Sabi plan, ne soi conscient, que publicar un tèxte sus un instrument tradicionau occitan dens lo Jornalet on i a legedors que’n saben solide mès que non pas jo, es s’expausar a un dangèr deus bèths, mes cau víver dangerosament. Tot comentari e cada precision son los planvenguts.
 
La bodega es un instrument tipicament lengadocian, cau díser quitament originari de la Montanha Negra e deu Lauragués. Hèr partida de la grana familha de las sonsanhas. De sonsanhas ne trobatz de pertot, mes la mès “mediatizada” es sense de dobte l’escocesa. Ne trobaratz en Euròpa tota, en Romania (cimpoi), en Polonha (dudy), en Turquia (tulum), en Italia (zampogna), Catalonha (sac degemecs) e dinc au Marròc (ghiata) e Tunisia (mezoued). Mes la nòsta es la mès grana de totas! Sa saca pòt conténguer entre 40 e 60 litres d’aire. E tiò, cau bohar!
 
Hèita d’una pèth de craba sancèra revirada (los peus son a l’endehens ende conservar l’umiditat) que’u balha son dusau nom de “craba”, la bodega es equipada d’un tudèth dens lo quau se boha (lo bufet), d’un graile dambe espiula suu quau se jòga la melodia, e sustot d’una longa bonda que hè retrenir la nòta Fa. Lo repertòri de l’instrument es doncas màgerment dens la tonalitat de Fa o de Si bemòl.
 
Las autas sonsanhas occitanas son la celèbra cabreta d’Auvèrnha e la boha de Gasconha.
 
Generalament, lo bodegaire èra emplegat ende las seradas hestivas e musicalas. Fòrça sollicitat, le calèva una bona santat ende poder assegurar totas las demandas deu parçan. Una legenda (mes benlèu èra la vertat) ditz que los bodegaires èran pagats en vin, una serada estant gratificada de l’empleada de la mitat de la saca, çò qu’es pro juste, pr’amor que mès la saca es grana, mès cau bohar e doncas es mès lo musicaire es cansat.
 
De tot biaish, los bodegaires èran monde joens, pr’amor que se n’anar jogar cada dimenjada convenguèva pas tròp a la vida d’un òme maridat que la hemna se guardava a casa. La reputacion deus bodegaires èra donca pas forçadament la milhora, e lo nom d’aqueste musicaire èra sovent ligat a l’imatge d’un bandarro meslèu hemnassèr.
 
Çò qu’es pas una legenda, es que los bodegaires, au moment de la Purmèra Guèrra Mondiala en 1914 estón totis mobilizats e que paguèn a sarròts de lor vida aquesta grana canhasseria. La generacion de bodegaires se’n trobèc decimada e l’instrument comencèc de càder dens lo desbromb.
 
Cau hornir totun l’apareishuda d’autes instruments qu’agradèn lèu au public e l’evolucion de las mòdas.
 
Estoc pas qu’au moment de las annadas 70 qu’un punhat d’apassionats comencèn de tornar reviscolar la paubra bodega deishada. Tornèn trobar instruments abandonats dens granhèrs de bòrdas, tornèn trobar uns rares enregistraments e sustot s’ataquèn a un tribalh beròi de collectatge au prèp de personas que, dròlles, avèvan ausit dirèctament las bodegas tutar.
 
Es atau que, chic a chic, l’instrument tornèc trobar sa plaça. La fabricacion que’s revitèc e grops de musica tradicionala (e pas sonque) an includit la bodega dens lor formacion. Un hestenau cada estiu que s’apèra “Camins de Crabas” e que’s debana a Castras es dedicat a l’instrument. Se pòt trobar dics sarrats de bodega e quitament un film documentari. Ara, una estimada a la gròssa e benlèu optimista balha uns 200 bodegaires actius.
 
Quitament s’es exagerat, cau díser que la renavida d’aqueste instrument hè plasèr. Lo fènix de las sansonhas que coneish sa prima navèra a sense de dobte encara un plan beròi avenidor.