Opinion
Superar nòstres limits? A prepaus d'Aran e d'Occitània
Rèirefelen de malhorquins e catalanofòn amic de fòrça catalans, me considèri catalan, e per tant m'es un solaç la victòria dels independentistas a las eleccions injustament convocadas per d'autoritats espanhòlas que l'aspècte repressiu es ara manifèst nieus a de jornalistas franceses.
Mas coma occitan, cossí non me poiriái entristir dels resultats impressionants de l'espanholisme mai dur en Aran? Lo sostenon un 60% dels votaires dont un 33% per Ciutadans, del temps que lo camp republican arriba pas al 30%, malgrat la preséncia de Mireia Boya coma cap de lista de la CUP e la d'Anna Geli dins la candidatura d'Amassa per l'Òc. Ai pas d'explica clara e coneissi tròp pauc la realitat aranesa per la poder jutjar, mas es desolant que se vòte aitant pels amics de Ciutadans, francament ostils al modèl immersiu de l'escòla catalana sens lo qual s'ensenhariá pas uèi en occitan gascon d'Aran dins la Val.
En mai d'aquò, lo catalanisme se mòstra generós amb l'identitat occitana, parla de respècte del drech d'autodeterminacion aranés, ofrís a nòstres compatriòtas una oficialitat de la lenga per qualques milièrs de locutors, çò qu'es pas d'imaginar en tèrra francesa ont nòstres ancessors foguèron secutats de parlar nòstre lenga mentre qu'èran de milions. Invèrsament, que prepausa Espanha a Aran? Cèrtas, se pòt comprene una distanciacion d'occitans envèrs un conflicte entre las nacions espanhòla e catalana, mas de votar pel blòc de l'autoritari article 155 me sembla un guierdon marrit a la larguesa catalana, una manca de clarvesença per las riscas que pesan sus Aran, una colpabla indiferéncia a las personas exiliadas, empresonadas e menaçadas per lors opinions independentistas.
En resum, lo territòri occitan ont la lenga es mai viva, amb mai d'autogovèrn, amb mai de consciéncia de se, sembla de voler pas luchar per sa pròpria libertat. Cossí que siá, es l'impression que la dona, en considerant la frejor de las chifras.
Vos parlèri de revendicar lo pòble e nieus d'aspirar a una nòva republica que, o precisi, serà occitana, mas se la situacion es aitala en Aran, cossí defugir lo desespèr dins la rèsta d'Occitània, ont après de sègles d'assimilacion per un Estat caricaturalament centralista e mespresós de sa diversitat, sèm tan febles?
De teoricians, n'avèm aguts. Mas quina repercussion aguèron lors òbras sus la societat occitana? Cèrtas, ara s'ensenha un pauc l'occitan, vos escrivi dins un quotidian en linha tot en occitan, i a una vaga consciéncia de la realitat d'Occitània, ailàs borrolada per una region administrativa francesa qu'òbra tan pauc per l'Occitània que li a pres lo nom... Mas la lenga nòstra contunha de declinar e se nòta pas una ferma volontat de la populacion de la recobrar.
Ansin me disi que son pas los teoricians que nos son de manca. An escrich, e fòrça. Legiscam-los, e mai lors libres sián pas accessibles coma caldriá —tantes libres en francés dins nòstras librariás, tan pauques en occitan—. Ieu disi que trobam de manca de practicians, non de teoricians. De cervèls, ne cal, mas subretot cal de braces per bastir amb nòstres mejans per ara limitats una societat que l'occitan i seriá un element central.
Fa qualques jorns legiguèri dos occitanistas a se far quasi una glòria d'aver mai de relacions exterioras a l'occitanisme qu'interioras. Evidentament, non convidariái degun a reservar exclusivament sos contactes al mitan tan pichon coma estrech de l'occitanisme.
Pasmens, que qualqu'un entenga que nos cal de braces per bastir de malhums de parlants d'occitan. Sens aqueles malhums, serà pas possible de començar d'edificar una republica occitana ara utopica. Dos amics mieus, fa mai d'un an, prepausèron de constituir d'assembladas d'occitans, simplament per se parlar, per escambiar, cercar de solucions collectivas. L'idèa a fach chic, per manca de braces. Totun, me pareis excellenta, baste que nos venga un pauc de perseverància.
Torni per acabar aqueste article sus Aran. Benlèu aquel territòri se pòt pas desvolopar plenament perque es tròp isolat. Per nosautres, de l'autre costat de la frontièra estatala, nos sabèm pas pro organizar per prepausar un projècte de societat credible sens lo qual los araneses son la preda d'Espanha coma nosautres de França o d'Itàlia.
O sabèm, nos sentèm ara tròp febles per poder far çò que volèm, mas se renonciam, perdèm. Sèm doncas condemnats a nos angoissar de nòstra solitud e a luchar per assajar de ne sortir.
Se volèm sortir de nòstra solitud? Se volèm bastir una societat occitana?
Mas coma occitan, cossí non me poiriái entristir dels resultats impressionants de l'espanholisme mai dur en Aran? Lo sostenon un 60% dels votaires dont un 33% per Ciutadans, del temps que lo camp republican arriba pas al 30%, malgrat la preséncia de Mireia Boya coma cap de lista de la CUP e la d'Anna Geli dins la candidatura d'Amassa per l'Òc. Ai pas d'explica clara e coneissi tròp pauc la realitat aranesa per la poder jutjar, mas es desolant que se vòte aitant pels amics de Ciutadans, francament ostils al modèl immersiu de l'escòla catalana sens lo qual s'ensenhariá pas uèi en occitan gascon d'Aran dins la Val.
En mai d'aquò, lo catalanisme se mòstra generós amb l'identitat occitana, parla de respècte del drech d'autodeterminacion aranés, ofrís a nòstres compatriòtas una oficialitat de la lenga per qualques milièrs de locutors, çò qu'es pas d'imaginar en tèrra francesa ont nòstres ancessors foguèron secutats de parlar nòstre lenga mentre qu'èran de milions. Invèrsament, que prepausa Espanha a Aran? Cèrtas, se pòt comprene una distanciacion d'occitans envèrs un conflicte entre las nacions espanhòla e catalana, mas de votar pel blòc de l'autoritari article 155 me sembla un guierdon marrit a la larguesa catalana, una manca de clarvesença per las riscas que pesan sus Aran, una colpabla indiferéncia a las personas exiliadas, empresonadas e menaçadas per lors opinions independentistas.
En resum, lo territòri occitan ont la lenga es mai viva, amb mai d'autogovèrn, amb mai de consciéncia de se, sembla de voler pas luchar per sa pròpria libertat. Cossí que siá, es l'impression que la dona, en considerant la frejor de las chifras.
Vos parlèri de revendicar lo pòble e nieus d'aspirar a una nòva republica que, o precisi, serà occitana, mas se la situacion es aitala en Aran, cossí defugir lo desespèr dins la rèsta d'Occitània, ont après de sègles d'assimilacion per un Estat caricaturalament centralista e mespresós de sa diversitat, sèm tan febles?
De teoricians, n'avèm aguts. Mas quina repercussion aguèron lors òbras sus la societat occitana? Cèrtas, ara s'ensenha un pauc l'occitan, vos escrivi dins un quotidian en linha tot en occitan, i a una vaga consciéncia de la realitat d'Occitània, ailàs borrolada per una region administrativa francesa qu'òbra tan pauc per l'Occitània que li a pres lo nom... Mas la lenga nòstra contunha de declinar e se nòta pas una ferma volontat de la populacion de la recobrar.
Ansin me disi que son pas los teoricians que nos son de manca. An escrich, e fòrça. Legiscam-los, e mai lors libres sián pas accessibles coma caldriá —tantes libres en francés dins nòstras librariás, tan pauques en occitan—. Ieu disi que trobam de manca de practicians, non de teoricians. De cervèls, ne cal, mas subretot cal de braces per bastir amb nòstres mejans per ara limitats una societat que l'occitan i seriá un element central.
Fa qualques jorns legiguèri dos occitanistas a se far quasi una glòria d'aver mai de relacions exterioras a l'occitanisme qu'interioras. Evidentament, non convidariái degun a reservar exclusivament sos contactes al mitan tan pichon coma estrech de l'occitanisme.
Pasmens, que qualqu'un entenga que nos cal de braces per bastir de malhums de parlants d'occitan. Sens aqueles malhums, serà pas possible de començar d'edificar una republica occitana ara utopica. Dos amics mieus, fa mai d'un an, prepausèron de constituir d'assembladas d'occitans, simplament per se parlar, per escambiar, cercar de solucions collectivas. L'idèa a fach chic, per manca de braces. Totun, me pareis excellenta, baste que nos venga un pauc de perseverància.
Torni per acabar aqueste article sus Aran. Benlèu aquel territòri se pòt pas desvolopar plenament perque es tròp isolat. Per nosautres, de l'autre costat de la frontièra estatala, nos sabèm pas pro organizar per prepausar un projècte de societat credible sens lo qual los araneses son la preda d'Espanha coma nosautres de França o d'Itàlia.
O sabèm, nos sentèm ara tròp febles per poder far çò que volèm, mas se renonciam, perdèm. Sèm doncas condemnats a nos angoissar de nòstra solitud e a luchar per assajar de ne sortir.
Se volèm sortir de nòstra solitud? Se volèm bastir una societat occitana?
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Lo fach es que la majoritat de la populacion d'Aran es castelhana en las originas, e sa lenga s'es impausada sul occitan (tamben lo catalan i fa pression, malaurosament). Lo sky es lo pan de la val, e moltas figuras ligadas a las nautas esferas madrilenas fan sas escapadas d'ivern a Baqueira-Beret (Vaquèira en occitan, mas lo ressort a un nom pec), doncas suposi que quaucuns an paur tamben de l'independència per aquò.
Quant a #12, lo raxisme lo vegi pas en aucun luèch. En Catalonha l'usatge del mot «castelans» s'extend tradicionalament a tots los racons de l'ancian regne (e de vegadas l'Aragon de lenga castelana), tamben l'Andalosia, e a pas de connotacions negativas. E tamben es vertadièr que la demografia d'originas familiaras determina ampliament lo vote de la majoritat, sens qu'aquò s'aplique necessariament a chasque votaire individuau, d'aici venen las tentativas de la partida de los mass media espanhous e los Ciudatans de faire un gerrymandering absurde. N'es pas la causa?
Bons reixos a tothom
Nostres limits / assembladas d'occitans (de soca)
Cresi pas tròp que de monde s'amassèssan pas que per parlar occitan, quand s'amassan per partatjar d'activitats. Les retirats son mai que mai actius e son gaireben entre occitans de soca en Occitània; aquò s'ausís al francitan colorat. D'a bels còps largan d'expressions, un terme precís, per marcar un identitat, de véser una connivéncia e aquò s' arresta aqui. Perqué le devís se ten pas en òc? Quina es le limit? Es aisit d'en parlar e de comprénder. N'an perdut l'automatisme e la conneissància completa, e mai s'empleguèssan fòrça francismes (çò que cambia pas del francés sonca l'accent).
Çò que planta es le sistèma verbal e la conjugason dins la cadena parlada; aquò's le pic de la dalha.
La bèlla diferéncia entre le francitan e l'occitan, es la morfologia verbala, e aquò fa soscar,balançar, e complica la comunicacion orala. Es exactament parièr quand parlam una autra lenga latina.
Pensi qu'aquò's un limit tecnic superable amb'una reparacion adaptada (entrinament oral)
Mais qual sistèma verbal dins una metropoli coma Tolosa, escamborlant Gasconha e Lengadòc, e n'en prenent d'occitans de mai de pertot. E perque pas la conjugason mondina, l'estandard natural eissit de familhas mixtas; e òc, que se marridèran entre ellis, e policentricament mila dius!
Anam pas demandar de subvencions a la nòva region per montar de talhers, sai que!
Mais qui s'interèssa a'n aquella question concreta aicí a Tolosa?
Quand disetz que l'aspect repressiu del govern Rajoy sembla mai evident pels jornalistas franceses, es pas totalament exact. L'article de Libération que botatz en ligam n'es malaurosament la prova : per eles lo problema mager es pas lo refus de dialog del govern de Madrid mas la volontat independentista de Catalonha. Volontat que lor sembla fantasierosa e de mal comprene. Es aquo que qualifican de "crisi". Pieger, la repression madrilena es pas contestada sus lo fons, mas sus la forma. Per la parisencalha es tras que legitim de mestre al pas una "région" que ten testa al poder central. E quand la jornalistalha parisenca se congosta dau fracas de Rajoy es per melhor se regausir de la "victoria" de Ciutadanos considerats pels bobos de Liberation coma d'alter-egos al bon-pensar mediatic parisiano-jacobin.
#15 Remarcos ecelento !
L'esperi òucitan, la varieta musicalo (amai lengagièiro) de la lengo òucitano din lou francés, l'engin de la coumunauta, sa gestualo, lou meiou de sa culturo vernaculàrio, de soun biai de coumunica e de counçaupre las relaciu umano.
E pièi... enracina la preso de councienço d'uno identita loucalo per à flou e mesuro favourisa la preso de councienço d'uno identita gloubalo "òucitano", "roumanico", "mediteranenco". Aqui òi !
L'òucitanisme a pa saupegu prene las aciu dinc un ordre lougico d'evouluciu de la councienço.
La soucieta òucitano din soun ensem aviè besoun... a besoun d'acius soucialo, bien mai que d'acius de la pourtado literàrio e univessitàrio.
Per bastir una autra democracia, fariá besonh que toquessiam l'endividú dins nòstra societat e sa realitat jornadièira comunautària, regionala amai nacionala... e ben òi ! Per mièlhs enfluïr sus la dinamica collectiva a la fin.
Hou coumprénou cò d'aqui lous atou-militant de nostro identita uno e pluralo ? Hou coumprénou toutes ?
Identitat generala
Pensi que GJB se sent prigondament latin o romanic coma de nombroses occitans de soca que servan pron l'accent, de sintaxi e de lexic occitan, al contrari de la tendéncia francesa a se trencar del monde romanic.
Qu'es de melhor parlar, un francitan plan colorat o un occitan ambe l'accent ponchut?
Aprenguèri le latin ambe la reforma de la pronóncia restituada, fòrt contestada, mès i aviá que de rares professors que metián l'accent tonic, per abséncia de cultura romanica, o mai de repugnància a tindar "espanhòl".
Cal absoludament començar per valorizar le monde romanic e defendre l'accent, e mai la pronóncia, la sintaxi e le vocabulari a la mòda occitana, coma marcaire d'una identitat comuna.
La restauracion de la lenga del sòl se farà mai naturalament.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari