Encontrèssetz per fortuna quauqu’un que’vs tornaré díser la famosa expression: “França es lo país deus Drets de l’Òme”, desbrembatz pas de’u ríser a la cara. Solide, aquò se ditz pr’amor que la purmèra declaracion estoc edictada a París au moment de la Revolucion, mes uei lo dia es vengut drin coma l’expression “la mès beròia avenguda deu monde” ende descríver los Aliscamps, un formula de las vueitas.
 
Se cau purmèr brembar qu’au moment de la darrèra refòrma de las regions, França receboc un blasme a l’encòp de la commission deus Drets de l’Òme de l’Union europenca e deu Conselh deus Drets de l’òme de l’ONU, çò qu’es pas pauc, cresi.
 
Solide, los mèdias de l’Estat francés se’n hascón pas tròp lo reclam e aquò n’ajusta suu hèit que l’exagòne es pas vertadèrament çò que vòu paréisher a la cara deu monde. Per contra, ende balhar leçons en mestior de Libertat a totis los autes...
 
Aquesta refòrma estoc miada sense nada consulta, levat uns ministres e uns presidents de region interrogats per telefòne.
 
Qué de navèth, ara? Lo 19 de genièr a Genèva, lo Conselh deus Drets de l’Òme de l’ONU a balhat son rapòrt sus l’estat d’aquestes drets en França. La resulta es pas lusenta, lo rapòrt muisha uns 300 (!) punts que son pas confòrmes. Ren qu’aquò: 300!
 
Lo problèma màger, segon lo rapòrt, es la suberpopulacion carcerala qu’es de pauc tolerar. Au demiei deus paises qu’an demandat a França de resòlver aquesta question, trobam Iran. Se hèr segotir las prunas per Iran en mestior de Drets de l’Òme, es una suspresa que va au revèrs de çò qu’es comunament imaginat. Ende Norvègia, aquesta practica es considerada coma tortura.
 
Cau díser que la suberpopulacion carcerala es un problèma deu quau ausissèm dempuèi bèra pausa sense que cap govèrn aja pas quitament ensajat de’u resòlver. Es çò que s’apèra una “sèrp de mar”, es a díser un problèma vertadèrament frencés, un drin coma la violéncias policièras contra los Néguers aus USA.
 
Lo dusau problèma es la lei antiterrorista aplicada per França. Criticadas per la Liga deus Drets de l’Òme e la Federacion internacionala deus Ddl’Ò, las mesuras d’excepcion semblan pas provar lor eficacitat e son jutjadas “abusivas e discriminatòrias”. E totun, França es pas lo sol país miaçat peu terrorisme.
 
Venguen en seguida:
   
Cau doncas ajustar 295 punts suus quaus l’Estat francés peca aus uelhs deu Conselh mondiau que d’encuenta deus Drets de l’Òme.
 
I caleré pensar quan ausiratz au finestron remèrcas hissanta de cap a paises coma Russia, Venezuela o Iran. Avisatz-vos que disi pas los problèmas de Drets de l’Òmes aquiu son inventats, disi simplament que, segon la saviessa populara (hmmm, fòrça populara): “Lo qu’a la camisa merdosa s’avisa de’u que l’a pishosa”.