Vos volerí parlar d’un filmòt, que ja que sia un simple filmòt parodic, nos ditz fòrça causas sus nosautes medishes. De qué s’i tracta?
 
Es un extrèit d’emission umoristica brasiliana hèita de scenetas rodejadas en “camera esconuda” dambe rísers enregistrats. La podètz espiar aquí:
 

 
Se passa dens un supermercat a la seccion alimentacion. Las practicas se passejan en tot espiar los taulèrs que perpausan mangiscla. Sus l’un d’eths, un òme hè reclama per sa carnsalada que hè tastar au monde que passan. Au paréisher, es de bon gost, que lo monde ne comandan.
 
Davant deu tipe se tròba una mena de maquina constituida d’una caisha de husta e d’una manivèla que, quan es virada, hè sortir la saussissa per un pichon tudèth. Lo tipe comença l’operacion, mes lèu la saussissa acaba de sortir. Lo venedor de carnsalada ditz lavetz que cau “emplegar l’aparelh”. Se revira e preng un pichon tessonet tot berogin que bota dens la maquina.
 
Tot sobte lo monde comprenen que la carnsalada se hè dambe tessons. L’actitud deus crompaires cambia sobtament, demandan d’arrestar l’operacion, escupissen lo tròç qu’an dens la boca, son esglasiats, s’amagan la cara per las mans, e una quita dauna per la fin afronta e balha dus patacs au venedor. Eth, trufaire, precisa que çò qu’an minjat èra pas que la mair deu tessonet qu’acabava de botar dens la maquina.
 
De qué vòu díser aquò? Significa que l’uman es bon e possedís generalament una morala. De mès, l’evolucion hè que lo monde (sustot dens las societats ditas “avançadas”, mes dambe la mondializacion un pauc de pertot ara) tolèra mens anar mens la violéncia, quitament s’es encara pro presenta. E lo movement sembla s’accelerar. Lo hèit que la violéncia nos buta mès que non pas abans nos balha a còps l’impression que creish, lavetz qu’es justament lo contrari.

Mes l’òmi pòt pas tant aisidament se desbarrassar de çò que hascoc sa cultura “violenta”. Las vielhas costumas son plan enrasigadas e sovent nos cau una generacion ende gausar getar a las ortigas çò que hasèvan nòstes pepins e nòstes ajòus, çò que se sona una “presa de consciéncia”.

La batèsta dens nòste cap entre çò que’ns sembla bon e justa, e çò que hèm per tradicion s’apèra una dissonança cognitiva. Cadun la resòlv coma pòt.

Sovent quan parli de çò que patissen las bèstias ende poder nos hèr plasèr, i a tostemps quauqu’un que’m demanda de m’estancar pr’amor que’n pòt pas sofrir l’idèia. Es là dissonància cognitiva qu’agís. De notar que s’amuisha mès sovent en çò de las hemnas que non pas deus mascles, sustot quan se tracta deu hat tarrible de la vaca e de son petit vedèth, desseparats lèu e maserats.

Un deus “motors” de cada generacion es de cercar de hèr lo contrari de la generacion passada. Es atau que le evoluís. A còps n’a pas que la simple impression de cambiar, mes a còp cambia vertadièrament.

Es pr’aquò que lo movement vegan pertòca mès lo joens que non pas los vièlhs embarrats dens lors costumas.

I a encara unas annadas, lo filmòt brasilian averé pas podut estar realizat, pr’amor qu’averé pas presentat nat interés. Es curiós de constatar qu’una emission de tòca umoristica nos pòt botar un miralh intransigent dabans lo nas. De soscar …