Opinion
Dar, donar, balhar, bailar
Presentacion simplificada per los començaires
Lo vèrb irregular dar coexistís amb lo vèrb regular donar. Totes dos an lo meteis sens.
Donar es un vèrb regular de la 1a conjugason que pausa pas ges de dificultat d’aprendissatge. Dar es un vèrb irregular de la 1a conjugason que demanda mai d’esfòrç de remembrança.
Dins una presentacion rapida e simplificada, es possible de dire que lo vèrb donar es l’usatge occitan majoritari quand dar es l’usatge occitan gascon. Es bon d’o presentar ansin a de personas que començan d’estudiar la lenga.
Reparticion dialectala dels usatges frequents de dar e donar
En realitat, tanlèu passar a un nivèl mai avançat, se vei qu’aquesta reparticion es pas sistematica. Qualque usatge de donar se pòt trobar en gascon, qualque usatge de dar se pòt trobar dins los dialèctes non gascons.
Dins la màger part dels dialèctes, en defòra del gascon, se ditz en general donar. Lo vèrb dar i es tanben conegut mas es arcaïc e rar.
Totun l’usatge vivaç de dar si que rèsta possible en provençal e vivaroalpenc, dins qualques cases ben precises.
(2)
En vivaroalpenc, se ditz puslèu donar a totes los tempses, mas dar se pòt utilizar facilament encara:
(3)
En gascon, al contrari, se ditz en general dar a totes los tempses. Totun donar es conegut en gascon, sustot dins certanas encontradas del nòrd e de l’èst de Gasconha.
L’interjeccion dau
Es a partir del vèrb dar que s’es creada l’interjeccion dau, qu’exprimís l’encoratjament e que se pòt utilizar corrèctament dins totes los dialèctes.
Nòstre dau occitan correspond ben al mot italian dai que servís tanben d’encoratjament. Ça que la, l’italian dai a de senses pus diversificats que l’occitan dau. L’italian dai a la meteissa etimologia: es un imperatiu del vèrb dare “dar”.
Formas conjugadas completas de dar en gascon
Ja que lo gascon utiliza mai dar que los autres dialèctes, e ja qu’es es un vèrb irregular, vos presentam sa conjugason completa dins lo gascon mejan de Pèire Bèc. De segur, i a de variacions.
Balhar, bailar
Coma sinonim de dar o donar, totes los dialèctes coneisson tanben lo vèrb regular balhar (o bailar; mas en gascon se preferís balhar).
Dins certans dialèctes, especialament en auvernhat e en gascon, se fa pas sovent una diferéncia de sens entre lo parelh dar, donar e lo parelh balhar,bailar...
D’autres dialèctes tendon a far una diferéncia de sens. En provençal, donar o dar an puslèu un sens general; per contra balhar o bailar evòcan l’idèa de responsabilizar la persona que recep, e eventualament d’esperar d’ela una contrapartida (en aqueste darrièr cas, balhar o bailar son tanben sinonims de fisar o remetre).
A las personas qu’aprenon la lenga, es important de remembrar que donar e dar son de vèrbs occitans corrèctes. Es una error d’eliminar sistematicament donar e dar per dire solament balhar, en cresent qu’aquò fariá “pus occitan”.
Lo vèrb irregular dar coexistís amb lo vèrb regular donar. Totes dos an lo meteis sens.
Donar es un vèrb regular de la 1a conjugason que pausa pas ges de dificultat d’aprendissatge. Dar es un vèrb irregular de la 1a conjugason que demanda mai d’esfòrç de remembrança.
Dins una presentacion rapida e simplificada, es possible de dire que lo vèrb donar es l’usatge occitan majoritari quand dar es l’usatge occitan gascon. Es bon d’o presentar ansin a de personas que començan d’estudiar la lenga.
Reparticion dialectala dels usatges frequents de dar e donar
En realitat, tanlèu passar a un nivèl mai avançat, se vei qu’aquesta reparticion es pas sistematica. Qualque usatge de donar se pòt trobar en gascon, qualque usatge de dar se pòt trobar dins los dialèctes non gascons.
Dins la màger part dels dialèctes, en defòra del gascon, se ditz en general donar. Lo vèrb dar i es tanben conegut mas es arcaïc e rar.
Totun l’usatge vivaç de dar si que rèsta possible en provençal e vivaroalpenc, dins qualques cases ben precises.
(1)
En provençal se ditz puslèu donar a totes los tempses, mas dar se pòt utilizar facilament encara:
En provençal se ditz puslèu donar a totes los tempses, mas dar se pòt utilizar facilament encara:
— al futur: donarai, donaràs, donarà, donarem, donaretz, donaràn; o ben darai, daràs, darà, darem, daretz, daràn
— al condicional: donariáu, donariás, donariá, donariam, donariatz, donarián; o ben dariáu, dariás, dariá, dariam, dariatz, darián
— a l’imperatiu, a la 2a persona del singular: dona (o da, dau).
— al condicional: donariáu, donariás, donariá, donariam, donariatz, donarián; o ben dariáu, dariás, dariá, dariam, dariatz, darián
— a l’imperatiu, a la 2a persona del singular: dona (o da, dau).
(2)
En vivaroalpenc, se ditz puslèu donar a totes los tempses, mas dar se pòt utilizar facilament encara:
— al present, a las 1a, 2a e 3a personas del singular e a la 3a persona del plural: dono (o dau), donas (o das), dona (o da), donam, donatz, donan (o dan)
— a l’imperatiu, a la 2a persona del singular: dona (o da, dau).
— a l’imperatiu, a la 2a persona del singular: dona (o da, dau).
(3)
En gascon, al contrari, se ditz en general dar a totes los tempses. Totun donar es conegut en gascon, sustot dins certanas encontradas del nòrd e de l’èst de Gasconha.
L’interjeccion dau
Es a partir del vèrb dar que s’es creada l’interjeccion dau, qu’exprimís l’encoratjament e que se pòt utilizar corrèctament dins totes los dialèctes.
Nòstre dau occitan correspond ben al mot italian dai que servís tanben d’encoratjament. Ça que la, l’italian dai a de senses pus diversificats que l’occitan dau. L’italian dai a la meteissa etimologia: es un imperatiu del vèrb dare “dar”.
Formas conjugadas completas de dar en gascon
Ja que lo gascon utiliza mai dar que los autres dialèctes, e ja qu’es es un vèrb irregular, vos presentam sa conjugason completa dins lo gascon mejan de Pèire Bèc. De segur, i a de variacions.
Infinitiu: dar
Present: dau, das, da, dam, datz, dan
Imperfach: davi, davas, dava, dàvam, dàvatz, davan
Preterit: dèi, dès, dèc (dè), dèm, dètz, dèn
Futur: darèi, daràs, darà, daram, daratz daràn
Condicional: darí, darés, daré, darem, daretz, darén
Futur del passat: dèra (dèri), dèras, dèra, dèram, dèratz, dèran
Subjontiu present: de (dei), des, de, dem, detz, den
Subjontiu imperfach: dèsse (dèssi), dèsses, dèsse, dèssem, dèssetz, dèssen
Imperatiu positiu: da (dau), dem, datz
Imperatiu negatiu: non des pas, non dem pas, non detz pas
Gerondiu: en dant, en dar, en tot dar, en bèth dar
Participi: dat, dada
Present: dau, das, da, dam, datz, dan
Imperfach: davi, davas, dava, dàvam, dàvatz, davan
Preterit: dèi, dès, dèc (dè), dèm, dètz, dèn
Futur: darèi, daràs, darà, daram, daratz daràn
Condicional: darí, darés, daré, darem, daretz, darén
Futur del passat: dèra (dèri), dèras, dèra, dèram, dèratz, dèran
Subjontiu present: de (dei), des, de, dem, detz, den
Subjontiu imperfach: dèsse (dèssi), dèsses, dèsse, dèssem, dèssetz, dèssen
Imperatiu positiu: da (dau), dem, datz
Imperatiu negatiu: non des pas, non dem pas, non detz pas
Gerondiu: en dant, en dar, en tot dar, en bèth dar
Participi: dat, dada
Balhar, bailar
Coma sinonim de dar o donar, totes los dialèctes coneisson tanben lo vèrb regular balhar (o bailar; mas en gascon se preferís balhar).
Dins certans dialèctes, especialament en auvernhat e en gascon, se fa pas sovent una diferéncia de sens entre lo parelh dar, donar e lo parelh balhar,bailar...
D’autres dialèctes tendon a far una diferéncia de sens. En provençal, donar o dar an puslèu un sens general; per contra balhar o bailar evòcan l’idèa de responsabilizar la persona que recep, e eventualament d’esperar d’ela una contrapartida (en aqueste darrièr cas, balhar o bailar son tanben sinonims de fisar o remetre).
A las personas qu’aprenon la lenga, es important de remembrar que donar e dar son de vèrbs occitans corrèctes. Es una error d’eliminar sistematicament donar e dar per dire solament balhar, en cresent qu’aquò fariá “pus occitan”.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
En ancian francés, i'a tanben le doblet bailler/donner.
Le sens original de "bajulare' en latin es portar, e d'aquiu liurar, dar...
"baile" en tant que portaire d'una carga o fonccion procède de la mesma etimologia.
Tot aquò es estranh...
Lo castelhan d'Argentina a una forma fòrça similara a nòstre "Dau" e que s'emplega per dire la mesma causa, ò quasi. Es lo famós "Dale".
Aviáu jamais fach lo raprochament, avans que de legir aquest article.
Cal se felicitar d'aquell article complementari del precedent tocant als clitics,que son al centre de la paraula de dialògue, e que'n condicionan l'aise. Aquò val per tota lenga de mai.
En occitan, cal mestrejar totas combinasons vèrbe-clitics,
=> Vèrbes:
- en mòde conjugat (indicatiu, imperatiu), non-conjugat (infinitiu, gerondiu, participi...)
- de forma enonciativa, negativa, interrogativa, interronegativa...
=> Clitics:
-personals, neutre, oblics (ne, i)
=> ambe les dus vèrbes plus frequents, bailar/dar e díser/dire.
Sens aiçò, es de mal compréner e parlar amb daugun que sia.
I'a besonh de tableus per varianta en un format commun, per fin de'n facilitar l'entrainament.
Brave article sus un vèrbe fòrt frequent, fasent indirèctament l'elògi de la regularitat e simplicitat de la conjuga gascona que soleta n'a una complèta de "dar", de son futur del passat, que l'espanhòl confond uei le jorn amb le subjonctiu.
De notar que l'hibridacion de la lenga mondina (tolosan) fa mailèu favor a la conjuga gascona de per "estandardizacion" naturala.
Sens futur del passat, i'a pas nat avènir al present.
#19 en galo es "bailler" e "douner"
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari