Opinion
L’occitan mòr pas (los neolocutors e d’autras basas interessantas)
Aquesta crisi es pas una mòrt
La situacion de l’occitan es catastrofica, que òc, es verai. Los locutors primaris (dichs “locutors naturals”) son de mens en mens nombrós e riscan de desparéisser, que òc, es verai. Lo movement occitanista es en crisi dempuei los ans 2010 e manca d’estrambòrd, que òc, es verai.
Aquelas constatacions, pasmens, justifican pas lo pessimisme extrèm (lo pessimisme extrèm es una actitud facila que traís una manca de trabalh).
Se l’occitan vai mal, avèm totun de basas solidas que resistisson a la tempèsta e que permeton —o permetràn— de reconstruire nòstra cultura. Aüra, la prioritat estrategica es pas de proclamar un futur radiós qu’avèm pas la capacitat de construire, segur. Totun poèm entretenir e refortir nòstras basas. Chal resistir a la tempèsta e preparar las novèlas oportunitats d’un futur Temps Quatre.
Vèrs lo Temps Quatre
Per los legeires que m’aurián pas ben seguit, ramento que l’analisi de Robèrt Lafont destacha tres periòdes d’acceleracion e de dinamizacion de la revendicacion occitana.
1) Lo Temps Un a la fin del sègle XIX coneguèc l’expansion del Felibritge. Puei una crisi durèc dins la primiera mitat del sègle XX.
2) Lo Temps Dos, vers 1960-1975, foguèc aquel d’un occitanisme dich “classic”. Puei una crisi durèc de 1975 a 1990 aperaquí.
3) Lo Temps Tres dels ans 1990-2000 vegèc una bèla redinamizacion de l’occitanisme. E aüra los presents ans 2010 veon una novèla crisi. Un Temps Quatre existís pas encara...
Una documentacion solida
Donc, aüra, vaicí quauques basas que nos ajuaràn a tenir còp e que nos pòon motivar per avançar.
L’occitan es menaçat coma un molon d’autras lengas del Mond. Mas l’occitan a l’astre de beneficiar d’una immensa documentacion. De partias essencialas del material de nòstra lenga son servaas, archivaas e registraas. La reconstruccion d’un usatge fòrt de l’occitan —se se fai— se poirà apiejar sus aquelas coneissenças sauvaas.
Fòrça autras lengas menaçaas an pas tant de documentacion e lor reconstruccion risca d’èsser mai aleatòria, mai arbitrària. E pasmens se fai.
Una identificacion incontestabla
La populacion identifica encara l’espaci cultural occitan, non pas de maniera perfiecha, mas l’identifica en tot cas.
Dins lo piéger dels cas, totes los abitants d’Occitània sabon que i a una chausa vaga que nomenan “lo Sud de França” o “lo Miegjorn” e que rèsta irreductiblament distinta del “Nòrd de França”.
Dins lo melhor dels cas, las partias mai cultivaas de la populacion sabon que i a una lenga occitana que correspònd a aquel “Miegjorn”. L’identificacion occitana rèsta fòrça solida e visualament omnipresenta en Aran e dins las Valadas Occitanas: i veèm de crotz occitanas de pertot.
Aquela identificacion, e mai s’es imperfiecha, es un eiretatge installat que devèm als Temps Un, Dos e Tres.
Lo cerchaor Google a pas valor de pròva scientifica, mas es un totjorn un indici: quand escrivètz “Occitània” o “Occitanie”, l’espaci occitan apareis clarament dins fòrça resultats.
L’antioccitanisme ajua l’occitanisme, paradoxalament
Las oficinas marginalas del secessionisme lingüistic an un ròtle paradoxal: negatiu e positiu.
Son d’oficinas que fan una òbra negativa, de segur. D’un latz, passan lor temps a voler demolir l’unitat de la lenga d’òc. Pretendon que lo provençal, lo niçard, lo gascon o l’auvernhat serián de lengas distintas de l’occitan. O ben pretendon que l’occitan existiriá pas.
Mas d’autre latz, crèan de resultats positius. Parlan de lònja de l’occitanisme per lo demolir e ansin fan de publicitat involontària a l’occitanisme. Entretenon paradoxalament l’idèa occitana. Coneisso de personas que son venguas vèrs l’occitanisme perque foguèron chocaas per las exageracions delirantas dels secessionistas.
Avèm una massa critica de parlants
I a pas de mòrt de la lenga occitana. Los locutors primaris tendon a desparéisser (e se despareisson, despareisson pas tan lèu coma d’unes o creon). Mas los nuclèus de locutors militants, eles, despareisson pas e rèstan fòrça actius: lor sola existéncia e lor sol nombre, de quauques miliers saique, garentís una transmission dins l’istòria de la lenga.
De segur, es pas una transmission ideala. L’occitanisme a pas sauput crear de liam generalizat entre locutors primaris e neolocutors. A pas sauput organizar la transmission intergeneracionala e familiala, que rèsta tròp dependenta de volontats individualas. Los locutors militants son en màger part de neolocutors. Fòrça parlan un occitan que trantalha. Mas forman una massa critica de quauques miliers de personas per que la lenga aja una vida: es pauc, mas es fòrça mai que certanas lengas del Mond encara consideraas coma vivas e que tenon solament quauques desenats de parlants.
D’autras lengas an sobreviscut dins de condicions piégers que la nòstra
Certanas publicacions pretendon que i aguèc una mòrt de la lenga cornica, en Cornoalha, en 1777, quand moriguèc sa pretendua darriera parlanta, Dolly Pentreath. Aquò es de sensasionalisme ninòi.
La realitat es que lo cornic a totjorn sobreviscut dins l’expressions, de dichas e de chançons popularas e qu’a retrobat dempuei un sègle una massa de quauques centenats de locutors actius. La documentacion escricha en cornic es ben mendre qu’en occitan, mas es sufisenta per reconstituir las basas d’aquela lenga celtica. L’occitan vai fòrça mal, de segur, mas se situa fòrça, fòrça, fòrça luenh de la fragilitat extrèma del cornic.
A partir de las lengas tasmanianas que totòm las creiá completament perduas per l’eterntinat, e qu’an tròp pauc de documentacion, aüra nais un projècte audaciós de revitalizacion. Es lo palawa kani. Es benlèu artificial, es benlèu pauc, mas significa fòrça perque respònd a una demanda sociala.
Dins la recèrcha scientifica en sociolingüistica, la granda referéncia sus lo sauvament de las lengas menaçaas es l’òbra de Joshua Fishman, Reversing Language Shift (Inversar la substitucion lingüistica, 1991). Fishman, en se basant sus las realitats de diferentas lengas del Mond, expausa d’estrategias qu’an foncionat. L’occitan vai melhor que certanas situacions descrichas per Fishman.
Trabalh e creativitat
Lo present de l’occitanisme es negre, de segur. L’occitanisme ja coneguèc d’autras depressions dins lo passat. E pasmens i aguèc sempre de periòdes de redinamizacion amb d’avançaas inatenduas e impensablas. L’expansion dinamica de Jornalet n’es un exemple.
Ieu non creo pas au miracle. Diso pas que sauvarem facilament l’occitan. Mas la realitat es que l’occitan rèsta viu e que ten de basas. La sola amira que m’interèssa, es lo trabalh e la creativitat. Nos chal reactivar la demanda sociala per l’occitan, en liason amb los movements de la societat, coma o ensenha Robèrt Lafont.
La situacion de l’occitan es catastrofica, que òc, es verai. Los locutors primaris (dichs “locutors naturals”) son de mens en mens nombrós e riscan de desparéisser, que òc, es verai. Lo movement occitanista es en crisi dempuei los ans 2010 e manca d’estrambòrd, que òc, es verai.
Aquelas constatacions, pasmens, justifican pas lo pessimisme extrèm (lo pessimisme extrèm es una actitud facila que traís una manca de trabalh).
Se l’occitan vai mal, avèm totun de basas solidas que resistisson a la tempèsta e que permeton —o permetràn— de reconstruire nòstra cultura. Aüra, la prioritat estrategica es pas de proclamar un futur radiós qu’avèm pas la capacitat de construire, segur. Totun poèm entretenir e refortir nòstras basas. Chal resistir a la tempèsta e preparar las novèlas oportunitats d’un futur Temps Quatre.
Vèrs lo Temps Quatre
Per los legeires que m’aurián pas ben seguit, ramento que l’analisi de Robèrt Lafont destacha tres periòdes d’acceleracion e de dinamizacion de la revendicacion occitana.
1) Lo Temps Un a la fin del sègle XIX coneguèc l’expansion del Felibritge. Puei una crisi durèc dins la primiera mitat del sègle XX.
2) Lo Temps Dos, vers 1960-1975, foguèc aquel d’un occitanisme dich “classic”. Puei una crisi durèc de 1975 a 1990 aperaquí.
3) Lo Temps Tres dels ans 1990-2000 vegèc una bèla redinamizacion de l’occitanisme. E aüra los presents ans 2010 veon una novèla crisi. Un Temps Quatre existís pas encara...
Una documentacion solida
Donc, aüra, vaicí quauques basas que nos ajuaràn a tenir còp e que nos pòon motivar per avançar.
L’occitan es menaçat coma un molon d’autras lengas del Mond. Mas l’occitan a l’astre de beneficiar d’una immensa documentacion. De partias essencialas del material de nòstra lenga son servaas, archivaas e registraas. La reconstruccion d’un usatge fòrt de l’occitan —se se fai— se poirà apiejar sus aquelas coneissenças sauvaas.
Fòrça autras lengas menaçaas an pas tant de documentacion e lor reconstruccion risca d’èsser mai aleatòria, mai arbitrària. E pasmens se fai.
Una identificacion incontestabla
La populacion identifica encara l’espaci cultural occitan, non pas de maniera perfiecha, mas l’identifica en tot cas.
Dins lo piéger dels cas, totes los abitants d’Occitània sabon que i a una chausa vaga que nomenan “lo Sud de França” o “lo Miegjorn” e que rèsta irreductiblament distinta del “Nòrd de França”.
Dins lo melhor dels cas, las partias mai cultivaas de la populacion sabon que i a una lenga occitana que correspònd a aquel “Miegjorn”. L’identificacion occitana rèsta fòrça solida e visualament omnipresenta en Aran e dins las Valadas Occitanas: i veèm de crotz occitanas de pertot.
Aquela identificacion, e mai s’es imperfiecha, es un eiretatge installat que devèm als Temps Un, Dos e Tres.
Lo cerchaor Google a pas valor de pròva scientifica, mas es un totjorn un indici: quand escrivètz “Occitània” o “Occitanie”, l’espaci occitan apareis clarament dins fòrça resultats.
L’antioccitanisme ajua l’occitanisme, paradoxalament
Las oficinas marginalas del secessionisme lingüistic an un ròtle paradoxal: negatiu e positiu.
Son d’oficinas que fan una òbra negativa, de segur. D’un latz, passan lor temps a voler demolir l’unitat de la lenga d’òc. Pretendon que lo provençal, lo niçard, lo gascon o l’auvernhat serián de lengas distintas de l’occitan. O ben pretendon que l’occitan existiriá pas.
Mas d’autre latz, crèan de resultats positius. Parlan de lònja de l’occitanisme per lo demolir e ansin fan de publicitat involontària a l’occitanisme. Entretenon paradoxalament l’idèa occitana. Coneisso de personas que son venguas vèrs l’occitanisme perque foguèron chocaas per las exageracions delirantas dels secessionistas.
Avèm una massa critica de parlants
I a pas de mòrt de la lenga occitana. Los locutors primaris tendon a desparéisser (e se despareisson, despareisson pas tan lèu coma d’unes o creon). Mas los nuclèus de locutors militants, eles, despareisson pas e rèstan fòrça actius: lor sola existéncia e lor sol nombre, de quauques miliers saique, garentís una transmission dins l’istòria de la lenga.
De segur, es pas una transmission ideala. L’occitanisme a pas sauput crear de liam generalizat entre locutors primaris e neolocutors. A pas sauput organizar la transmission intergeneracionala e familiala, que rèsta tròp dependenta de volontats individualas. Los locutors militants son en màger part de neolocutors. Fòrça parlan un occitan que trantalha. Mas forman una massa critica de quauques miliers de personas per que la lenga aja una vida: es pauc, mas es fòrça mai que certanas lengas del Mond encara consideraas coma vivas e que tenon solament quauques desenats de parlants.
D’autras lengas an sobreviscut dins de condicions piégers que la nòstra
Certanas publicacions pretendon que i aguèc una mòrt de la lenga cornica, en Cornoalha, en 1777, quand moriguèc sa pretendua darriera parlanta, Dolly Pentreath. Aquò es de sensasionalisme ninòi.
La realitat es que lo cornic a totjorn sobreviscut dins l’expressions, de dichas e de chançons popularas e qu’a retrobat dempuei un sègle una massa de quauques centenats de locutors actius. La documentacion escricha en cornic es ben mendre qu’en occitan, mas es sufisenta per reconstituir las basas d’aquela lenga celtica. L’occitan vai fòrça mal, de segur, mas se situa fòrça, fòrça, fòrça luenh de la fragilitat extrèma del cornic.
A partir de las lengas tasmanianas que totòm las creiá completament perduas per l’eterntinat, e qu’an tròp pauc de documentacion, aüra nais un projècte audaciós de revitalizacion. Es lo palawa kani. Es benlèu artificial, es benlèu pauc, mas significa fòrça perque respònd a una demanda sociala.
Dins la recèrcha scientifica en sociolingüistica, la granda referéncia sus lo sauvament de las lengas menaçaas es l’òbra de Joshua Fishman, Reversing Language Shift (Inversar la substitucion lingüistica, 1991). Fishman, en se basant sus las realitats de diferentas lengas del Mond, expausa d’estrategias qu’an foncionat. L’occitan vai melhor que certanas situacions descrichas per Fishman.
Trabalh e creativitat
Lo present de l’occitanisme es negre, de segur. L’occitanisme ja coneguèc d’autras depressions dins lo passat. E pasmens i aguèc sempre de periòdes de redinamizacion amb d’avançaas inatenduas e impensablas. L’expansion dinamica de Jornalet n’es un exemple.
Ieu non creo pas au miracle. Diso pas que sauvarem facilament l’occitan. Mas la realitat es que l’occitan rèsta viu e que ten de basas. La sola amira que m’interèssa, es lo trabalh e la creativitat. Nos chal reactivar la demanda sociala per l’occitan, en liason amb los movements de la societat, coma o ensenha Robèrt Lafont.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Sabiáu pas qu'èri dejà dins lo Temps 4, que mi siáu mitonat sènsa l'ajuda de cu que siá un DICCIONARI ERAUDIC ILLUSTRAT OCCITAN-FRANCÉS (dialècte provençau) ambé mai de 500 mòts o expressions eraudicas acompanhadas de 700 blasons acolorits creats per aquò far. Serà estampat a Marselha dins lo segond semèstre a cò de Alcor Editions (coma meis autreis obratges : BLASONAR EN OCCITAN, L'ARMORIAU IMAGINARI DE POYYÂT, e MISTRAL E L'HERALDIQUE).
Se siatz interessat ò interessada : bertero.alban@free.fr
Lo vòstre article es una leiçon d'espèr... Que los arguments son reals. Vertat que la lenga d'òc ten de bravas escrivans passats actuals, a mai una polida istòria. Mas regreti qu'aquelses òmes, pels vius, los saberuts, questionan pas gaire los elèits francimandas de lor nivèl, o suspausats elèits tant acarnassits a la roïna de la lenga d'òc, mentre que parlan sens vergonha d'aparar la diversitat mondiala! D'un biais los occitans an pres lo plec, lo mal francés, de donar de leiçons de democràcia al monde entièr, (levat a'Espanha o a Turquia benlèu), alara que se tenon una fusta dins l'uèlh. Pensi a la lettre dubèrta nominativa, a la peticion, o a tout autre mejan permetant de soslinhar las contradiccions dels discors, pensi academia francesa, francofonia, elegits de tota mena, jornalistas, que son d'aparaires de las libertats e dels dreches de l'òme, e que mancan pas de denonciar, (encara que dins Palestina...) e que tròban normal lo sicut de l'occitan, la mesa a mòrt lenta de nòstre lenga al nom de l'especificitat francesa e d'una constitucion que fa del president un emperador. Tròbi que la tòca deuriá èsser de denonciar l'estat francés urbi e orbi, e la violéncia que nos es facha. E aquela denoncia s'ausis pas gaire,pas pro. Es donc miracolos de poder legir lo vòstre article que mòstra clarament lo trabalh dels davancièrs e dels occitanistas d'uèi, mas encara l'estacament vivent d'una part importanta de la populacion a sas raices... Levat que nos cal benlèu nos levar del cap lo biais de pensar que nos ne'n podèm tirar sens far la critica feruna de l'esquizofrènia franchimanda, los dos pes, las doas mesuras. E pas oblidar que lo budget per l'occitan al nivèl de la novèla region es pas que de 2euros per estajant, e per an, una misèria. Mercés per vòstre trabalh.
Tomba-te le parisenc e carga-te le parlar que canta!
A quitar d'èsser natural, serà artificial!
Le patués del reire-monde fa plaça al occitan d'un altre-monde. Aquò's una desconnexion culturala malastruca. Un nòu-parlant sens la paraula d'iniciats serà pas jamai qu'un niais.
Les iniciats an la reire-lengua darrièr cada paraula, coma un doblatge mental amagat, e son malfisents decap les intruses que ramènan un parlar d'escòla farlabicat, mais son pas barrats a las gents que tindan verai.
L'entre-se occitanista es una androna òrba e sorda, que s'i fa son que d'occitan, e aiçò sembla lusc, vist dels iniciats estant...
Per completar ta lista Quentin as aqueste projècte : Lingua Libre - https://lingualibre.fr/wiki/LinguaLibre:Main_Page
N'aviái parlat aquí : https://opinion.jornalet.com/lo-quentin/blog/2125/senhalizacion-de-libres-e-dinformatica
Dins lo temp, recebèt pas cap de comentaris ^^
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari