Opinion
Era òlha aranesa
Es l’ola a l’estil de la Val d’Aran, parçan frontalièr, occitan mas amb d’influéncias catalanas. Demest los araneses a fòrça reputacion e es considerada coma lo plat nacional. A pas los problèmas de las olas de las tèrras bassas e es encara aprestada, perque dins la Val, en ivèrn, fa un fred que pela e las olas fan trapar la calor. Se mençona dins la poesia de Francés Nart Arrú "Contenta-te damb lo que Diu te dongue e viueràs feliç"; ne transcriurem un quatrin:
Òlha
Ingredients: 100 g de mongetas, 100 g de vermicèlis puslèu gròsses, 1 caulet pichon, 1 pòrre, 1 ceba, 1 branca d’api, 2 patanas mejanas, 1 quatren de galina, 1 salsissa, 1 botifarra, 1 òs de cambajon (ranci), 200 g de magre de pòrc capolat, 200 g de carn de vedèla capolada, 100 g de mica de pan, de lach, jolverd, 1 alh, 1 uòu, òli, farina e sal.
Preparacion: per començar botarem las mongetas (prèviament escalcidas) dins una ola, i apondrem la galina e l’òs de cambajon, o cobrirem amb aiga e o lo menarem sul fuòc. Lo bolh pres, o escumarem, rebaissarem la flama e o daissarem bolhir a fuòc doç. Mentretant, pelarem e chaplarem un parelh d’alhs e, en acabant, chaplarem tres o quatre branquilhons de jolverd. Quand tot serà prèst, metrem dins una escudèla la carn, la mica de pan (trempada amb de lach e estorrida), los alhs, lo jolverd, l’uòu e un pecic de sal, o barrejarem, ne farem de bòlas de cent cinquanta o dos cents gramas (un pauc ovaladas), las enfarinarem, las fregirem e las reservarem. Puèi atalhonarem lo caulet e l’api e pelarem e atalhonarem lo pòrre. Puèi pelarem la ceba e i farem dos talhs en crotz, e, per acabar, pelarem e atalhonarem las patanas. Al cap de mièja ora d’ebullicion i metrem lo caulet, lo pòrre, l’api e la ceba e farem montar lo fuòc. O salarem e, lo bolh pres tornamai, rebaissarem la flama e o daissarem a fuòc doç un autre còp. Al cap d’aperaquí trenta minutas i apondrem las carnifalhas, las patanas e las bòlas de carn e farem montar lo fuòc. Quand tornarà montar lo bolh, rebaissarem la flama e o daissarem a fuòc doç un autre còp. Al cap d’aperaquí vint minutas i apondrem los vermicèlis, e dètz minutas mai tard, o tirarem del fuòc e o servirem.[1]
Variantas: i podèm apondre un òs de vedèla, un tròç de costèla de vedèla, una esquineta de pòrc, un garron de vedèla, un òs de pòrc salat, un talh de carnsalada, un tròç d’aurelha e morre de pòrc, una cabòça d’alhs, doas carròtas, un ponhat de ris, un parelh de clavèls de giròfle (picats dins la ceba) o un culhierat de lard. D’unes i apondon qualque brin de safran. Las bolas pòdon comportar un tròç de garganta de pòrc e una esposcada de pebre. Podèm cambiar la mica de pan contra de pan raspat.
Braçat ara hemna bona
e descansar ath cant deth huec,
mentres se còds era òlha
e un shinau de carn tanben.
e descansar ath cant deth huec,
mentres se còds era òlha
e un shinau de carn tanben.
Òlha
Ingredients: 100 g de mongetas, 100 g de vermicèlis puslèu gròsses, 1 caulet pichon, 1 pòrre, 1 ceba, 1 branca d’api, 2 patanas mejanas, 1 quatren de galina, 1 salsissa, 1 botifarra, 1 òs de cambajon (ranci), 200 g de magre de pòrc capolat, 200 g de carn de vedèla capolada, 100 g de mica de pan, de lach, jolverd, 1 alh, 1 uòu, òli, farina e sal.
Preparacion: per començar botarem las mongetas (prèviament escalcidas) dins una ola, i apondrem la galina e l’òs de cambajon, o cobrirem amb aiga e o lo menarem sul fuòc. Lo bolh pres, o escumarem, rebaissarem la flama e o daissarem bolhir a fuòc doç. Mentretant, pelarem e chaplarem un parelh d’alhs e, en acabant, chaplarem tres o quatre branquilhons de jolverd. Quand tot serà prèst, metrem dins una escudèla la carn, la mica de pan (trempada amb de lach e estorrida), los alhs, lo jolverd, l’uòu e un pecic de sal, o barrejarem, ne farem de bòlas de cent cinquanta o dos cents gramas (un pauc ovaladas), las enfarinarem, las fregirem e las reservarem. Puèi atalhonarem lo caulet e l’api e pelarem e atalhonarem lo pòrre. Puèi pelarem la ceba e i farem dos talhs en crotz, e, per acabar, pelarem e atalhonarem las patanas. Al cap de mièja ora d’ebullicion i metrem lo caulet, lo pòrre, l’api e la ceba e farem montar lo fuòc. O salarem e, lo bolh pres tornamai, rebaissarem la flama e o daissarem a fuòc doç un autre còp. Al cap d’aperaquí trenta minutas i apondrem las carnifalhas, las patanas e las bòlas de carn e farem montar lo fuòc. Quand tornarà montar lo bolh, rebaissarem la flama e o daissarem a fuòc doç un autre còp. Al cap d’aperaquí vint minutas i apondrem los vermicèlis, e dètz minutas mai tard, o tirarem del fuòc e o servirem.[1]
Variantas: i podèm apondre un òs de vedèla, un tròç de costèla de vedèla, una esquineta de pòrc, un garron de vedèla, un òs de pòrc salat, un talh de carnsalada, un tròç d’aurelha e morre de pòrc, una cabòça d’alhs, doas carròtas, un ponhat de ris, un parelh de clavèls de giròfle (picats dins la ceba) o un culhierat de lard. D’unes i apondon qualque brin de safran. Las bolas pòdon comportar un tròç de garganta de pòrc e una esposcada de pebre. Podèm cambiar la mica de pan contra de pan raspat.
[1] Tirat del libre Amás líric de’ra Val d’Arán (1972). Lo podètz descargar aicí.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari