’esquèrra, sustot joen, peu programa mès interessant, novator e marcat ad esquèrra 2/ isolar aqueste electorat d’una possibla union dambe fòrças mès centristas.
 
Lo nom de la formacion France Insoumise, n’es l’exemple mès evident. Es pas brica amassaire. Lo logotipe de la letra grèca Φ que’s sembla fòrtament quauqu’un que hè la higa n’es un aute. Lo discors, plan hèit (lo tipe es professor de literatura e parla fòrça plan), s’emplegarà de sedusir los joens esquerrista en tot hòragetar los sociaudemocratas mès tradicionaus.
 
Error de comunicacion? S’assegurar que l’amassada deu bon pòble d’esquèrra se hasca pas au moment d’una eleccion que’s pòt ganhar es, ende jo, pas brica una error end’un vièlh reinard de la politica coma lo Mélenchon. Cresi qu’es una volontat.
 
Me brembi plan deu Jean-Luc au ser deu 21 d’abriu 2002, quan lo Lionel Jospin estoc eliminat de l’eleccion presidenciala, hòu de ràbia, qu’arcastava aus electors d’esquèrra d’aver virat l’esquina au PS pr’amor de “petits detalhs qu’agradavan pas au lòc de jogar l’union contra la dreta”. Èra benlèu una analisi de las bonas que hascoc lo senator de l’epòca, mes lavetz, pr’amor hèr tot lo contrari adara?
 
Aquí que tròbi tres solucions:
   
Soi solide qu’atz dejà optat ende la purmèra solucion, mes vos demandi de regetar pas tròp lèu la tresau.
 
Ma teoria: los 1% (biais mès brac de parlar deus que possedissen la majoritat de las riquessas) an pas enveja de jogar lor fortuna a cada eleccion, es tròp riscat. Lor cau s’assegurar que l’òmi que serà elegit (abans i avèvan duas possibilitats: presidencialas e legislativas, ara n’i pas mès qu’una, mercés sénher Chirac e Jospin) agirà dens lo sens de lors interèsses. Sufís pas lavetz de causir una personalitat que posca s’encuentar de l’electorat “anti-rics”. Es pas tròp complicat quan atz los mejans.
 
Jean-Luc Mélenchon a lo perhiu. Intelligent, orator talentuós, mès pròche de la fin de la carrièra que non pas de la debuta, reganha pas au con·hòrt e possedís una petita fortuna estimada a mès d’un million (dinc a dus segon una sorgas). Un cas de corrupcion?
 
Se cau pas enganar, la question pòrta pas sus Mélenchon eth medish, mes la possibilitat deus 1% de’s “crompar” politicians.