Opinion
Ressons d’occitanitat dins de comèrcis
— Ero anat dins un pichin comèrci. Parlavo en familha e vai te’n saber perqué diguèro a un moment “Tè aiçò es de morre de pòrc” (en occitan doncas). E o maselier me ditz “capisso l’occitan, sio de Niça, parlàvam niçard en familha. E una part d’a mia familha qu’es d’origina perogina l’emparèt tanben quora arribèt a Niça”.
Parlema un pauc e adieu.
Un autre còup, vago o veire. Fago coma de costuma, aquel còup cròmpo una causeta, e m’apresto per quitar o masaguin en dir “A diménegue que ven”. E me ditz alora “Bòn diminge! Perqué’diménigue’ es mai literari e ieu sio d’una familha de Sant Isidòr e mon paire èra naissut a Gairaut” (dos quartíers de Niça). Pròva que non solament l’occitan li en demòra ben en la tèsta, que l’occitan es una lenga d’integracian per u strangíers e que a una consciéncia de variacions e una questian de dignitat de lenga existe.
— Autre exempie. Anema en familha dins un pichin restaurant d’un vilatge dau sud de Gavotina. Un restaurant “tipic” de stil “very provençal” damb una vinheta que corria sus a faciaia, un nom de familha dau país e quitament un scais-nom au restaurant que fa dinastia de restaurators confirmats e pròpi d’aicí.
Entrema. Sento que parlan damb un fòrt accent occitan. E per astre, sento que parlan entre e persone dau restaurant e qu’esto sera a patrona va anar au cors de “patoàs” dau vilatge. Es alora que me meto a parlar occitan damb elu, mas respòndan sempre en francés. E me demandan coma fa que parlesso occitan, e patin cofin vèlo.
Un autre còup, coma i avíam pran ben manjat, telefòno per reservar e ai a patrona au telefòn. Començo de parlar en occitan “Bonjòrn, seria per manjar a miegjòrn”. Sento tre a partença que i es quarqua ren. Me respònde directament en francés e d’una ària marria… Impossible de manjar, compiet. Basta e adieu. Fin dau scambi.
Ban. Ai agut l’impressian d’aver un resumit de non leialtat linguistica e de “vago au cors d’occitan per me far piaser sensa envisatjar que pòsque èsser una lenga viva”.
Totun, a lenga nòstra a ben donat de nomes a de produches “tipiques” que san quistes justament per a soa origina, e an de nomes en occitan: a pishada (pissaladiera damb de tomate), o pan banhat qu’a conquistat França quasi, e raiòle, a torta de blea... E mai un restaurant pilhat sovent un nom occitan per marcar l’ancoratge geografic.
Quina mentalitat auria dich l’autre. Una larga impressian de trabalh degalhat, d’autodestruccian e de coardisa. Coma integrar se non volema partejar?
Parlema un pauc e adieu.
Un autre còup, vago o veire. Fago coma de costuma, aquel còup cròmpo una causeta, e m’apresto per quitar o masaguin en dir “A diménegue que ven”. E me ditz alora “Bòn diminge! Perqué’diménigue’ es mai literari e ieu sio d’una familha de Sant Isidòr e mon paire èra naissut a Gairaut” (dos quartíers de Niça). Pròva que non solament l’occitan li en demòra ben en la tèsta, que l’occitan es una lenga d’integracian per u strangíers e que a una consciéncia de variacions e una questian de dignitat de lenga existe.
— Autre exempie. Anema en familha dins un pichin restaurant d’un vilatge dau sud de Gavotina. Un restaurant “tipic” de stil “very provençal” damb una vinheta que corria sus a faciaia, un nom de familha dau país e quitament un scais-nom au restaurant que fa dinastia de restaurators confirmats e pròpi d’aicí.
Entrema. Sento que parlan damb un fòrt accent occitan. E per astre, sento que parlan entre e persone dau restaurant e qu’esto sera a patrona va anar au cors de “patoàs” dau vilatge. Es alora que me meto a parlar occitan damb elu, mas respòndan sempre en francés. E me demandan coma fa que parlesso occitan, e patin cofin vèlo.
Un autre còup, coma i avíam pran ben manjat, telefòno per reservar e ai a patrona au telefòn. Començo de parlar en occitan “Bonjòrn, seria per manjar a miegjòrn”. Sento tre a partença que i es quarqua ren. Me respònde directament en francés e d’una ària marria… Impossible de manjar, compiet. Basta e adieu. Fin dau scambi.
Ban. Ai agut l’impressian d’aver un resumit de non leialtat linguistica e de “vago au cors d’occitan per me far piaser sensa envisatjar que pòsque èsser una lenga viva”.
Totun, a lenga nòstra a ben donat de nomes a de produches “tipiques” que san quistes justament per a soa origina, e an de nomes en occitan: a pishada (pissaladiera damb de tomate), o pan banhat qu’a conquistat França quasi, e raiòle, a torta de blea... E mai un restaurant pilhat sovent un nom occitan per marcar l’ancoratge geografic.
Quina mentalitat auria dich l’autre. Una larga impressian de trabalh degalhat, d’autodestruccian e de coardisa. Coma integrar se non volema partejar?
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
L'article vòstre es fòrça interessent. Apondrai al molin vòstre aquel fenomèn : Coma ai sauput fòrça joine que l'origina de l'accent dich "du midi" èra pas una tara mas qu'èra l'accent de la gloriosa lenga occitana nòstra, n'ai pas jamai agut vergonha e doncas ai pas jamai ensajat de lo tèunher o de l'escafar, contrariament a fòrça colègas meus o membres de ma familha . E ben, m'arriba pron sovent, dins l'airal occitan (que siague en Lengadòc, en Provènça, en Gasconha, en Dèufinat..eca..) qu'a m'ausir parlar en francès amb l'accent meu "descabestrat" (décomplexé ? ) n'i-aja mai d'un (o d'una) que, coma se sentissia en fisança, en conivència, se risca a me sortir un mot, una paraula, una expression en occitan. Coma aquò, "per veire", per"tastar lo terrenc". Estranhament, coma se un tabó o un blocatge se desmaquinava dins la tèsta de mon interlocutor, aquel s'escampa lèu a l'aiga e la convèrsa se contunha en occitan. Coma que, l'alienacion pèsa totjorn, entretenguda de longa per la Kultur parisenca.
Le dialòg en occitan es coma le tennis; que se l'i cal far passar la pelòta per dessús le filat (del francés);
Te vos la tornarà pas tostemps del primièr còp!
Mandatz de pelòtas sens suspresa, digatz "tenètz !", e seretz pagat d'un retorn...
#8 Desencusatz-me, me soi trompada n'èi pas picat coma calèvà : soi completament d'accòrdi dab lo ton comentari sancer. Vau ensajar de tornar picar suu bon boton !
E tanben mercia plan au Laurenç per aqueste article fòrça interessant en balhar un punt de vista sus problèmas trapats peus neo-parlants ...
#10 tot just!
Amb aquò,de léger le commentari 12 de Bernatmm dins l'editorial corrent Era lengua d'Aran, que senhala una passejada occitana dissabte que ven.
I son exactament las condicions pròpias a la paraula e a l'escota en tota convivialitat de grope. La sortida recreativa de grope dins la natura amb de menaires "iniciats".
Premièr la lenga de la memòria: les sovenirs en patoès (çò disen), e non pas en francés, de l'enfànça al campèstre o a la montanha...Puèi ven la memòria de la lenga...
Cal se desintoxicar de l'espaci public mercantil.
Per còntra, me servir dau francitan, quò me geina pas ges ! Me sente mai a mon aisonet per faire l'encambada d'aquel biais.
Emb de vos dire quò d'aquí, prene conciença que lo francés sobeiran dinc la paraula publica e l'espaci publica en generau pausa un contèste de mièja-libertat que mena mai o mens enconcientament a l'auto-regulacion de la paraula endividuala, a l'auto-censura per fòrça. La singularitat marca sovent mau, sustot quand es situacion de sota-representacion generalizada e cronica.
Per sortir d'aquel tafurament enduch per una situacion bien reala, de qué me prepausatz ?
E de qué prepausatz per sortir los endividús presonièrs de la vergonha, dau refolament o de l'auto-censura ? D'acceptar la realitat actuala e de faire son dòu ?
Anatz, enternautas, espère pas que vòstres conselhs e vòstra ajuda. E siái seriós-seriós.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari