Lo pronom o (en gascon ac) es important e fòrça frequent en occitan.
 
Es un pronom d’objècte dirècte, de la tresena persona del singular, que lo qualificam de “nèutre” perque s’aplica a quicòm qu’es ni masculin, ni femenin. Equival als senses dels pronoms aquò e aiçò (en gascon aquò e açò).
 
Se lia estrechament al vèrb. Se plaça en general davant lo vèrb: o sabi (o sabe, o sabo, qu’ac sabi). Se plaça après lo vèrb a l’imperatiu positiu: explicatz-o (explicatz-ac). En gascon, ac se plaça abans o après lo vèrb a l’infinitiu: o dire (en gascon:ac díser / dise’c [díser-ac]).
 
 
Ni masculin, ni femenin
 
Lo genre nèutre, en principi, existís pas en occitan. Avèm solament dos genres productius: lo masculin e lo femenin. Ça que la, o (ac) representa un dels rars cases ont l’occitan destria de manièra explicita quicòm que pòt pas èsser ni masculin ni femenin.
 
Vaicí d’exemples tipics qu’ajudaràn a distinguir:
   
   
 
Comparason amb d’autras lengas romanicas
 
Per un aprenent que part del francés, de l’italian o de l’espanhòl, la dificultat principala es que l’occitan distinguís lo pronom neutre o (ac) del pronom masculin lo. Lo francés, l’italian e l’espanhòl, al contrari, fan pas aquela distincion; utilizan un pronom identic al masculin e al nèutre: en francés le, en italian lo, en espanhòl lo.
 
Un aprenent que part del catalan a pas aquela dificultat. Lo catalan fa la meteissa distincion que l’occitan. Lo pronom nèutre catalan es ho e correspond ben a l’occitan o (ac). Lo pronom masculin catalan es el e correspond ben a l’occitan lo.
 
 
Formas estandards e non estandards
 
Las doas formas estandards, o avèm dich, son o dins la màger part dels dialèctes e ac en gascon.
 
D’autras formas pus localas, non estandards, existisson tanben.
   
Usatge de o en provençal e en niçard
 
Dins l’ensemble dels dialèctes, i a pas cap de dificultat per explicar als usatgièrs que la forma oes usuala. En provençal e en niçard, o es tanben una forma perfièchament coneguda, mas aquò necessita de fornir qualques explicas a certanas personas qu’o creirián pas.
 
Se ditz ben o dins los parlars provençals populars vèrs Forcauquier, Manòsca e Castelana; vèrs Nimes; e mai a Canas. Parièr, se ditz ben o dins certanas localitats vesinas de Niça. Es aquela forma unitària e classica o que se conselha tant en provençal estandard coma en niçard estandard, dins la perspectiva de l’occitan estandard pluricentric.
 
L’òbra abondosa de Robèrt Lafont, qu’es lo modèl del provençal estandard, e que representa la pus granda massa de tèxtes de tota l’istòria del provençal, utiliza sistematicament o.
 
Lo quite provençal literari mistralenc, e mai s’utiliza pus sovent lo, accèpta tanben l’usatge de la forma o: l’escrivon ‘hou’ en grafia mistralenca, un pauc coma lo catalan ho. Lo grand diccionari de Mistral consagra una intrada al pronom o (‘hou’) qu’es presentat, aparentament, coma un mot que se diriá sustot “en Lengadòc”, mas pro d’exemples que seguisson aquela intrada son redigits clarament en provençal: fasètz-o (‘fasès-hou’); s’o podiá far (‘s’hou poudié fa’); m’o diguèt (‘m’hou diguè’); t’o fau pas dire (‘t’hou fau pas dire’); vos o dise (‘vous hou dise’); s’o vòs pas creire (‘s’hou vos pas crèire’); la lei vos o defend (‘la lèi vous hou defènd’); es daumatge d’o estraçar (‘es daumage d’hou estrassa’); coma òm o pren, òm o baila (‘coumo on hou pren, on hou bailo’)... E tanben lo meteis diccionari de Mistral utiliza o coma forma normala dins los exemples d’autres articles. A l’article saupre, legissèm la frasa me lo saupràs dire, seguida de la version equivalenta m’o saupràs a dire (en grafia mistralenca: ‘me lou saupras dire, m’hou saupras à dire’).