Opinion
A chantar m'er de so qu'eu no volria: la Comtessa de Diá
L'occitanisme se glorifica del temps gloriós dels trobadors que donèron una plaça espaciala a la Dòna. Deu èsser per aquesta rason que las antologias oblidan sovent las trobairises, coma la Comtessa de Diá, del sègle XII. Vos somondi la traduccion en occitan modèrne d'una cançon siá.
Devi cantar çò que voldriái pas
Devi cantar çò que voldriái pas,
tant me fa mal lo que ne soi amiga
car ieu l’aimi mai que tota causa:
envèrs el valon ni mercé ni cortesiá
ni ma beutat ni mon prètz ni mon sen,
que soi tant enganada e traïda
coma deuriái èsser se foguèsse desgraciosa.
Me reconfòrta lo fach que jamai
non vos defautèri, amic, en ges de faiçon,
mas vos aimi mai que Seguís non aimèt Valença,
e me plai fòrça de vos véncer en amor,
mon amic, car sètz lo pus valent.
Envèrs ieu vos mostratz dur en dir e far,
mas sètz bon envèrs totas las autras gents.
Ben me suspren coma vòstre còr es dur,
amic, envèrs ieu, e ansin ai rason de ne patir;
es pas just qu’un autre amor vos lève a ieu,
qué que siá çò que vos ditz o permet.
Remembratz-vos qual foguèt lo començament
de nòstre amor! Que ja Dieu vòlga pas
que siái colpabla de la despartida!
La granda proesa que dins vòstre còr abita
e lo ric prètz qu’avètz m’inquietan,
que conoissi deguna, luenchenca o pròcha,
se vòl aimar, que vèrs vos se clina pas,
mas vos, amic, sètz tant avisat
que ben devètz reconóisser la pus fina,
e vos remembrar de nòstra pacha.
Per vos me devon far valer prètz e paratge
e ma beutat e mai mon fin coratge,
perque vos mandi lai ont restatz
aquesta cançon, per que me siá messatgièr,
e vòli saber, mon bèl e gent amic,
perqué me sètz tan dur e crusèl;
non sai s’es orguèlh o marrida umor.
Mas ben mai vòli que li digas, messatgièr,
que per tròp d’orguèlh sofron fòrça gents.
Devi cantar çò que voldriái pas,
tant me fa mal lo que ne soi amiga
car ieu l’aimi mai que tota causa:
envèrs el valon ni mercé ni cortesiá
ni ma beutat ni mon prètz ni mon sen,
que soi tant enganada e traïda
coma deuriái èsser se foguèsse desgraciosa.
Me reconfòrta lo fach que jamai
non vos defautèri, amic, en ges de faiçon,
mas vos aimi mai que Seguís non aimèt Valença,
e me plai fòrça de vos véncer en amor,
mon amic, car sètz lo pus valent.
Envèrs ieu vos mostratz dur en dir e far,
mas sètz bon envèrs totas las autras gents.
Ben me suspren coma vòstre còr es dur,
amic, envèrs ieu, e ansin ai rason de ne patir;
es pas just qu’un autre amor vos lève a ieu,
qué que siá çò que vos ditz o permet.
Remembratz-vos qual foguèt lo començament
de nòstre amor! Que ja Dieu vòlga pas
que siái colpabla de la despartida!
La granda proesa que dins vòstre còr abita
e lo ric prètz qu’avètz m’inquietan,
que conoissi deguna, luenchenca o pròcha,
se vòl aimar, que vèrs vos se clina pas,
mas vos, amic, sètz tant avisat
que ben devètz reconóisser la pus fina,
e vos remembrar de nòstra pacha.
Per vos me devon far valer prètz e paratge
e ma beutat e mai mon fin coratge,
perque vos mandi lai ont restatz
aquesta cançon, per que me siá messatgièr,
e vòli saber, mon bèl e gent amic,
perqué me sètz tan dur e crusèl;
non sai s’es orguèlh o marrida umor.
Mas ben mai vòli que li digas, messatgièr,
que per tròp d’orguèlh sofron fòrça gents.
fffff | fffff | |
Lo tèxt original A chantar m’er de so qu’eu no volria, tant me rancur de lui cui sui amia; car eu l'am mais que nuilla ren que sia: vas lui no·m val merces ni cortezia ni ma beltatz ni mos prets ni mos sens; c'altressi·m sui enganad' e trahia com degr'esser, s'eu fos desazivens. D'aisso·m conort, car anc non fi faillensa, amics, vas vos per nuilla captenensa; ans vos am mais non fetz Seguis Valensa, e platz mi mout quez eu d'amar vos vensa, lo meus amics, car etz lo plus valens; mi faitz orgoil en ditz e en parvensa, e si etz francs vas totas autras gens. Be·m meraveill com vostre cors s'orgoilla, amics, vas me, per qu'ai razon qu'ieu·m doilla; non es ges dreitz c'autr'amors vos mi toilla, per nuilla ren que·us diga ni acoilla; e membre vos cals fo·l comensaments de nostr'amor! Ja Dompnedeus non voilla qu'en ma colpa sia·l departimens. Proeza grans qu'el vostre cors s'aizina e lo rics pretz qu'avetz m'en ataïna, c'una non sai, loindana ni vezina, si vol amar, vas vos non si' aclina; mas vos, amics, etz ben tan conoissens que ben devetz conoisser la plus fina, e membre vos de nostres partiments. Valer mi deu mos pretz e mos paratges e ma beutatz e plus mos fins coratges; per qu'eu vos man lai on es vostr' estatges esta chanson, que me sia messatges: e voill saber, lo meus bels amics gens, per que vos m'etz tant fers ni tant salvatges; no sai si s'es orgoills o mal talens. Mas aitan plus voill li digas, messatge, qu'en trop d'orgoill an gran dan maintas gens. | ||
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#24 Se se publica una òbra de Mistral, la caldrá adaptar dins l'occitan estandard a la plaça del francés, e se deurà servar lo provençau rodanenc de Mistral en regard, dins la sieuna grafia, tal coma l'a volguda. La référencia non deu mai èsser lo francés, mas l'occitan estandard. Es çò que ne pensi. Non o pensi per agradar, mas per amor que me sembla çò mai senut e rasonable.
#24 D'estandard, non n'i a qu'un, per definicion : es l'estandard de l'Academia Occitana (sense estat, mas se d'estat, n'esperam un, podèm esperar fins l'an pèbre !)
#23 Vese que volètz pas respondre a mas questions simplas.
D'assurat avètz lo dret de parlar e escriure çò qu'apelatz "l'occitan estandard" . Dengun vos n'a fat lo repròchi aquí e comprene ben vòstra istòria personala.
Mai quente estandard? N'i a tant coma d'estandardizaires, e totes an de qualitats. Estandard generau, policentric,, ... o per "dialècte "'?
Mai aquò es pas lo problèma.
Se pòt adaptar uèi las òbras de La Comtessa en respectant çò qu'es escrit quand correspond a çò qu'apelam uèi lo Vivaroaupenc de Diá o de Crest ? ( S'èra la femna delh comte de Valentinés- Diés demorava probablament a Crest. ) E cresètz que lo tèxte seriá regdament diferent delh tèxte dins çò qu'apelatz l'estandard? Pensatz que lo monde qu'an aprés "l'estandard" poiràn pas comprene? Ieu crese a l'unitat de la lenga d'òc, mai pas a l'uniformitat.
Lo problèma es pas vòstra istòria personala o la miuna ( demòre dins l' aira dialectala vivaroaupenca mai parle pas vivaroaupenc de Droma que coneisse pro ben pasmens; parle e assaie d'escriure un nòrd-occitan qu'ai aprés subretot dins un caire de Vivarés que se pòt gaire sacar dins un daus sièis grands "dialèctes".)
Dins una adaptacion en occitan modèrne ( pro remirabla generalament dins aqueste cas ) d'un tèxte escrit per nòstra mai granda trobairitz, servar "chantar" seriá pas valorizar una forma localista coma o disètz. O alara chau dire clarament que tot lo nòrd-occitan es pas que folklòre localista que deu demorar dins de musèus e que deu crebar lèu fat.
Se se publica una òbra de Mistral en grafia classica modèrna, la chaudrá adaptar dins vòstre occitan estandard o se poirá servar lo provençau rodanenc de Mistral?
#21 Non remandi pas los locutors "localizables" se que non localistas al musèu. Remandi al musèu e a l'etnografia una decision que non jutji oportuna, la de transcriure la literatura medievala en fòrmas localistas mailèu qu'en occitan estandard.
Lo mai clar dels sabents, dels autors e dels pensaires italians e alamands, amb o sense estat, escrivon e publican sas òbras actualas en estandard. Aquò non los empacha pas de parlar a l'ostal coma n'an la costuma… Mas a çò mieu, sense estat occitan, es en francés estandard que me parlavan. Quina fòrma (autentica, s'entend) volètz que parle ? Causissi umilament una fòrma estandard. Compreni plan que los que popan la lenga al brèç dins una fòrma locala (autentica, s'entend totjorn, non pas de farlabicas militantas ipercorrectivas per fin d'iperlocalizar) sián e demòren estacats a aquela fòrma. Mas a quina fòrma me volètz estacar, ieu, amb d'aujòls gascons e lengadocians, e mai, probablament, arpitans de plan lèunh, se que non res mai…? E de gents coma ieu, sense parlar de mos cars e precioses escolans, enfants de l'immigracion internacionala, n'i a de mai en mai… Qué pòt ben significar e semblar) l'iperlocalisme, per eles que venon de tant luènh ?
Ai pas besonh d'un estat per avalorar e causir çò que me sembla bon. Question de sensibilitat, benlèu… L'estat francés, el, s'o esperam tot el, serem mòrts plan plan lèu.
#21 Non remandi pas los locutors "localizables" se que non localistas al musèu. Remandi al musèu e a l'etnografia una decision que non jutji oportuna, la de transcriure la literatura medievala en fòrmas localistas mailèu qu'en occitan estandard.
Lo mai clar dels sabents, dels autors e dels pensaires italians e alamands, amb o sense estat, escrivon e publican sas òbras actualas en estandard. Aquò non los empacha pas de parlar a l'ostal coma n'an la costuma… Mas a çò mieu, sense estat occitan, es en francés estandard que me parlavan. Quina fòrma (autentica, s'entend) volètz que parle ? Causissi umilament una fòrma estandard. Compreni plan que los que popan la lenga al brèç dins una fòrma locala (autentica, s'entend totjorn, non pas de farlabicas militantas ipercorrectivas per fin d'iperlocalizar) sián e demòren estacats a aquela fòrma. Mas a quina fòrma me volètz estacar, ieu, amb d'aujòls gascons e lengadocians, e mai, probablament, arpitans de plan lèunh, se que non res mai…? E de gents coma ieu, sense parlar de mos cars e precioses escolans, enfants de l'immigracion internacionala, n'i a de mai en mai… Qué pòt ben significar e semblar) l'iperlocalisme, per eles que venon de tant luènh ?
Ai pas besonh d'un estat per avalorar e causir çò que me sembla bon. Question de sensibilitat, benlèu… L'estat francés, el, s'o esperam tot el, serem mòrts plan plan lèu.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari