Opinion
De mf a nf: anfiteatre, trionf, sinfònia...
En lenga d’òc, i a ges de distincion fonetica entre lei sequéncias ‑nf‑ e ‑mf‑. Totei doas se pronóncian identicament dins un dialècte donat:
Lo catalan manten una distincion ortografica entre ‑nf‑ e ‑mf‑ segon de critèris etimologics mai la pronóncia es identica dins lei dos cas: [ɱf]. Tanben, lo francés manten una distincion ortografica entre ‑nf‑ e ‑mph‑ mai se pronóncian parier.
Remarca — Lo catalan ‑mf‑ e lo francés ‑mph‑ s’explican sovent, mai pas totjorn, per un mot d’origina grèga que ten la sequéncia ‑mph‑ (‑μφ‑).
L’italian e l’espanhòu establisson una ortografia unica ‑nf‑.
Dins la nòrma classica de l’occitan, fixada per Alibèrt en 1935, i aviá au començament una distincion etimologica entre ‑nf‑ e ‑mf‑ coma en catalan. Mai lo quite Alibèrt trantalhèt per aplicar aqueu principi. Per quauquei mots, mentre qu’auriá degut escriure Simforian, simfònia, emfiteòsi, li arribèt d’escriure Sinforian, sinfònia, enfiteòsi. E mai esitèt entre Anfós e Amfós.
En 1996‑1997, lo Conseu de la Lenga Occitana (CLO) chausiguèt de simplificar aqueu problèma e generalizèt la grafia simpla ‑nf‑. La grafia ‑mf‑ es completament abandonada d’ara enlà.
2) Vaicí una lista de mots tipics que vòlon ‑nf‑ en occitan, ‑mf‑ en catalan e ‑mph‑ en francés.
Remarca — Aicí l’accent tonic es soslinhat; l’occitan pòt evitar lei francismes anfibiu* ~ anfibia* o anfibí* ~ anfibia* que pòrtan un accent tonic a la francesa.
un anfibi, categoria d’animau (cat. un amfibi, fr. un amphibien)
anfiteatre (cat. amfiteatre, fr. amphithéâtre)
anfitrion (cat. amfitrió, fr. amphitryon)
anfòra (cat. àmfora, fr. amphore)
la canfora o en niçard la cànfora (cat. la càmfora, fr. le camphre)
Remarca — L’occitan pòt evitar lo francisme lo canfre*, ja que lo tipe autentic la canfora o la cànfora es ben atestat en occitan ancian e pus recentament en gascon, en niçard e en vivaroaupenc.
enfasi (cat. èmfasi, fr. emphase)
enfiteòsi (cat. emfiteusi, fr. emphytéose)
ninfa (cat. nimfa, fr. nymphe)
— ‑nf‑ e ‑mf‑ se realizan [ɱf] en gascon e en lengadocian
— ‑nf‑ e ‑mf‑ se realizan [ⁿf] dins leis autrei dialèctes occitans (o pus precisament [~ɱf, ~f]).
— ‑nf‑ e ‑mf‑ se realizan [ⁿf] dins leis autrei dialèctes occitans (o pus precisament [~ɱf, ~f]).
Lo catalan manten una distincion ortografica entre ‑nf‑ e ‑mf‑ segon de critèris etimologics mai la pronóncia es identica dins lei dos cas: [ɱf]. Tanben, lo francés manten una distincion ortografica entre ‑nf‑ e ‑mph‑ mai se pronóncian parier.
Remarca — Lo catalan ‑mf‑ e lo francés ‑mph‑ s’explican sovent, mai pas totjorn, per un mot d’origina grèga que ten la sequéncia ‑mph‑ (‑μφ‑).
L’italian e l’espanhòu establisson una ortografia unica ‑nf‑.
Dins la nòrma classica de l’occitan, fixada per Alibèrt en 1935, i aviá au començament una distincion etimologica entre ‑nf‑ e ‑mf‑ coma en catalan. Mai lo quite Alibèrt trantalhèt per aplicar aqueu principi. Per quauquei mots, mentre qu’auriá degut escriure Simforian, simfònia, emfiteòsi, li arribèt d’escriure Sinforian, sinfònia, enfiteòsi. E mai esitèt entre Anfós e Amfós.
En 1996‑1997, lo Conseu de la Lenga Occitana (CLO) chausiguèt de simplificar aqueu problèma e generalizèt la grafia simpla ‑nf‑. La grafia ‑mf‑ es completament abandonada d’ara enlà.
1) Vaicí una mòstra dei mots nombrós que tenon l’ortografia ‑nf‑ en occitan, catalan e francés.
enfant (cat. infant, fr. enfant)
enflar (cat. inflar, fr. enfler)
infèrn o en gasconin·hèrn (cat. infern, fr. enfer)
informar (cat. informar, fr. informer)
anfractuositat (cat. anfractuositat, fr. anfractuosité)
Anfós, prenom (cat. Anfós, fr. Alphonse)
enflar (cat. inflar, fr. enfler)
infèrn o en gasconin·hèrn (cat. infern, fr. enfer)
informar (cat. informar, fr. informer)
anfractuositat (cat. anfractuositat, fr. anfractuosité)
Anfós, prenom (cat. Anfós, fr. Alphonse)
2) Vaicí una lista de mots tipics que vòlon ‑nf‑ en occitan, ‑mf‑ en catalan e ‑mph‑ en francés.
anfetamina (cat. amfetamina, fr. amphétamine)
anfibi ~ anfíbia, que pòt viure en mitan terrèstre o aqüatic (cat. amfibi ~ amfíbia, fr. amphibie)
anfibi ~ anfíbia, que pòt viure en mitan terrèstre o aqüatic (cat. amfibi ~ amfíbia, fr. amphibie)
Remarca — Aicí l’accent tonic es soslinhat; l’occitan pòt evitar lei francismes anfibiu* ~ anfibia* o anfibí* ~ anfibia* que pòrtan un accent tonic a la francesa.
un anfibi, categoria d’animau (cat. un amfibi, fr. un amphibien)
anfiteatre (cat. amfiteatre, fr. amphithéâtre)
anfitrion (cat. amfitrió, fr. amphitryon)
anfòra (cat. àmfora, fr. amphore)
la canfora o en niçard la cànfora (cat. la càmfora, fr. le camphre)
Remarca — L’occitan pòt evitar lo francisme lo canfre*, ja que lo tipe autentic la canfora o la cànfora es ben atestat en occitan ancian e pus recentament en gascon, en niçard e en vivaroaupenc.
enfasi (cat. èmfasi, fr. emphase)
enfiteòsi (cat. emfiteusi, fr. emphytéose)
ninfa (cat. nimfa, fr. nymphe)
sinfònia (cat. simfonia, fr. symphonie)
Sinforian, prenom (cat. Simforià, fr. Symphorien)
trionf (cat. triomf, fr. triomphe)
Sinforian, prenom (cat. Simforià, fr. Symphorien)
trionf (cat. triomf, fr. triomphe)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#31 Lo mot 'trionf' es pas inventat, es atestat solidament a Niça e alhors... Es fòrça mai classic que 'trinfe'.
Lou TRIMFE de la Lengouo Gascouo: Aus Playdejats de Las Quouate Sasous E Deous Quouate Elomens (1636)
Dongas, perqué inventar aqueste mot trionf quand avèm lo vièlh mot "trimfe" atestat depuish quasi quatre sègles? ???
#29 «la Santa Nòrma es arbitrària e establida segon lo benvoler d'Alibert e seguida avuglament per una armada de fanatics»
=> Lei reflexions d'aquesta mena, lei legissèm ren que quand s'agís de l'occitan. Quand lei gents aplican la nòrma dau catalan, dau francés o de l'anglés, degun ditz que son de fanatics.
Per resumir : la simplificacion grafica de "nf/mf" a "nf" es estada facha perqué Alibert aguèt de problèmas a seguir l'etimologia correcta. Coma ben sovent, la Santa Nòrma es arbitrària e establida segon lo benvoler d'Alibert e seguida avuglament per una armada de fanatics. Perqué pas simplificar "iu/ieu" en "iu" ò "ieu" (coma o fan lei mistralencs) tanben ?
#25 L'accentuacion dei mots en -IA a bolegat dins lo temps. En italian, per exemple, DANTE notava "comedia", en apielant sus lo "i" [kume'dia]. Es après que leis italians son passats a "commedia" [ko'mèdja].
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari