Opinion
La toponimia occitana francizaia, un rompe tèsta
Quora la toponimia francizaia actuala d’una comuna occitana es arcaïzanta o deformanta... Tot lo monde o quasi a en ment l’istòria dal còl gavòt de “Totas auras” devengut en francés “le col de Toutes heures”.
Sabèm que los antenats de l’IGN e quitament l’IGN an agut tendéncia a pauc respectar l’occitan oral o quitament escrich.
1- Arcaïsmes?
Avèm de noms de quartiers que semblan francizats sota una forma arcaïca coma “Malpasset” a Frejús amb l’element “mal” qu’existe plus dins aquela posicion en occitan provençau. Arcaïsme mantengut en occitan provençau tanben o cal modernizar? “Malvans” entre Torretei de Vença e Vença o cal modernizar en Mauvans?
Pi, avèm lo cas de noms de quartiers estonants, coma “Paillos” (forma francizaia) quartier de La Trinitat, forma de basa probabla: Palhòls? o Palhas (quora se sap qu’en occitan niçard fins al sègle 18en se tròba l’-a finala escricha -o...) en occitan, que vendria d’un luec que s’i tròba de palha? En francés local se pronóncia [pajos]. Notar los toponims vesins dal flume Palhon, de La Palhòla...
2- Marria copa?
3- Quora la prononciacion en francés fa pérder lo sens occitan. Ai esperat un moment avans de realizar.
4- Toscanizacion grafica
Avans la francizacion grafica, los territòris que dependion de Savòia fins a 1860-61 e dependon ancara d’Itàlia an agut una toscanizacion de lors toponims occitans. Posquèron èstre gardats ansin après.
De toponims amb “ci” per “ch” occitan n’avèm a baudre. “La Puncia” per “La Poncha”, “Cialancier” per “Chalanchier”, “Ciappa” per “Chapa”...
5- Nom francés e occitan general convergents mas non convergent localament o inversament
Avèm de formas sempre en usatge en Occitan periferic:
6- Complicacions deguas a la manca d’accès aisit als arquius
Enfin, avèm de toponims qu’an una forma anciana autra “Carros” (forma francizaia dicha [ka’rOs]), Carròs en occitan, mas dins los arquius se tròba una forma “Chaurols”...
Après un autre ponch, es lo biais de prononciar nòstres toponimes occitans, que pichin a pichin se franciza. Un collèga naissut a Aubenàs fa un ponch d’onor de jamai dire l’-s finala. Parier per Cassís, que quitament se i es un provèrbi “Cu a vist París, e non Cassís, a ren vist!”, la prononciacion de l’-s finala fague debat...
La toponimia es una sciéncia dificila, alora per plaser, mercés de non la complicar ancara en francizant (mal), los toponims occitans.
Referéncia: http://education.ign.fr/sites/all/files/glossaire_noms_lieux.pdf
Sabèm que los antenats de l’IGN e quitament l’IGN an agut tendéncia a pauc respectar l’occitan oral o quitament escrich.
1- Arcaïsmes?
— Lo cas de “Evenos” (forma francizaia): “Lo castrum Evene es mencionat en 1148, puèi en 1150 sota la forma Evena dins lo Cartulari de Sant Victor.”
“Evenos” seria la forma plurala -as prononciaia al biais dal sègle 16 en Provença [Os]?
Nòta: avèm “Evenòs” d’après https://oc.wikipedia.org/wiki/Even%C3%B2s
— “Gémenos” (forma francizaia): Gèmas en occitan. I es un “acte de proprietat dau 9 de febrier de 984 de Wilhem, còmte de Marselha, signala per lo promier còup l’existéncia, a l’entrada dau valon de Sant Pònç, d’un castrum dich Geminas”cf. https://fr.m.wikipedia.org/wiki/Gémenos
Gèmas es la forma respectant l’accentuacion proparoxitonica d’un probable “*Gèmenas” amb forma plurala -as prononciaia al biais dal sègle 16 en Provença [Os]?
“Evenos” seria la forma plurala -as prononciaia al biais dal sègle 16 en Provença [Os]?
Nòta: avèm “Evenòs” d’après https://oc.wikipedia.org/wiki/Even%C3%B2s
— “Gémenos” (forma francizaia): Gèmas en occitan. I es un “acte de proprietat dau 9 de febrier de 984 de Wilhem, còmte de Marselha, signala per lo promier còup l’existéncia, a l’entrada dau valon de Sant Pònç, d’un castrum dich Geminas”cf. https://fr.m.wikipedia.org/wiki/Gémenos
Gèmas es la forma respectant l’accentuacion proparoxitonica d’un probable “*Gèmenas” amb forma plurala -as prononciaia al biais dal sègle 16 en Provença [Os]?
Avèm de noms de quartiers que semblan francizats sota una forma arcaïca coma “Malpasset” a Frejús amb l’element “mal” qu’existe plus dins aquela posicion en occitan provençau. Arcaïsme mantengut en occitan provençau tanben o cal modernizar? “Malvans” entre Torretei de Vença e Vença o cal modernizar en Mauvans?
Pi, avèm lo cas de noms de quartiers estonants, coma “Paillos” (forma francizaia) quartier de La Trinitat, forma de basa probabla: Palhòls? o Palhas (quora se sap qu’en occitan niçard fins al sègle 18en se tròba l’-a finala escricha -o...) en occitan, que vendria d’un luec que s’i tròba de palha? En francés local se pronóncia [pajos]. Notar los toponims vesins dal flume Palhon, de La Palhòla...
2- Marria copa?
— “Spéracèdes” (forma francizaia): “Las Peracedas” es la forma originala quasi segura amb marrida copa dal mòt.
— “Ascros” (forma toscanizaia): “Als Cròcs” probablament en occitan, de notar qu’es un toponim toscanizat pi francizat
—“Les Issambres” (forma francizaia): “Lei Sambras” del nom local per lo gòlfe de Grimaud dich de Sant Tropetz.
— “Ascros” (forma toscanizaia): “Als Cròcs” probablament en occitan, de notar qu’es un toponim toscanizat pi francizat
—“Les Issambres” (forma francizaia): “Lei Sambras” del nom local per lo gòlfe de Grimaud dich de Sant Tropetz.
3- Quora la prononciacion en francés fa pérder lo sens occitan. Ai esperat un moment avans de realizar.
— Dos fraires (forma francizaia): graficament identica a la forma occitana actuala mas soleta la prononciacion orala a la francesa fa la diferéncia [dos frEr(e)]. Aicí pauc de dobtes.
— “Peyménade” (forma francizaia): “Puèi Mainada” en occitan... quasi soleta la prononciacion orala a la francesa fa la diferéncia
— “Prads-Haute-Bléone” (forma francizaia): (Los) Prats, de l’Auta Blèuna
— “Peyménade” (forma francizaia): “Puèi Mainada” en occitan... quasi soleta la prononciacion orala a la francesa fa la diferéncia
— “Prads-Haute-Bléone” (forma francizaia): (Los) Prats, de l’Auta Blèuna
4- Toscanizacion grafica
Avans la francizacion grafica, los territòris que dependion de Savòia fins a 1860-61 e dependon ancara d’Itàlia an agut una toscanizacion de lors toponims occitans. Posquèron èstre gardats ansin après.
— Dins la toponimia de comunas, trobam sovent lo nom de quartiers escriches a l’occitana, per la proximitat dal toscan mai que probable. Per exemple, sus la comuna de “A Torbia” (“La Turbie” forma francizaia), lo cadastre marca “Fuon Vieia” mas es totjorn francizat en “Fontvieille”. Coma aquela mania qu’avian de franceses de francizar “Monte Carl’ “ e non en dire lo nom d’inspiracion italiana “Monte Carlo”, d’après Carles III fondator d’aquest quartier de juecs dins lo quartier de las espelugas.
— “la vallée du Cians”, prononciacion en francés global [sjan], en local “Cians” [sjans] o quitament [‘tSans]... E òc, la forma probabla occitan es “Los Chans”, amb una raïç “KAR” ben correnta coma dins Carnolès (quartier de Recabruna), Carnolas (comuna de Var), Carròs, Carràs...
— “la vallée du Cians”, prononciacion en francés global [sjan], en local “Cians” [sjans] o quitament [‘tSans]... E òc, la forma probabla occitan es “Los Chans”, amb una raïç “KAR” ben correnta coma dins Carnolès (quartier de Recabruna), Carnolas (comuna de Var), Carròs, Carràs...
De toponims amb “ci” per “ch” occitan n’avèm a baudre. “La Puncia” per “La Poncha”, “Cialancier” per “Chalanchier”, “Ciappa” per “Chapa”...
Nòta: Avèm la toscanizacion de “Gòrbs” en “Gorbio” toponim recuperat tal coma per lo nom francizat de la comuna. Mas costat provençal (doncas sensa toscanizacion pensabla) avèm “Opio” que lo nom occitan restablich es “Úpia” [‘ypi]... (coneissèm aquela forma dicha, mas la forma indicaia per Wikipèdia [u’pjO] nos es desconegua).
Avèm, costat provençal, la comuna de “Vallauris Golfe Juan” (forma francizaia): Valàuria Gòlfe Joan en occitan.
Lo quartier del “Piccolaret” al Canet. Mentre que supausam una forma occitana amb una c: “Picolaret”. Idem per “La Bocca”, La Boca quartier canenc.
Avèm, costat provençal, la comuna de “Vallauris Golfe Juan” (forma francizaia): Valàuria Gòlfe Joan en occitan.
Lo quartier del “Piccolaret” al Canet. Mentre que supausam una forma occitana amb una c: “Picolaret”. Idem per “La Bocca”, La Boca quartier canenc.
5- Nom francés e occitan general convergents mas non convergent localament o inversament
Avèm de formas sempre en usatge en Occitan periferic:
— “Cànoas” en vivaroalpenc mentonasc, ”Canas” en provençal larg, fa pensar a “Mànoa” forma anciana de “Mana” (cf. escambis amb Gòrgi Camani)
— “Guilhèrmes” en vivaroalpenc peonenc, ”Guilhèumes” en vivaroalpenc larg (e non “*Guilhaume”)
— “Las Planas” e non “*Li Planas” (quartier de Niça)
— “Los Arcs” e non “*Leis Arcs” (en Provença maritima)
— “Lo Val” [‘va] e non “*Lo Vau” (en Provença maritima), remarcaretz que lo quite nom de nòstre Prèmi Nobel de Literatura, Frederic Mistral, es prononciat per los puristas e lo monde de la valaia de Ròse [mis’tra] (mistrà) e non Mistral ni Mistrau, aquela darriera forma adaptaia pasmens a la fonetica dal provençal general.
— “Guilhèrmes” en vivaroalpenc peonenc, ”Guilhèumes” en vivaroalpenc larg (e non “*Guilhaume”)
— “Las Planas” e non “*Li Planas” (quartier de Niça)
— “Los Arcs” e non “*Leis Arcs” (en Provença maritima)
— “Lo Val” [‘va] e non “*Lo Vau” (en Provença maritima), remarcaretz que lo quite nom de nòstre Prèmi Nobel de Literatura, Frederic Mistral, es prononciat per los puristas e lo monde de la valaia de Ròse [mis’tra] (mistrà) e non Mistral ni Mistrau, aquela darriera forma adaptaia pasmens a la fonetica dal provençal general.
6- Complicacions deguas a la manca d’accès aisit als arquius
Enfin, avèm de toponims qu’an una forma anciana autra “Carros” (forma francizaia dicha [ka’rOs]), Carròs en occitan, mas dins los arquius se tròba una forma “Chaurols”...
Après un autre ponch, es lo biais de prononciar nòstres toponimes occitans, que pichin a pichin se franciza. Un collèga naissut a Aubenàs fa un ponch d’onor de jamai dire l’-s finala. Parier per Cassís, que quitament se i es un provèrbi “Cu a vist París, e non Cassís, a ren vist!”, la prononciacion de l’-s finala fague debat...
La toponimia es una sciéncia dificila, alora per plaser, mercés de non la complicar ancara en francizant (mal), los toponims occitans.
Referéncia: http://education.ign.fr/sites/all/files/glossaire_noms_lieux.pdf
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
"X" finala après diftòngue en zòna de consonanta sonòra: aberracion en francés actual
Pèrda de la diftòngue e finala en KS
"-AUX" dit en francés [òks]
Daux (31), Niaux (09), Audaux (64), etc...
"-AIX, -EIX ", ambe Ï o I (sens trèma)
La X = KS, remplaça en francés la SS (Lenguadòc) e SH (Gasconha), ambe pèrda del diftongue, en defòra del díser local. La trèma sul diftòngue recenta en d'unes lòcs, corrige le fenomène.
Saïx (81), Taïx (81), Seix (09), Soueix (09), etc
Solucions de débattre
Remplaçar la X de per S(S), apond d'una trèma sul glide "u" o "i", o accent grèu sulla primièira vocala del diftongue...
NB: décision del Conselh municipal!
#13 Liòga de"valeta de la Claissa", legissètz "valeta DE Claissa".
Confirme l'èssa muda per -às e -atz dinc una part solament de la zòna cevenòla (amai dinc la zòna boteiròla) :
- Aubenàs [a] au pè de la vau nauta d'Ardecha ;
- Chapiàs [a] dinc lo ròde de Juèsa (vila au pè de la vau nauta de Beume) ;
- Chambonàs [a] dinc lo ròde dals Vans (vila au pè de la vau nauta de Chasseçac) ;
- "Quanta vida que menatz !" [a] (frasa sortida per un cosin de Gravièiras (ròde dals Vans).
Pièi quand vos sarratz de Bana, Sant Paul lo Nòu (valeta de la Claissa) e la plana de Jalés (07 encara), començatz d'entendre l'èssa que tornarmai tinta fins qu'a la vau de Cese (30) e mai enlai en tirant vèrs lo sud-oèst, devèrs las autras vaus raiòlas.
N'i a qu'o escrivon CassiT, amb un T que trapèm fins en lo gentilici occitan e francés (Cassidenc, Cassidenca; Cassidain, Cassidaine).
"La forme la plus ancienne est Tutelæ Charsitanæ, attestée dès le iie siècle. Elle dérive ensuite en Carsicis (ive siècle) et Castrum Cassitis (1323)". Doncas o escriure amb S (tradicion occitana qu'a gardat lo francés) o amb T?
http://www.oocities.org/toponimiaoccitana/13b.html
http://projetbabel.org/forum/viewtopic.php?t=168&start=60
#10 Vos sembla pas un pauc alambicat coma biais de far d'afichatge public que sa tòca es de clarificar e d'informar lei personas ?
Lei catalans lo fan fòrça ben en França. Leis intradas de vilas son senhaladas de cada caire a la mesma nautor amb lo mesme panèu en dimension e polícia d'escritura. A man drecha es marcat en francés, a man senèstra es marcat en catalan. Pas de lenga subordonada a l'autra.
Daumatge que dins lei vilatges occitans dei P-O lei dobles panèus sieguesson marcats de cada costat en francés !!!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari