Èri recentament a Poznań en Polonha ende cantar l’Imortèla dens un encontre esperanto a un public internacionau. Aqueste hestenau s’apèra ARKONES e es un deus mès ancians dens la lenga internacionala.

L’endeman èi agut lo parat d’escotar una conferéncia suus noms de paises en esperanto hèita per ... un tolosan que, de mès, es occitanista e que s’apèra lo Christophe Chazarein.

Lo tèma pòt semblar curiós, mes en vertat es fòrça interessant. Muisha lo rebat d’uns biaishes de pensar que’s pòdon a còps acarar. Cau saber que la Lenga internacionala es basada a l’encòp sus la tradicion e l’istòria mes tanben sus la logica e sus concèptes que pòdon estar acceptats e comprés per totis.

Ende balhar un nom a un país, i a pas que dus biaishes que depenen deu nom vertadièr. Purmèr cas, lo nom deu país es lo rasic de basa e lo nom deus estatjants n’es derivat per l’ajost deu sufixe -ano (que vòu díser “sòci” e se pòt botar a cada rasic): Kanado, kanadano. Aquò’s fòrça simple.

Dusau cas, lo mot de basa es lo nom deu pòble e aqueste còp es lo nom deu país que n’es derivat. E vaquí que los trabucs començan ...

I a haut o baish tres possibilitats: sia ajustar lo sufixe -io, sia lo sufixe -ujo, sia lo sufixe -lando. Atau, un estatjant de las isclas britanicas es un Brito e son país es sia Britio (prononciar britía) sia Britujo (prononciar britóia) o mès rarament Britlando. Quina diferéncia? me demandaratz.
Segon çò que muishèc lo Christophe, las recomendacions de l’académia an evoluït dens l’istòria mes sustot fin finala lo sufixe -io es utilizat ara a 75% peus esperantofònes.

Puèi nòste conferencièr nos demandèc çò que preferam. Lo public èra partatjat. Aquò dessús responoi que personalament prefèri -ujo d’un point de vista filosofic, mes que sona pas tròp polit. Quitament se l’occitan coneish pas terminasons en -óia mes meslèu en -olha on lo “L” es ausit, los mots franceses que s’acaban per -ouille son màgerment pejoratius (pas besonh d’exemples). Los Poloneses, qu’an de lor costat fuj e chuj, sia “foè” e “viet”, èran d’acòrd.

Lavetz me demandèn pr’amor -uj m’agradava d’un point de vista filosofic. Responoi que l’aspèct artificiau conveng plan a l’artificialitat d’uns paises que son Estats e pas brica nacions. Ende mes d’un auditor present, estoc una descobèrta.

Lor digoi que dens los articles qu’escrivi en occitan utilizi l’expression “Estat francés” que non pas “França” pr’amor que’m sembla mès juste. Atau los Catalans parlan de l’Estat espanhòu meslèu que non pas d’Espanha, qu’es en vertat Castelha.

Es doncas possible en esperanto de hèr la diferéncia entre Estat e país, quitament s’aquesta nuança es pas sentida per totis, e de mès l’expression franca ŝtato demòra tanben utilizabla.

Après, l’auta question, pas abordada dens la conferéncia es de saber se cau utilizar lo nom deu país dens sa lenga pròpia o dens sa version coneishuda de pertot. La tendéncia purmèra estoc a la debuta de cap au nom internacionau, puèi mès es anar mès los noms originaus començan de s’impausar, a vesèm ara Barato a costat de Hindio, Kartvelio ende díser Georgio (lo país deu Caucase, pas l’estat deus USA), Kimrio ende País de Galas o quitament Eŭskio end’exprimir l’idèa de Bascoat.

Tot aquò sembla muishar una evolucion meslèu positiva deus biaishes de pensar.