Houria Bouteldja, pòrtaparaula del Partit dels Indigènas de la Republica (PIR)[2] es uèi una intellectuala e pensaira politica immancabla dins lo paisatge francés. Lo PIR es una de formacion politica que divisa fòrça los movements “progressistas” de França, que lors posicionaments trencan los esquemas abituals de l’universalisme dogmatic de l’ideologia majoritària del “país dels dreches de l’òme” e d’una part dels movements majoritaris de l’esquèrra francesa. 
 
La parucion de Los josieus, los blancs e nosautres. Vèrs una politica de l’amor[3] per Houria Bouteldja en 2016 aviá ja provocat un tollé mediaticointellectual amb sa denóncia radicala del racisme d’estat francés e l’afirmacion dels “indigènas” de la republica coma nòva categoria sociala dins l’espaci public aguent de s’organisar politicament en subjècte politic d’un biais autonòm e “autocentrat” (d’ont las practicas de nonmixitat, pasmens banalas dins lo mitan feminista, mas que contunhan de fan flipar, entr’autras, las esquèrras francociscrestianoblanquinèlas[4]).
 
Accusada de totes los mals de la tèrra: omofobia, racisme, antisemitisme, e ne passi[5], ela e lo PIR son sempre estadas trainadas dins la fanga a causa de sa denóncia rigorosa e precisa d’aquel racisme estructural e dels a priori “blancs” de l’ideologia republicana e laïcista francesa[6] que malgrat una generositat en drech, exclutz en fach tot una partida (“racizada”) de la societat sens li daissar la possibilitat de conquistar una paraula autonòma e una representacion legitima, tan dins lo discors coma dins la practica politica, question fondamentala dels movements minoritaris que nos deu paréisser familièra.
 
Revelan, a travèrs lors publicacions e lors accions[7] un ponch cèc del discors republican francés que seriá, segon çò mòstran, trevat per un grèu a priori colonial coma fach estructurant tot l’espaci sociopolitic[8], çò que, aquò’s lo mens que se’n pòt dire, pòt pas daissar l’occitanista mejan insensible.
 
Lo pensaire tunisian, un dels fondators del PIR, Sadri Khiari, escriu dins “Lo pòble e lo tèrç-pòble” un article de contribuccion a un obratge collectiu Qu’es un pòble? quicòm en introduccion que nos pòt interpellar:
   
Houria Bouteldja defend tanben, dins una conferéncia donada a La Coronha e puèi Barcelona en 2016, çò que sonan un “internacionalisme domestic” que daissariá una plaça e donariá una significacion novèla a la lucha amb los movements dels pòbles minoritaris en França:
   
Es per aiçò que soi convençut qu’una esquèrra occitanista coerenta se deuriá posicionar clarament en sosten e pel respècte del combat dels Indigènas, çò que vòl pas dire que cal èsser consent amb tot çò que pòdon dire, mas si que cal condemnar fermament aquela òrra “caça a l’Indigèna” que se’s vista, se vei encara uèi en cò de l’esquèrra francesa, çò qu’apelava Bouteldja dins un pamflet famós paregut en 2006 “los vestits nòus del doriotisme”[12]. Car se tracta ben d’una crotzada politica, crotzada mediatica, politica, teorica, contunha fins ara, contra l’afirmacion d’un drech “indigèna” d’existir e d’afirmar una diferéncia minoritària dins l’espaci republican, espaci negat per l’universalisme “abstrach” e uniformista de la màger part de las formacions politicas. Aquela aliança pensabla, per tant, aquò seriá tanben la possiblitat practica de far capvirar l’egemonia intellectuala borgesa qu’a ofegat Occitània dempuèi la fondacion de la Republica e mai enlà, en tot reconfigurar l’espaci politic e practicar una descolonizacion permanentade la pensada, de l’imaginari nacional en França, demostrant e amb l’espèr de lo liquidar, lo sieu fons prigondament e estructuralament racista, colonial, imperialista, quitament en çò dels pretenduts “progressistas” exagonals mai acarnassits.
 
E mai diriái que la meteissa question se deu pausar a nòstre: ont son los “indigènas” occitans, los “racizats” en Occitània, e dins l’occitanisme? Quina es lor plaça? En qué l’occitanisme actual pòt pertocar de populacions occitanas e “racizadas” que vivon al país e fan viure Tolosa, Bordèu, Marselha, Lemòtges? Quin interès d’èsser occitanista s’aquò crea pas de diferéncia practica amb los discors e las practicas politicas majoritàrias francesas, sus una question tan grèva e que nafra dempuèi tant de temps la vida sociala exagonala?
 
Aquò tanben es probable una lucha mancada de l’occitanisme del Temps Tres, vòli dire, de tornar far a de bon de nòstra lenga e de nòstra cultura un esplech revolucionari d’escambi, d’amor e d’acuèlh. Me sembla que se tracta aíci d’un combat fondamental per l’occitanisme, en acòrdi amb los enjuòcs de modernizacion del sieu discors e de sas possiblitats d’obèrtura a d’autras luchas vesinas o sòrres, e plan mai fondamental, franc del respècte, que de saber cossí se deu dire o escriure aiçò o aquò... 
 
Car nosautres, Occitans, “indigènas primaris/regionals” de la Republica (per tornar utilizar e modificar lo vocabulari lafontian) venguts de “blancs” per assimilacion dins lo contèxt pòstcolonial actual, podèm perfièchament comprene e ajudar a far capir la legitimitat de la lucha d’aqueles “indigènas secondaris” (atencion: secondari dins l’òrdre istoric, mas pas dins l’òrdre sociopolitic) que son uèi los que vòlon defendre lo PIR, los “racizats” que patisson las meteissas exigéncias d’estranhament de çò lor per se (des)integrar dins lo còs mistic de la Nacion Francesa, exigéncia violenta e illegitima qu’aplican los meteisses mecanismes de mesprètz e d’assimilacion qu’antan per los “regionals”, es a dire, de destruccion e de dissolucion de la lenga o de la cultura dins un còs majoritari, amb, pr’exemple, la violéncia sociolingüistica e culturicida que conoissèm tant (mas i a plan mai qu’aquò, segur).
 
Es causa coneguda almens dempuèi Lafont[13], que nòstra condicion occitana pòstcoloniala de “blancs” subreterritorializats nos faguèt integrar mai aisadament aquel estat majoritari, per amor dels efièches la “colonizacion interiora”, ont lo grop colonizat aviá, mejançant una adesion a la valors egemonicas de l’estat, vocacion a integrar lo narratiu identitari de l’estat majoritari, çò que destria de la situacion pòstcoloniala de “l’indigèna” d’uèi, pr’amor qu’el, es vodat a demorar sus la talvèra de la Republica, dins un espaci de nondrech, subjècte a totas las violéncias (policièras, socialas, economicas, racistas eca.).
 
Pasmens, per tornar a nosautres, aquò non es pas estat istoricament sens dolor ni violéncia sociala, las practicas sociolingüisticas, escolaras e mai la construccion sociala e raciala de “l’etnotipe miègjornal” al sègle XIX, lo sègle de la colonizacion, entrò a sos efièches encara vesedors dins la Primièra Guèrra mondiala, e mai un bricon uèi lo jorn, son aquí per nos en remembrar. Vejam pel remenbre, los tençons occitanofòbs subreconeguts de Céline en 1942:
   
Malgrat aqueles etnotipes que d’una cèrta faiçon son encara pro vius (n’ai aguda una experiéncia tota recenta dins ma vida professionala) l’integracion dels “indigènas primaris/regionals” se’s ben facha, per colonizacion interiora economica, doncas, e adesion totala a l’egemonia intellectuala borgesa “blanca” e republicana que menava l’aparelh d’estat, forçant lo mond a mespresar e acceptar l’abandon de lor lenga e de lor culturas “indigènas/regionalas”, es a dire las de las classas popularas d’alara, si que non amb lor reterritorializacion parciala dins l’espaci “patrimonial” e folcloric de que lo quite estat s’apodera amb plaser per se legitimar quant a son “identitat” (çò que ditz lo localisme identitari e racista); çò contra qué, justament l’occitanisme del sègle XX se’s batut fòrt e mòrt. Un exemple, d’aquel combat, que presi fòrça, aquò’s lo roman de Glaudi Barsòtti La tèrra deis autres (1979), cant d’amor revolucionari al pòble argerian luchant per sa libertat[15].
 
Es quicòm que n’aviái ja parlat aicís: descolonizar en Occitània vòl dire ara subretot descolonizar nòstre imaginari “blanc”, nacional, francés, racista, per fin de crear de condicions politicas d’acuèlh, d’ospitalitat e “d’amor revolucionari” (l’expression es de Bouteldja) amb una redefinicion dels rapòrts entre nacionalitat, pòble e ciutadanatge sus la basa del país (conjugar lo localisme amb un universalisme “reticulari”, universalisme-ret, eterogenèu e plural, incluent de diferéncias) e non pas pus sus la del narratiu de l’estat (universalisme-uniformisme autoritari, omogenèu e unitari, rebufant tota diferéncia), aquel combat contra l’asirança e lo mesprètz, que se justifican amb aquel fals universalisme estatal, borgés, autoritari e uniformista, lo partatjam amb los Indigènas d’uèi e es per aiçò que los devèm sostenir.
 
Per tant, contra “la caça a l’Indigèna” que l’esquèrra francesa racista e imperialista contunha de menar, los indigènas d’òc e occitanistas d’esquèrra podèm cridar naut e fòrt: