Per aqueste periòde de hòrta activitat fotbalistica, pensi que, coma jo, vos es arribat recentament de’vs trobar en fàcia de quauqu’un d’aimable que’vs perpausa d’anar espiar amassa l’encontre de França a l’entorn d’una cervesa o que’vs hisa son enveja de véser los Blaus ganhar la copa.
 
E coma jo, benlèu, vos es arribat de refusar aquesta perpausicion atalentaira en invocar una rason factícia end’evitar un debat tròp longás e picar pas lo vòste interlocutor. Me soi doncas dit que calèva trobar una formula que, a l’encòp, sia clara sus vòste refús de’vs júnher ad aquesta gran missa franchimanda en tot n’explicar en paucs mots la rason. Es pas evident.
 
Èi trobat la frasa: Lo concèpte “França” m’interèssa pas.
 
E aquiu, duas possibilitat. Sia vòste amic se vòu pas aviar dens un debat que sentís a l’avança pas lèu acabat (vos coneish e sap qu’ètz un “originau”) e s’estima mès comandar sa cervesa, sia vos pausa la question evidenta: E pr’amor? Vos cau explicar, lavetz.
 
Es mauaisit de s’exprimir suu subjècte en paucas paraulas. Cau causir formulas claras e rapidas. Disi doncas: “Es concèpte bastit sus mentidas”. Se vòste amic resistís encara a l’aperet de la cervesa, cau desvolopar.
 
Se la lenga de París se parla dinc a Nòva-Caledònia, aquò vòu díser que l’empèri s’es bastit sus la patida d’uns pòbles vençuts. Seré pas tan grèu qu’aquò (los pecats deus ajòus son pas los deus arrèrhilhs) aquò estosse reconegut e ensenhat. Mes es pas lo cas. Los chaples de Besièrs (1209), deus Arawaks de las Antilhas (1650), de Vendèa (1793-1796), deus tiralhors senegaleses (1944), de Setif (1945) son pas sovent citats peu “roman nacionau” que preferís las hèitas mès gloriosas.
 
Los Franceses s’estiman milhor votar a l’Amassada Nacionala una lei que reconeish lo “genocidi armenian” que non pas legiferir sus la memòria deu genocidi vendean, que seré doncas mès dens la competéncia deu parlament turc, s’èi plan comprés. Vertat que los Franceses son coneishuts dens lo mitan internacionau coma hastiaus balhaires de leçons.
 
D’un aute costat, lo concèpte s’enorgulhís d’accions que, en tot estudiar drin l’istòria, an pas ren d’extraordinari. La Revolucion francesa es pas brica la purmèra experiéncia democratica deu monde (çò qu’èi cresut comprénguer jo a l’escòla), vist que França era medisha a espotit lo purmèr vertadièr Estat democratic modèrne qu’era Corsega. Aquò, a l’escòla, me l’an pas dit tampauc.
 
Totas las vertuts que la republica francesa s’atribuís son haut o baish panadas endacòm mès. Èi sovent escrit articles sus aquò, l’educacion liura e obligatòria deu Ferry èra dejà presenta a Estrasborg au sègle XVII-au e en Anglatèrra, l’estatut deus Jusius es una bona causa, mes botat en parallèle dambe l’eleccion en 1127 d’Eli Azar coma capitol tolosenc, pareish drin tardiu.
 
Benlèu que vòste amic comprenderà pas lo rapòrt entre l’istòria e anar béver un còp en tot espiar milionaris que tustan dambe lo pè dens una bala. Aurà pas complètament tòrt, çaquelà.
 
Lavetz le poderatz informar de çò qu’una miaça de nacionalisme sembla pesar suu pòble uei lo jorn. Se’vs brembatz deu periòde quan Pasqua èra ministre de la Polícia e quan èra fòrça mauaisit de tornar hèr sa carta d’identitat s’un de vostes pairs èra nascut a l’estrangèr (aquò’s arribat a ma mair), vos cau saber que, segon uns testimoniatges, aqueste periòde seré tornat, mercés a Sénher Collomb.
 
E de qué pensar deu subjècte deu brevet de las escòlas de 2018: “Muishatz en unas linhas que l’armada francesa es au servici de las valors de la republica e de l’UE”. Impossible d’imaginar aquò deu temps quan jo passavi lo brevet.
 
Se vòste amic es pas convençut après aquò, vos cau fénher un mau de cap, serà vòsta darrèra solucion.